۱۱ سؤال روانشناسی در مصاحبه استخدامی و نحوه پاسخگویی به آنها
۱ـ چرا می‌خواهید در اینجا کار کنید؟
اولین سوال از مهم‌ترین سؤالات روانشناسی در مصاحبه استخدامی این است که چرا می‌خواهید در اینجا کار کنید؟
هدف سؤال: این سوال مطرح میشود برای آنکه بدانند موضوعی که بیشترین انگیزه را برای کار به شما می‌دهد، چیست؟ چقدر در مورد آن شغل و شرکت تحقیق کرده و چقدر این کار را دوست دارید؟
نکته‌ی فریبنده‌ی سؤال: به گفته‌ی تیلور قطعا دلایل بسیاری وجود دارد که به کار کردن در یک شرکت علاقه‌مند باشید. اما چگونه اولویت‌بندی کردن آنها مطالب بسیاری را در مورد شما روشن می‌سازد.
پاسخ‌های احتمالی نامناسب:
«شرکت قبلی به‌اندازه‌ی ارزشم حقوق نمی‌گرفتم»
«در حال حاضر رئیس بداخلاقی دارم»
«همه‌چیز برایم علی‌السویه است، ولی مسیر رفت و برگشت در اینجا خیلی کوتاه و راحت‌تر است»
که البته هیچ‌کدام از این‌ها شما را پیش چشم مدیران استخدامی عزیز و ارزشمند نمی‌کند. به‌علاوه، شما به این طریق در مورد میزان علاقه‌تان نسبت به موقعیت شغلی موردنظر نیز مورد سنجش قرار می‌گیرید.
پاسخ مناسب: مدیران استخدامی خواهان آن هستند، وقتی را که شما برای تحقیق درباره‌ی شرکت گذاشته‌اید را ببینند، همچنین این را بدانند که شما واقعا این شغل (و نه فقط هر شغلی که بشود) را می‌خواهید؛ باانرژی هستید؛ قابلیت انجام هر کاری را دارید؛ رسالت و اهداف آنها را می‌فهمید؛ می‌توانید مشارکت ارزشمندی داشته باشید و مایل هستید که بخشی از آن باشید یا خیر.
“هوش هیجانی شما در پاسخ به این سوال بسیار تأثیرگذار است. هوش هیجانی خود را از اینجا بسنجید.”
۲ـ در سه سال آینده خود را در کجا و در چه جایگاهی می‌بینید؟
یکی دیگر از اثرگذارترین سؤالات روانشناسی در مصاحبه استخدامی این است که در سه سال آینده خود را در کجا و در چه جایگاهی می‌بینید؟ آیا تا به حال به این موضوع دقیق اندیشیده‌اید؟
هدف سؤال: این سؤال را معمولا از کسانی می‌پرسند که مبتدی و تازه کار هستند. هدف از طرح این سؤال بررسی دو نکته است. اول اینکه بلند پروازی شما را بسنجند و دوم اینکه ببینند آیا با مفهوم دقیق پیشرفت کردن آشنا هستید یا نه.
پاسخ مناسب: اما جواب هوشمندانه‌ی شما چه خواهد بود؟ به جای اینکه برگردید به دوران ابتدایی و بگویید «می‌خواهم خلبان شوم» یا «رئیس اداره شوم» بهتر است از سیاست دیگری استفاده کنید. اگر مثلا دنبال یک شغل مدیریتی هستید، بگردید دنبال ویژگی‌های آن سِمَت که هم اکنون در آنها چندان قوی نیستید، اما انگیزه‌ی زیادی دارید تا به صورت آهسته و پیوسته تقویتشان کنید.
مثلا اگر در حوزه‌ی فناوری کار می‌کنید می‌توانید با تأکید بر افزایش مهارت‌هایتان تصویری از آینده را برای مصاحبه‌کننده ترسیم کنید.
“ویژگی I و C در تست مدل رفتاری DISC می‌تواند پتاسنیل‌های نگاه شما به افق‌های پیش رو را مشخص کند. همچنین شاخص D و S نیز در جهت میل به تغییر یا پذیرش شرایط و ثبات تأثیرگذار است. می‌توانید مدل رفتاری خود را از اینجا بیابید.”
۳ـ موفقیت را چگونه توصیف می‌کنید؟
هدف سؤال: در واقع مسئول گزینش این سؤال را برای آن می‌پرسد تا بفهمد چه چیزهایی به شما انگیزه می‌دهد، و اینکه جوهره و به عبارتی جُربزه‌ی کاری شما را بسنجد. پاسخ‌های شما بینشی در مورد اولویت‌های شما به آنها می‌بخشد: آیا انگیزه‌ی شما حقوق بالاست؟ آیا می‌خواهید به چالش کشیده شوید؟ آیا می‌خواهید مهارت‌های جدیدی یاد بگیرید؟ یا شاید هم مصاحبه‌گر درواقع دارد می‌پرسد «آیا شما رویکرد شخصی‌تر و فردگرایانه نسبت به موفقیت دارید؟»
نکته‌ی فریبنده‌ی سؤال: این سوال همان میدان مین است. چراکه «موفقیت» امری کاملا ذهنی، شخصی و نسبی است و حتی پاسخی منطقی نیز می‌تواند بد تعبیر شود. به گفته‌ی تیلور: «تفاوتی جزئی میان جاه‌طلب به نظر رسیدن و چشم داشتن به میز مدیریت وجود دارد. چون شما به‌هرحال واقعا دوست دارید پیشرفت کنید و در محل کارتان تأثیرگذار باشید.»
پاسخ مناسب: وقتی سؤالات موجود، کلی هستند و پتانسیل بالایی برای تبدیل به نوعی «بازجویی ناملموس» دارند، بهتر است پاسخ‌های خود را تا حد امکان غیرقابل اعتراض نگه دارید. بسته به مطالبی که در شرح شغلی و گفت‌و‌گوی خود متوجه شده‌اید موفقیت را به گونه‌ای تعریف کنید که با کارفرمای آینده‌تان ارتباط پیدا کند.
۴ـ در حرفه‌ی خود به چه چیزی بیش از همه افتخار می‌کنید؟
هدف این سؤال: مسئولان گزینش می‌خواهند بدانند که به چه چیزی خیلی علاقه دارید؛ فکر می‌کنید در چه موردی از بقیه بهتر هستید و اینکه به کاری که انجام می‌دهید افتخار می‌کنید یا نه؟ برای مثال، اینکه پروژه‌ی موردعلاقه‌تان را چگونه توصیف می‌کنید به‌اندازه‌ی خود پروژه اهمیت دارد.
به نظر می‌رسد اگر بتوانید با افتخار و اعتقاد راسخ در مورد گذشته‌ی کاری خود سخن بگویید، به همین صورت هم می‌توانید در جلسات مهم به کارفرمای جدیدتان لیاقت خود را نشان دهید.
نکته‌ی فریبنده‌ی سؤال: رؤسا ممکن است خیال کنند که این نوع کار همان شغلی است که بیش از همه به آن علاقه‌مندید یا در آینده می‌خواهید روی آن تمرکز کنید. اگر این امر را در زمینه‌ی طیف وسیع‌تری از مهارت‌ها و علایق قرار ندهید، امکان دارد این امر برایتان تک‌بعدی به‌نظر برسد.
پاسخ مناسب: مدیران استخدامی می‌خواهند دریابند که شما در کنار انرژی مثبتتان، توانایی ایجاد علاقه و برانگیختن اشتیاق در دیگران را نیز دارید. اما موردی که باید احتیاط به خرج دهید، این است که در حالت شور و اشتیاق خود برای صحبت در مورد در موفقیت‌ها و دستاوردهای خود، حواستان باشد فشرده و موجز سخن بگویید و وارد حرّافی و پرگویی نشوید. قرار است توانایی‌تان در بیان خوب را در کارتان نشان دهید، نه حین مصاحبه!
“آزمون سنجش رغبت شغلی هالند به شما کمک می‌کند تا علاقه شغلی خود را بیابید و بتوانید به درک درستی در موفقیت در هر شغلی دست یابید. رغبت شغلی خود را اینجا بیابید.”
۵ـ سه مورد از نقاط قوت و ضعف خود را نام ببرید:
هدف سؤال: مصاحبه کننده به دنبال نکات منفی یا به عبارتی چراغ قرمزهایی است که معامله را به هم می‌زنند، مواردی چون ناتوانی در همکاری خوب با همکاران یا ناتوانی در انجام کار در موعد مقرر. تیلور می‌گوید: «هر شغلی دارای الزامات مخصوص به خود است، پس بهتر است پاسخ‌های‌تان بیانگر توانایی‌های مربوط به همان شغل باشد و در نقاط ضعفتان هم باید روزنه‌ی امیدی دیده شود؛ حداقل سعی کنید به اینکه خصوصیات منفی‌تان به‌خاطر اقدامات مثبتی که اتخاذ کرده‌اید، کاهش یافته‌اند وانمود کنید.
نکته‌ی فریبنده‌ی سؤال: مواظب باشید که با پرداختن به نقاط مثبت و منفی خود به خودزنی دچار نشوید. مطرح کردن نقاط ضعف اگر نهایتا به جنبه‌های مثبتی ختم نشود، آسیب‌زا خواهد بود.
اگر توانایی‌های‌تان با مهارت‌ها یا سبک کاری مورد نیاز برای موقعیت شغلی جور نبود، پس باید از قبل خود را برای این سؤال آماده کنید وگرنه باید با خطرِ پا گذاشتن به میدان مین روبه‌رو شوید.
پاسخ مناسب: مدیران استخدامی می‌خواهند از اینکه استعداد‌ها و توانایی‌های شما ارزش و دارایی مستقیمی برای شرکتشان است مطمئن شوند و هیچ‌کدام از ضعف‌ها به توانایی کاریتان آسیب نخواهد زد. تیلور می‌گوید: «آنها همچنین می‌خواهند ببینند که توانایی خودارزیابی با درایت و اعتماد به نفس را داشته باشید.»
“شخصیت عبارت است از رفتارهای تکرار شونده. تست شخصیت شناسی MBTI به شما کمک می‌کند به درک درستی از شخصیت خویش دست یابید. در نتیجه این تست نقاط ضعف و قوت شخصیتی شما به وضوح بیان شده است. مدل شخصیتی خود را اینجا بسنجید.”
۶ـ اگر می‌توانستید با هر شرکتی کار کنید، دوست داشتید کجا کار کنید؟
هدف سؤال: مدیران استخدامی می‌خواهند جدیت شما در کار و وفاداریتان را به‌خصوص در برابر رقبا، بسنجند. این امر به آنها در کنار گذاشتن نامزدهای شغلی که امکان تغییر جهت از حرفه‌ی خود را دارند نیز کمک می‌کند.
مطرح کردن اسم شرکت‌هایی مانند گوگل فایده‌ای ندارد و حتی فضا را تیره و تار می‌کند، چون شرکتی که الان در حال مصاحبه با آن هستید نیز دارد فرصت داشتن «شغل رؤیایی‌تان» را به شما می‌دهد. درواقع مصاحبه‌گر با این سؤال نمی‌خواهد در مورد یک شرکت رؤیایی مثل گوگل برایش حرف بزنید، پس بهتر است به همین شغل و شرکت فعلی بپردازید.
نکته‌ی فریبنده‌ی سؤال: ممکن است در جریان اتفاقیِ بحث گرفتار بشوید و ناخواسته نام چند شرکت خوشنام و معتبر از زیر زبان‌تان در برود، اما این امر هیچ خاصیتی ندارد و تنها تردیدهایی را نسبت به اهدافتان به مصاحبه‌گر القا می‌کند.
پاسخ مناسب: مصاحبه‌کننده می‌خواهد این را بداند که شما اکنون در حال مصاحبه شغلی با شرکتی هستید که اولویت اولتان بوده است. بنابراین پاسختان می‌تواند چنین باشد: «درواقع، من خیلی در مورد شرکت‌های موردنظرم تحقیق کرده‌ام و شرکتتان به‌نظر انتخاب ایده‌آلی برای سابقه‌ی شغلی من خواهد بود. برایم خیلی جالب است که شرکت شما در صنعت خود حرف آخر را می‌زند و من خیلی تمایل دارم به سهم خود در چنین شرکتی مشارکت داشته باشم.»
۷ـ در صورت قبول نداشتن سیاست‌های شرکت، چه‌کار می‌کنید؟
هدف سؤال: اما برویم سراغ یکی دیگر از مهم‌ترین سؤالات روانشناسی در مصاحبه استخدامی. این سؤال توانایی تصمیم‌گیری، راحتی کار با دیگران و مهم‌تر از همه، توانایی بیان ایده‌ها و نظرات در شناسایی حوزه‌هایی که نیازمند بهبود هستند را در متقاضی شغل نشان می‌دهد.
نکته‌ی فریبنده‌ی سؤال: گفتن اینکه «من هیچ‌وقت با سیاست‌های شرکت مشکلی پیدا نمی‌کنم» حتی از طرف مطیع‌ترین کارمندان هم قابل باور نیست. علاوه‌بر آن، این جمله نشان‌دهنده‌ی آن است که شما هر چیزی که گفته میشود را بدون فکر راجع به نتایج احتمالی آن، می‌پذیرید. در صورتی که شرکت‌ها خواهان مدیران و کارکنانی هستند، که در عین حال که از قوانین پیروی می کنند، سیاست‌های قدیمی و منسوخ احتمالی را نیز بررسی کرده و شجاعت پیگیری آن را داشته باشند.
پاسخ مناسب: می توانید یک موقعیت واقعی را که در آن به خاطر دلایل منطقی و حرفه‌ای با سیاست اتخاذ شده از سوی شرکتتان مخالفت کرده‌اید، مطرح کنید. بر این مسئله تمرکز کنید که نظر و ایده‌ی شما برای بازنگری در سیاست شرکت چطور موجب سود و منفعت بیشتری برای شرکت شد. در مورد تحقیقی که انجام دادید، واقعیت‌هایی که ارائه کردید و نتایج تلاش‌هایتان برای اصلاح سیاست موردنظر حرف بزنید و ایده‌های خود را مطرح کنید.
“هم این سؤال و هم سؤال آخر که در مورد ترک کار است، مستقیما با مهارت‌های مذاکره شما در ارتباط است. مهارت‌های مذاکره خود را اینجا بسنجید.”
۸ـ خودتان را در یک کلمه توصیف کنید؟
هدف سؤال: این حرف ممکن است چند نکته را در ارتباط با شما مشخص کند: تیپ شخصیتی‌تان، به چه اندازه در دریافتتان نسبت به خود اعتماد دارید و اینکه روش کاریتان تا چه حد مناسب شغل درخواستی شما است؟
نکته‌ی فریبنده‌ی سؤال: این موضوع می‌تواند در اوایل مصاحبه شغلی به‌خصوص به یک چالش تبدیل شود، چراکه درواقع نمی‌‌دانید که رئیستان به دنبال چه نوع تیپ شخصیتی می‌گردد. به گفته ی تیلور «اختلاف ناچیزی میان خودستایی غلوآمیز و اعتماد به نفس و میان تواضع و خجالتی بودن وجود دارد و از آنجایی که افراد شخصیت‌های چند وجهی دارند، گذاشتن برچسب‌های کوتاه بر آنها تقریبا غیرممکن است.»
پاسخ مناسب: محتاطانه پیش بروید. اگر می‌دانید فردی قابل‌اعتماد و متعهد هستید، ولی همچنین از اینکه دوستانتان شما را به خاطر شوخی‌های زیرکانه تحسین می‌کنند به خود می‌بالید، دراینجا بهتر است در بیان خصوصیات خود رفتار محافظه‌کارانه‌‌ای را در پیش بگیرید.
۹ـ کمی راجع به خودتان صحبت کنید؟
هدف سؤال: علت طرح این سؤال بیشتر از اینکه دریافت اطلاعات از شما باشد، ارزیابی سبک و سیاق صحبت کردن و انتقال مفاهیم توسط شماست.
پاسخ مناسب: قطعا مسئول گزینش برای دانستن مثلا بیوگرافی کوتاهی از دوران کودکی، روزهای مدرسه و یا طالع‌بینی شما این سؤال را مطرح نکرده است! این اشتباه را نکنید که بخواهید بیوگرافی کوتاهی از دوران بچگیتان، روز اول مدرسه و طالع‌بینی خود را برای مصاحبه‌کننده تعریف کنید.
به جایش خیلی مفید و مختصر از تجربیات اخیر کاری و شخصی خود که مربوط به موقعیت کاریِ مورد مصاحبه میشود حرف بزنید. چیزهایی بگویید که رزومه‌تان را تکمیل کند. شاید اصلا بهتر باشد برای شخصیت خودتان برند‌سازی کنید تا خیلی سریع مشخص شود که شما چه کسی هستید و با خودتان چه چیزی به این شرکت خواهید آورد.
۱۰ـ چرا کار قبلی خود را ترک کردید؟
هدف سؤال: رئیس جدید شما به دنبال الگوها یا موارد منفی می‌گردد، مخصوصا زمانی که سابقه‌ی شغلی شما پر است از موقعیت‌های کوتاه‌مدت! مصاحبه‌کننده احتمالا تلاش می‌کند تابه این نکته پی ببرد که آیا در همکاری با همکارانتان مشکل داشته‌اید که شغل خود را ترک کرده‌اید، آیا خیلی زود از هر شغلی خسته می‌شوید و اینکه چه موارد منفی دیگری در شما وجود دارند که باعث می‌شوند شغل خود را زود به زود عوض کنید.
نکته‌ی فریبنده‌ی سؤال: اگر با سیاست به این سؤال پاسخ ندهید، جوابتان احتمالا سؤالات و تردیدهای دیگری هم درپی داشته باشد یا اینکه باعث شود کلا شانس کسب چنین موقعیت شغلی را از دست بدهید.
پاسخ مناسب: آنها امیدوار هستند که شما به دنبال موقعیت شغلی چالش آفرین‌تری باشید که بیشتر با مجموعه‌ی مهارت‌هایتان جور دربیاید. مدیران استخدامی از اینکه بشنوند فرصت رشد در شرکتشان خیلی شما را به این موقعیت شغلی علاقه‌مند ساخته است نیز بدشان نمی‌آید.
اگر به خاطر عملکردتان از شرکت قبلی اخراج شده‌اید بهتر است که به گفتن «راهمان از هم جدا شد» اکتفا کنید و بحث را به منطبق بودن توانایی‌های خود با شغل مورد مصاحبه بکشانید.
اگر از ترک شغل قبلی‌تان بیشتر از چند روز نمی‌گذرد، روی این مسئله تأکید کنید که دنبال فرصت‌ها، چالش‌‌ها و مسئولیت‌های بزرگ‌تر هستید. اگر در حال گذار از یک زمینه کاری کاملا مجزا به زمینه‌ی کاری دیگری هستید، بحث را اینطور پیش ببرید که چرا مایل به انجام این تغییر بزرگ هستید و آن را گره بزنید به مسئولیت‌های فرصت شغلی جدید.
۱۱ـ تعریف شما از محیط کاری ایده آل چیست؟
هدف سؤال: این روزها دیگر سبک مصاحبه‌های استخدامی و رزومه نویسی دستخوش تغییرات چشمگیری شده است. ممکن است با سؤالاتی مواجه شوید که پیش‌ازاین حتی یک‌بار هم به آنها فکر نکرده بودید. هدف مدیران منابع انسانی از طرح چنین سؤالاتی شناخت هر چه بیشتر انتظارات، مهارت‌ها و پتانسیل‌های شماست. ضمن اینکه از این طریق می‌توان بررسی کرد که آیا شما با محیط کاری آنها منطبق هستید؟ درنتیجه شما برای اینکه بتوانید پاسخ مناسبی به این‌گونه سؤالات بدهید باید به انجام تحقیقات بیشتری بپردازید.
پاسخ مناسب: زمانی که قصد دارید به این سوال پاسخ دهید بهتر است قدری تمام جوانب را در نظر بگیرید. مجموعه‌ای از ویژگی‌های فیزیکی و روانی مطلوب، محیط کار ایده آل را برای شما ایجاد می‌کنند. فضای کاری مشترک یا جداگانه، داشتن نور و تهویه مناسب، آلودگی صوتی، ساعات کاری منظم و مناسب، عدم وجود تبعیض بین کارکنان، وجود تعادل بین تشویق و تنبیه، حمایت از کارکنان، برنامه‌ریزی برای توسعه مهارت‌های پرسنل و بسیار موارد دیگری در شکل‌گیری یک محیط کار ایده آل سهیم هستند.
بنابراین توجه داشته باشید که در زمان پاسخگویی در وهله‌ی اول به ترجیحات شخصی خود توجه کنید. سپس در نظر داشته باشید که اصول و معیارهای شما باید با محیطی که قصد استخدام شدن در آن را دارید، مطابقت داشته باشند.
سؤالات روانشناسی در مصاحبه استخدامی چه چیزی را می‌سنجند؟
یک سازمان ممکن است از سه نوع تست روانشناسی استفاده کند و سؤالات این تست‌ها را به عنوان مهم‌ترین سؤالات روانشناسی در مصاحبه شغلی از شما بپرسند. این سه نوع تست روانشناسی عبارتنداز: تست‌های شخصیت شناسی، تست‌های رفتارشناسی و مهارت و صلاحیت. سؤالات روانشناسی که در این تست‌ها وجود دارند توانایی کاندیدا را در مدیریت موقعیت‌های مختلف می‌سنجد.
هنگامی‌که شما به عنوان یک داوطلب به یک مصاحبه حضوری دعوت می‌شوید ممکن است یا سؤالات این آزمون‌ها را به صورت شفاهی از شما بپرسند و یا از شما بخواهند که در این تست‌ها شرکت کنید. در اغلب موارد شما اطلاع ندارید که این تست‌ها بخشی از فرآیند مصاحبه شماست. این آزمون‌ها باعث افزایش شانس شرکت در به دست آوردن تصویری حقیقی‌تر از کاندیدا می‌شوند. شرکت‌ها بر اساس نتایج این آزمون‌ها تصمیم می‌گیرند چه کسی برای کدام جایگاه شغلی مناسب‌تر است؟
مهم‌ترین تست‌های شخصیت شناسی در جلسه مصاحبه شغلی
تست‌های شخصیت شناسی چه از نظر فردی و چه از نظر سازمان جزء محبوب‌ترین تست‌های روانشناسی به حساب می‌آیند. تست‌های شخصیت شناسی انواع بسیار زیادی دارند.
اما یکی از معتبرترین و پرطرفدارترین تست‌های شخصیت شناسی که سازمان‌ها از آن در جلسات مصاحبه استفاده می‌کنند، تست پنج عامل شخصیت نئو NEO است. به‌طورمثال سؤالات این تست ممکن است گرایش شما به خشم یا پرخاشگری، عدم مسئولیت‌پذیری، عدم تمایل برای شرکت در کار تیمی، عدم آموزش‌پذیری و… را بسنجد که در محیط کار جزء عوامل منفی محسوب میشود.
ورود به تست پنج عامل شخصیت نئو NEO
۲ دیدگاه. دیدگاه تازه ای بنویسید
عالی بود. لطف کردید
سپاس از محبت شما دوست گرانقدر