احساس ارزشمندی در محیط کار همان مفهومی بود که نسبت به آن اطلاعات کافی نداشتم! تازه وارد محیط کاری جدید شده بودم. احساس شکست داشتم و مدام تکرار می‌کردم که من موفق نمی‌شوم. با هر چالش کوچک و بزرگی اذیت می‌شدم. نسبت به خودم و همکارانم نگرش منفی داشتم. تصور می‌کردم جایگاهم در خطر است و به هیچ وجه حس امنیت نمی‌کردم. گاهی به دلیل عدم احساس ارزشمندی در محیط کارم همکارانم را تخریب می‌کردم و از رقابت کردن می‌ترسیدم. اگر اشتباه می‌کردم جای پذیرش مسئولیت عملکردم دیگران را سرزنش می‌کردم و طلبکارانه دستور می‌دادم. گاهی نسبت به خودم قضاوت نابه‌جا داشتم. خطاهای کوچک را بزرگ می‌کردم و خطاهای بزرگ را کوچک.
نسبت به ارزش و اثرگذاری خودم، تردید داشتم. روی نقص‌هایم تمرکز داشتم. ترس از شکست خوردن و ترس از طرد شدن، باعث شده بود، دچار ناراحتی شدیدی شوم. چراکه احساس ارزشمندی در محیط کار را درک نمی‌کردم. درحالی‌که الان می‌دانم که احساس ارزشمندی در محیط کار نقشی اساسی در موفقیت و ایجاد انگیزه دارد.
درواقع من روی توانمندی‌هایم متمرکز نبودم. گاهی آن‌قدر احساس درماندگی می‌کردم که درنهایت به این نتیجه می‌رسیدم که آدم مفیدی نیستم. با کوچک‌ترین تأیید نشدنی از سمت کارفرما و همکارانم مسیر خودم را تغییر می‌دادم. چراکه به اندازه‌ی کافی حس ارزشمند بودن و مفید بودن نمی‌کردم و همیشه نسبت به ارزش‌های خودم تردید داشتم. زمانی‌که شکستی را تجربه می‌کردم، خودم را خیلی سرزنش می‌کردم و ساعت‌ها به اشتباهی که مرتکب شدم، فکر می‌کردم و نمی‌توانستم خودم را ببخشم.
پیشنهاد می‌کنیم چنانچه شما نیز از این دست احساسات و هیجانات منفی را تجربه کرده‌اید تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید. در ادامه پیشنهادات کارآمدی برای کارفرمایانی داریم که به‌دنبال ایجاد احساس ارزشمندی در کارکنان خود هستند.
خود ارزشمندی به چه معناست؟
همه‌ی انسان‌ها، بدون هیچ قید و شرطی باید احساس ارزشمندی را تجربه کنند و برای تقویت آن تلاش نمایند. احساس ارزشمندی در کودکی به وجود می‌آید و در طی زمان با اتفاقات مثبت و منفی تقویت و تضعیف می‌شود. برای مثال باورهایی مثل من باهوشم یا من هوش کمی دارم. من زیبا هستم و من زیبا نیستم.
تصور کنید فردی باوری را از کودکی تا بزرگسالی با خود حمل کند. مثلا برای هر اتفاق کوچکی به‌شدت خود را سرزنش کند، چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا از پس موانع و چالش‌ها برمی‌آید؟ آیا می‌تواند برنامه و هدفی برای خودش تنظیم کند؟
رفتارهای فرد نسبت به خودش و ارزشی که برای خود قائل می‌شود، تا حد زیادی نشان دهنده‌ی ارزشمند بودن اوست. احساس ارزشمندی زیربنای هوش هیجانی است. وجود احساس ارزشمند ی، نگاه فرد را به وقایع گوناگون زندگی واقع‌بینانه خواهد کرد. باور داشتن به توانمندی‌ها و این احساس که من شایسته هستم، فرد را به سمت موفقیت سوق خواهد داد. چنین فردی قدر خود را می‌داند و رفتارهایی را از خود بروز می‌دهد که منطبق بر ارزش‌های اوست.
آیا احساس خود ارزشمندی می‌تواند کاذب باشد؟
خود ارزشمندی کاذب هم به زمان کودکی برمی‌گردد. بی‌توجهی والدین و اهمیت ندادن به ارزش کودک باعث می‌شود که او در بزرگسالی به فردی تبدیل شود که مدام ترس از شکست و ترس از مورد تأیید قرارنگرفتن از سمت دیگران داشته باشد. فردی که دچار خود ارزشمندی کاذب است، برای دیگران ارزش قائل نمی‌شود. به انتقادات و نظرات دیگران اهمیتی نمی‌دهد و نقص‌هایش را نمی‌پذیرد.
آیا تابه‌حال همکار و یا کارمندی داشته‌اید که در محیط کار، احساس ارزشمندی کاذب داشته باشد؟
اگر فردی را دیدید که احساس مفید بودن در محیط کار ندارد و همواره نسبت به جایگاه و ارزش‌هایش تردید دارد، ممکن است دچار خود ارزشمندی کاذب شده باشد. فردی که احساس ارزشمندی در محیط کار ندارد، در برقراری ارتباط با دیگر همکاران دچار مشکل می‌شود. این فرد در برابر خطاهای خود حس مسئولیت ندارد. دیگران را سرزنش می‌کند و از درون با خود درگیر است. چنین فردی بسیار ضعیف است و خیلی زود صدمه می‌بیند.
اما برویم سراغ خود ارزشمندی سالم:
فردی که احساس خود ارزشمندی می‌کند، هم خودش را دوست دارد، هم دیگران را. همان‌طور که به خودش احترام می‌گذارد برای دیگران نیز احترام قائل است. حال تصور کنید فردی در محیط کار احساس خود ارزشمندی سالم داشته باشد. نه‌تنها به‌راحتی با چالش‌ها روبه‌رو می‌شود بلکه به جای فرار از موانع، راه را برای خود هموار می‌کند. فردی که در محیط کار احساس خود ارزشمندی می‌کند، بابت ناکامی ها خودش را سرزنش نمی‌کند، بلکه تلاش خود را ارزشمند می‌بیند.
فردی که در محیط کار احساس ارزشمندی می‌کند امروزِ خودش را با دیروزِ خودش مقایسه می‌کند تا ببیند چند قدم به سمت جلو برداشته است؟ منعطف است و از تغییرات هراسی ندارد. به‌راحتی به خاطر خطایی که کرده، عذر خواهی می‌کند و سعی می‌کند جبران کند. فردی که احساس ارزشمندی در محیط کار دارد، احساسی رفتار نمی‌کند و وابستگی افراطی به کارش و دیگران ندارد.
افرادی که در محیط کار احساس ارزشمندی نمی‌کنند دچار چه بیماری‌هایی می‌شوند؟
فردی که احساس ارزشمندی در محیط کار ندارد، اغلب دچار خودکم‌بینی افراطی می‌شود. موفقیت‌های خود را کوچک و تلاش‌های خود را ناکافی می‌پندارد. بر اساس الگوی غلطی که در ذهن خود دارد، کارهایش را با تأخیر انجام می‌دهد، چون ترس از شکست دارد. فردی با چنین خصوصیاتی ممکن است مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی شود، چراکه بیش‌ازحد حساس است و از برقرای ارتباط با دیگران گریزان است. همین‌طور فردی که توانمندی‌هایش را خیلی بزرگ‌تر از واقعیت می‌بیند، احساس ارزشمندی کاذب دارد. نیاز به تحسین مداوم دارد و از انتقاد بیزار است. به‌شدت به دیگران حسادت می‌کند و موفقیت‌های خود را بیش‌ازاندازه بزرگ جلوه می‌دهد. چنین فردی به اختلال شخصیت خودشیفته مبتلاست.
۱۰ راهکار هوشمندانه برای ایجاد احساس ارزشمندی در محیط کار
۱ـ از کارمندانتان به‌موقع و متناسب با شخصیتشان تقدیر کنید
به کارکنان خود نشان دهید که چقدر حضورشان در سازمان شما ارزشمند است و برای رسیدن به اهدافتان به حضورشان نیاز دارید. با تقدیر کردن به‌موقع، شما می‌توانید با کارکنان خود ارتباط مؤثر داشته باشید. برای اینکه آن‌ها احساس ارزشمندی در محیط کار را درک کنند، بهتر است راه‌های چگونه تقدیر کردن را بیاموزید.
مطلب مرتبط: ۱۲ روش ارائه بازخورد مؤثر به کارکنان برای افزایش بهره‌وری آن‌ها
۲ـ کارمندانتان را تأیید کنید
برای اینکه کارمندانتان در محیط کار احساس ارزشمندی کنند، علاوه‌بر اینکه تقدیر می‌کنید به آن‌ها نشان دهید که از عملکردشان رضایت خاطر دارید. با تأیید آن‌ها اجازه دهید متوجه شوند که عملکردشان چقدر می‌تواند در موفقیت اهداف سازمان مؤثر واقع شود.
۳ـ به آن‌ها کمک کنید که با ترس‌هایشان مواجه شوند
زمانی‌که کارمند شما ترس از شکست دارد و یا اینکه می‌ترسد از طرف مدیرش طرد شود کم‌کم انگیزه‌ی خود را از دست می‌دهد. از چنین کارمندانی همدلانه حمایت کنید و برای مقابله با ترس‌هایشان به آن‌ها مسئولیت دهید.
۴ـ محیطی فعال و پویا برای کارمندانتان فراهم کنید
برای اینکه کارمندانتان در محیط کار احساس ارزشمندی کنند، فضای مناسبی را برای بالا بردن روحیه کارمندان فراهم کنید. نسبت به امور فردی کارمندان بی‌تفاوت نباشید. امکانات ورزشی و تفریحی مناسبی را در اختیار آن‌ها قرار دهید. سعی کنید از طرق مختلف همچون گفت‌وگو به این موضوع پی ببرید که محیط کار ایده آل از نظر آن‌ها چه ویژگی‌هایی دارد؟ پیشنهاد ما به شما این است که به سراغ راهکاری بروید که امتحان خودش را پس داده و می‌توانید به اطلاعات حاصل از آن استناد کنید.
تست رغبت شغلی هالند Holland می‌تواند راهنمای مناسبی برای شما باشد تا از طریق آن بتوانید به‌درستی با ویژگی‌های محیط کار متناسب با روحیات و شخصیت هر یک از کارکنانتان آشنا شوید.
ورود به تست رغبت شغلی هالند Holland
۵ـ اختلافات و تعارض‌های جاری در محیط کار را جدی بگیرید
مسیر حل مشکلات را مشخص کنید. کارمندان باید بدانند برای حل تعارضات نزد چه کسی بروند تا گله‌ها و نارضایتی‌هایشان شنیده شود. در چنین محیط کاری قطعا کارمندان احساس ارزشمندی خواهند کرد. درواقع اگر کارمندان دچار تعارض و یا مسئله‌ای شوند، باید مسئولی برای رسیدگی و کمک به حل مسائل آن‌ها مشخص شود و قوانین سازمان درخصوص مسائل پیش آمده به‌صورت شفاف بیان گردند.
مطلب مرتبط: ۱۰ استراتژی کاربردی حل اختلاف در محیط کار
۶ـ به پیشرفت و توسعه‌ی فردی کارکنان اهمیت دهید
به این موضوع توجه کنید که کارمندان حق دارند در محیطی بیشترین ساعات عمرشان را سپری کنند که بسترهایی برای رشد و پیشرفتشان محیا باشد. منظور این نیست که برنامه‌های آموزشیِ کلی تعبیه کنید. بر اساس استعداد و پتانسیل‌های شخصیتی و رفتاری هر کارمندی می‌توانید برنامه‌های آموزشی در راستا رشد شخصی آن‌ها برگزار کنید. بدون‌شک کارمندان در چنین محیط کاری با احساس ارزشمندی و تعلق خاطر و وفاداری بیشتری به انجام وظایف خویش می‌پردازند.
مطلب مرتبط: ۷ اقدام برای توسعه کارمندان که هر کارفرمایی باید انجام دهد.
۷ـ از کارمندانتان حمایت کنید
اگر ابزارها و تجهیزاتی را برای درست انجام دادن کارهایشان نیاز دارند، برایشان تهیه کنید. هدایتشان کنید و برای آموزش آن‌ها زمان بگذارید تا خودشان کار را به‌درستی انجام دهند. کارمندانی که در محیط کار احساس ارزشمندی می‌کنند کیفیت عملکرد بالایی خواهند داشت. یادتان نرود هیچ‌چیز به‌اندازه صرف زمان برای کارکنان نمی‌تواند احساس ارزشمندی در محیط کار را به افراد منتقل کند.
۸ـ به صحبت‌های کارمندان فعالانه گوش دهید
گاهی بعضی از کارمندان اتفاقات ناگوار مثل مرگ عزیزان و یا حتی اتفاق شیرینی مثل ازدواج را تجربه می‌کنند. کارمندی که در محیط کار احساس ارزشمندی می‌کند به شما اعتماد خواهد کرد و حمایت‌های احساسی شما را متوجه خواهد شد. گاهی کارمندان نیاز دارند که شنیده شوند و در مورد مسائل شخصی از شما راهنمایی بگیرند. می‌توانید بستری را فراهم کنید که کارمندان بتوانند نظر بدهند و درخواستشان شنیده شود.
مطلب مرتبط: مهارت گوش دادن فعال چیست؟
۹ـ روابط مثبتی را ایجاد کنید
برای اینکه کارمندان در محیط کار احساس ارزشمندی کنند با برقرای ارتباط مؤثر سعی کنید حس خوبی نسبت به محل کار و جایگاه شغلی‌شان برای آن‌ها ایجاد کنید. پذیرای انتقاد و بازخوردهای کارمندان باشید و نسبت به بازخوردهای کارمندان حالت تدافعی نداشته باشید. باتوجه به موقعیت زمینه را آماده کنید و بازخوردها را شفاف و به‌جا و مؤثر بیان کنید.
۱۰ـ باتوجه به ویژگی‌های شخصیتی و مدل رفتاری افراد به آن‌ها مسئولیت دهید
قبل‌ازاینکه وظیفه‌ای را به کارمندی محول کنید، مهارت‌ها و ویژگی‌های شخصیتی و مدل رفتاری او را بسنجید. کارمندی که در جای درست قرار بگیرد میزان عملکرد و بهره‌وری بالایی خواهد داشت. برای مثال فردی که برون‌گراست و قدرت کلام بالایی دارد می‌تواند توضیحات مفیدی به مشتری ارائه دهد.
پیشنهاد: چطور خودم را دوست داشته باشم؟
جمع‌بندی
برای اینکه کارمندانتان احساس ارزشمندی بالایی در محیط کار داشته باشند، در کنار آن‌ها باشید. وظایفشان را شفاف بیان کنید و به آن‌ها آموزش دهید. دستاوردهای آن‌ها را نادیده نگیرید و به‌موقع تشویقشان کنید. به‌یاد داشته باشید زمانی‌که کارمندان احساس کنند برای سازمان مفید هستند، میزان بهره‌وری‌شان بیشتر خواهد شد.
