امروزه انسان مدرن کشمکش‌های محیطی و درونی زیادی را به خاطر تحولات سریع اجتماعی و تغییرات مداوم سبک زندگی تحمل می‌کند پس بدیهی است که سلامت و بهداشت روانی‌اش درخطر باشد. او مجبور است برای غلبه بر این مشکلات و بهتر زندگی کردن مهارت‌هایی را یاد بگیرد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توانیم به مهارت همدلی کردن با دیگران اشاره کنیم.
همدلی به معنای فهمیدن دنیای شخصی طرف مقابل و دیدن جهان از چشم اوست. حتی اگر عینکی متفاوت از آن فرد بر چشم داشته باشیم و احساسات او را در آن زمان تجربه نکنیم.
فردی که با دیگران همدلی می‌کند:
- استرسش کاهش پیدا می‌کند.
- محبوبیت اجتماعی و احترام زیادی کسب می‌کند.
- نیاز به مفید بودن و کارآمدی‌اش ارضا می‌شود.
- باعث ایجاد امنیت در طرف مقابلش می‌شود و روابطش بهبود پیدا می‌کند.
- هوش هیجانی‌اش ارتقا پیدا می‌کند و خودآگاهی‌اش بالا می‌رود.
- و در زندگی‌اش تبدیل به فردی جذاب‌تر، موفق‌تر و سالم‌تر می‌شود.
تا دو نفر که به هم عشق می‌ورزند باهم همدلی نکنند و این احساس را از فرد مقابل نگیرند که بدون قضاوت و سرزنش فهمیده می‌شوند، نمی‌توانند باهم گفتگویی سالم داشته باشند. همدلی در رابطه‌ی عاطفی به این معناست که من احوالات و رفتارهای پارتنرم را درک می‌کنم و نسبت به آن‌ها بی‌تفاوت نیستم.
اغلب اوقات شکایتی که زنان از مردان دارند این است که آن‌ها خودشان را مسئول احساسات زنان می‌دانند و در مقابل هیجانات منفی خانم‌ها دچار تشویش و اضطراب می‌شوند. به همین خاطر در مقابل چنین هیجاناتی با ارائه‌ی راهکارهای عجولانه این وحشت را از خود می‌رانند و مشکل را بی‌اهمیت جلوه می‌دهند. نتیجه این می‌شود که به زن احساس احمق بودن دست می‌دهد و بعد از مدتی به درون‌ریزی احساساتش می‌پردازد و سکوت می‌کند.
خبر خوب اینکه اگر این مهارت در درون شما کم‌رنگ است می‌توانید با دیدن آموزش‌هایی آن‌ها را تقویت کنید. چراکه بخش زیادی از همدلی کردن قابل یادگیری و اکتسابی است. ما در این مقاله با ارائه‌ی ۸ توصیه جامع و کاربردی سعی داریم تا شما را در این مسیر همراهی کنیم.
چگونه مهارت همدلی کردن را در خودمان تقویت کنیم؟
۱ـ به بهبود ارتباطات کلامی بین خود و شریک عاطفی‌تان کمک کنید
دوره‌ی پیش از ازدواج و اوایل رابطه زمانی است که دو طرف خیلی درباره‌ی آرزوهای خود صحبت می‌کنند. اما بعد از ازدواج به دلیل پذیرش مسئولیت‌های مختلف وقتی‌که برای هم می‌گذارند بسیار محدود می‌شود. اگر می‌خواهید در همدلی کردن جلو بیفتید باید بدانید که همسرتان در چه شرایط روحی است و چه نیازهایی دارد؟ این‌گونه از او یک چارچوب ذهنی پیدا می‌کنید و با اطلاع در مورد گذشته و تجربیاتش به وجوه آسیب‌پذیر شخصیتش پی می‌برید.
سبک مکالمه‌تان را با شریک عاطفی خود به دوران نامزدی برگردانید و از غر زدن در مورد مسائل روزمره خودداری کنید. ایرادگیری را کنار بگذارید و به نکات مثبت شریک عاطفی‌تان توجه کنید تا او احساس امنیت داشته باشد و بتواند مشکلاتش را با شما مطرح کند.
وکیل مدافع همسرتان باشید و برای کارهایش دلیل بتراشید به‌نوعی او را با وجود تفاوت‌هایش محترمانه بپذیرید. البته این مهر تأییدی بر تمام رفتارهای همسرتان نیست. بلکه به شما کمک می‌کند تا او را بهتر درک کنید و هماهنگی فکری، روانی و اجتماعی بیشتری با او داشته باشید و روابطتان همدلانه‌تر باشد.
به شیوه‌ی سخن گفتن خودتان توجه کنید. لحن و ریتم و بلندی صدای شما و اصطلاحات و کلماتی که به کار می‌برید کیفیت مکالمات شما دو نفر را تعیین می‌کندن و می‌تواند جلوی بسیاری از بحث‌ها و سوءتفاهم‌ها را بگیرد. در هنگام برقراری ارتباط کلامی با پارتنرتان زبان بدن هر دوی شما اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. وضعیت نشستن یا ایستادن، حرکت دست و صورت و زاویه‌ی سر شما می‌تواند به‌طور ناخودآگاه به‌طرف مقابل اطلاعات زیادی بدهد. بنابراین از گرفتن حالت تدافعی و دست‌به‌سینه نشستن یا نگاه کردن از بالا به پایین خودداری کنید تا ارتباط بهتری باهم برقرار نمایید.
مطلب مرتبط: ۸ گام مؤثر برای تقویت ارتباط کلامی با همسر
۲ـ به حرف‌های شریک عاطفی خود فعالانه گوش دهید
یکی از ستون‌های اصلی در مهارت همدلی کردن، هنر خوب گوش کردن است. باید بدانید که گوش کردن با شنیدن متفاوت است و به‌دقت و توجه بیشتری نیاز دارد. یک فرد همدل با دقت به حرف‌های شریک زندگی‌اش گوش می‌دهد تا نیاز‌ها، احساسات و وضعیت عاطفی او را به‌خوبی درک کند.
پس اگر در شرایطی نیستید که خوب گوش دهید از واکنش فرد مقابل و ناراحت شدنش تعجب نکنید. از او بخواهید تا در زمان بهتری باهم گفتگو داشته باشید. این خیلی بهتر از این است که هنگام صحبت‌های پارتنرتان فقط به او نگاه کنید و سر تکان دهید اما حتی یک کلمه از حرف‌هایش را متوجه نشوید. فردی که به‌اصطلاح سنگ صبور خوبی است، با توجه، بدون قضاوت عجولانه و ارائه‌ی راه‌حل فوری تنها گوش می‌دهد. او با این کار می‌تواند در فرآیند همدلی کردن، به‌موقع پاسخ مناسب و منطقی در صورت که طرف مقابل رضایت داشته باشد، ارائه دهد.
چگونه یک شنونده‌ی فعال باشیم؟
- کارهایتان را کنار بگذارید و مدام به گوشی خود نگاه نکنید. پارتنرتان در چنین شرایطی مطمئن می‌شود که با تمام وجودتان به حرف‌هایش گوش می‌دهید.
- تماس چشمی داشته باشید و به حرکات فرد مقابل دقت کنید.
- از حرکات بدنی و تکان دادن سر برای نشان دادن توجه و اشتیاق خود استفاده کنید.
- خودتان را به‌جای او بگذارید تا احوالات و هیجان‌هایش را درک کنید.
- از تکنیک انعکاس دادن استفاده کنید.
گاهی می‌خواهیم به فردی که حرف می‌زند این منظور را برسانیم که ما نیز احساساتش را درک کرده‌ایم. به‌عنوان‌مثال از جملاتی چون (از خوشحالی‌ات خوشحالم) یا (مطمئنم برایت سخت بوده) استفاده می‌کنیم. اما گاهی انعکاس دادن از نوع محتوایی است و فرد احساسات خاصی را بیان نمی‌کند. در این حالت ما بخشی از محتوای خودش را به او برمی‌گردانیم تا متوجهش کنیم که سراپا گوش بودیم.
۳ـ به کمک هوش هیجانی احساساتتان را کنترل کنید
یکی از ویژگی‌هایی که به برقراری ارتباط هر چه‌بهتر با دیگران کمک می‌کند، میزان مهارت افراد در بیان احساساتشان است و این‌یکی از اجزای سازنده‌ی هوش هیجانی است. به مجموعه‌ای از توانمندی‌ها که فرد به‌وسیله‌ی آن‌ها می‌تواند انگیزه‌ی خود را در برابر ناملایمات حفظ کند، تکانه‌هایش را کنترل کند و متناسب با موقعیت پاسخ دهد، هوش هیجانی می‌گویند.
داشتن هوش هیجانی شالوده‌ی اصلی همدلی کردن درست است. وقتی شما احساسات خود را خوب می‌شناسید، به هنگام هجوم هیجانات منفی به آن‌ها اجازه نمی‌دهید تا کنترل رفتارهایتان را به دست بگیرند و تفکرتان را خدشه‌دار کنند.
در هنگام بروز تعارض و اختلاف چگونه همدلی خود را نشان دهیم؟
بحث و تعارض در روابط عاطفی امری طبیعی است و گاهی حتی باعث نزدیک‌تر شدن زوجین به یکدیگر می‌شود. اما این امر زمانی اتفاق می‌افتد که به دنبال برنده و بازنده در دعوا نباشید.
از به کرسی نشاندن حرفتان در هنگامی‌که خشم شما یا همسرتان بیش‌ازحد است دوری کنید و از استراتژی توقف، اجتناب کرده و از تغییر موقعیت استفاده کنید.
می‌توانید صحبت کردن را متوقف کنید و به اتاق دیگری بروید و پس از به دست آوردن آرامش خود دوباره با شریک عاطفی‌تان گفتگو کنید.
سعی کنید در هنگام حرف زدن شرایط امنی را با پرسیدن برخی سؤالات برای طرف مقابل فراهم کرده و او را تشویق کنید تا به سؤال‌هایتان پاسخ دهد. به حرف‌هایش با علاقه گوش دهید نه اینکه حالت دفاعی بگیرید و نیش و کنایه بزنید. گاهی یک درک جزئی از تجربه‌ای که شریک زندگی‌تان داشته است می‌تواند سوءتفاهم‌ها را به درک و دلسوزی متقابل تبدیل کند.
۴ـ تعصب را کنار بگذارید و قضاوت نکنید
این مهارت که بتوانیم درد دیگران را بفهمیم و خوب همدلی کردن را به خصلت‌های مثبت خود اضافه کنیم به همین راحتی به دست نمی‌آید و هزینه دارد. هزینه‌ی آن‌هم ارتباط با افراد مختلف و خصوصا کسانی است که اتفاقا نظرات مشابه شما را ندارند. این‌گونه شما می‌توانید از دریچه‌های متفاوتی به موضوعات نگاه کنید و بفهمید که اگر جای طرف مقابل بودید چه احساساتی پیدا می‌کردید.
پس بهتر است که تعصبات خود را کنار بگذارید و نظرات مخالف را بشنوید. فراموش نکنید که تنها شنیدن و احترام گذاشتن به حرف‌های پارتنرتان به معنای پذیرفتنشان نیست و شما همچنان در بیان عقیده‌ی خود استقلال دارید. این کار به شما یاد می‌دهد تا وقتی یک نفر برای درد و دل کردن به سراغ شما آمد با جملات کلیشه‌ای یا قضاوت‌های آزاردهنده او را از خود نرانید.
۵ـ مشکلات را بیش‌ازحد کوچک یا بزرگ نشان ندهید و جانب تعادل را نگه دارید
آیا برای شما هم پیش‌آمده است که وقتی نزد کسی برای گفتن مشکلاتتان می‌روید احساس کنید مسئله‌ای که برای شما مهم بوده مورد تحقیر و تمسخر قرار گرفته است؟ آیا طرف مقابل آن‌قدر در کنترل هیجاناتش خام بوده که به‌جای احساس سبکی بیشتر احساس سنگینی و گیجی می‌کنید؟
واقعیت این است که برخی افراد وقتی صحبت‌های شما را می‌شنوند با ابراز هیجانات اغراق‌شده‌ای چون گریه و خشم زیاد به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرند و ممکن است با رفتار و حرف‌های ناامیدکننده‌ی خود بیشتر به مشکلاتتان بیفزایند.
از سوی دیگر برخی از افراد هم هستند که آن‌قدر در المپیک بدبختی راه انداختن متخصص هستند که هنوز حرفتان را نزده شروع به تعریف مشکلات خودشان می‌کنند و سعی می‌کنند شما را ناسپاس و غرغرو جلوه دهند. ازنظر آن‌ها مشکلات خودشان پیچیده‌ترین مسائل موجود بر روی کره خاکی و مشکلات شما صرفا بچه‌بازی بیش نیست.
پس اگر خودتان در شرایطی قرار گرفتید که باید برای همدلی کردن پیش‌قدم شوید به این احساسات منفی توجه کرده و تعادل را رعایت کنید. حواستان باشد که آدم‌ها با توجه به محیط اجتماعی، فرهنگی و خانواده‌ای که در آن بزرگ‌شده‌اند ظرفیت‌های متفاوتی دارند و می‌توانند خیلی قوی‌تر یا حساس‌تر ازآنچه شما تصور می‌کنید، باشند.
۶ـ خودتان را ارزشمند بدانید و دست از دوست داشتن خود برندارید
برای تقویت همدلی در روابط خود با دیگران اول باید بتوانید رابطه‌ای دلسوزانه و صمیمی با خود واقعیتان برقرار کنید. با تمرین خود مراقبتی می‌توانید شرایط سخت زندگی‌تان را درک کنید و نسبت به آن‌ها بینش پیدا کنید و همچنین بتوانید به راهکارهای سالمی برای غلبه بر آن‌ها دست پیدا کنید.
در این صورت اگر کسی از شما همدلی کردن را درخواست کرد بلد هستید که چطور با او رفتار کنید و کاملا احساساتش را درک می‌کنید. چون خودتان هم آن‌ها را تجربه کرده‌اید و می‌دانید که مشکلات بخشی از شخصیت و تجربیات هر انسانی است.
سعی نکنید تا همیشه نقش آدم خوب داستان را ایفا کنید و به خاطر همدلی کردن با دیگران به رنج‌ها و آلام درونی خودتان بی‌توجه باشید. چراکه بدون شک در مدت کوتاهی از پا درخواهید آمد. برای خودتان دلسوز باشید و همواره خودتان را در اولویت قرار دهید. می‌توانید با تلاش‌هایی چون مطالعه، تحصیل، سفر، روابط دوستانه، ورزش و مراقبه گام‌هایی در جهت رشد شخصی بردارید. هرکدام از این فعالیت‌ها بر میزان همدلی شما و موفقیتتان در زندگی تأثیر می‌گذارند.
مطلب مرتبط: ۷ گام مؤثر برای افزایش عزت نفس
۷ـ به رخدادهای اطرافتان بی‌توجه نباشید
دیدن آدم‌ها و محیط اطرافتان و شنیدن صدای آن‌ها تأثیر زیادی در افزایش همدلی کردن شما دارد. برای این کار می‌توانید به‌طور مثال فیلم تماشا کنید. سعی کنید در داستان زندگی شخصیت‌های فیلم غرق شوید و احساساتی را که تجربه می‌کنند، درک کنید. جالب است بدانید انجام این کار می‌تواند پیوندهای محکمی بین شناخت و احساس در مغز ایجاد کند.
یک تمرین مرتبط دیگر این است که روزانه به مدت سی دقیقه، در مکان‌های عمومی حاضر شوید و یا اینکه دست به فعالیت‌های اجتماعی بزنید و در قالب آن کارها آدم‌های دوروبرتان را به‌دقت مشاهده کنید، به حرف‌هایشان گوش دهید و سعی کنید افکار و احساساتی را که در حال تجربه‌ی آن هستند، بفهمید.
۸ـ خودتان را در معرض انبوهی از اخبار بد قرار ندهید
با توجه به حجم بالای اطلاعات و مسائل و اخباری که هرروز در فضای مجازی شاهد آن هستیم، میزان همدلی ما در طول روز به‌سرعت بالا و پایین می‌رود و به همین خاطر تحت‌فشار قرار می‌گیریم. بنابراین اینترنت نقش مؤثری در تقویت یا تضعیف همدلی در درون ما دارد.
یک خبر یا موضوعی خاص می‌تواند کل مردم یک کشور را از طریق اینترنت همدل و یک‌صدا کند. ما این را بارها در هنگام مواجهه با بلایای طبیعی چون سیل و زلزله و… در کشورمان شاهد بوده‌ایم. اما همین اخبار اگر میزان خشونت و اندوهشان بیش از ظرفیت مردم باشد باعث خشم، سردی و بی‌تفاوتی آن‌ها می‌شود و از میزان همدلی در آنان می‌کاهد.
پس لازم است که حجم ورودی اخبار را به ذهنمان موردسنجش قرار دهیم و حواسمان به کمیت و کیفیت اطلاعات دریافتی از رسانه‌های مختلف باشد. چراکه همچون شمشیری دو لبه به همان اندازه که می‌توانند سودمند باشند می‌توانند آسیب برسانند.
سخن آخر
در پایان این بحث باید یادآوری کنیم که خیلی خسته‌کننده می‌شد اگر تمام آدم‌ها همانند یکدیگر فکر، احساس و رفتار می‌کردند و کاملا شبیه هم بودند. شما می‌توانید از طریق همدلی کردن فاصله‌های طبیعی بین خودتان با سایر افراد را کم‌تر کنید و به رشد و توسعه‌ی شخصیتتان بپردازید. پس تفاوت‌های وجودی آدم‌ها را بپذیرید و با یادگیری این مهارت به بهبود کیفیت زندگی خود توجه بیشتری داشته باشید.
