افسردگی یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در بین تمام جوامع و کشورهای دنیا به شمار می‌آید و بسیاری از زنان و مردان در حال حاضر با این اختلال روانپزشکی در حال دست‌وپنجه نرم کردن هستند. نتایج مطالعات نشان می‌دهند که از هر ۲۰ نفر، یک نفر به‌نوعی از افسردگی مبتلا است. افسردگی در هر سنی و هر جنسیتی می‌تواند بروز کند و منجر به کاهش رضایتمندی و افت کیفیت زندگی فرد شود و اگر درمان نشود در سایر جنبههای زندگی مانند روابط بین فردی، وضعیت تحصیلی و شغلی نیز مشکلاتی ایجاد می‌کند. به نظر شما ریشه‌ی افسردگی در روابط زناشویی به چه عواملی برمی‌گردد؟ افراد مجرد بیشتر دچار افسردگی می‌شوند یا افراد متأهل؟ از چه طریقی می‌توان از بروز افسردگی پیشگیری کرد؟ برای درمان چه اقداماتی باید انجام شود؟
پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را از دست ندهید چراکه به‌طور مفصل به تمام سؤال‌های بالا پاسخ داده‌ایم.
افسردگی تحت تأثیر چه عواملی به وجود می‌آید؟
متأسفانه در عصر حاضر به دلیل آمار عجیب‌وغریب مبتلایان به افسردگی تلاش در جهت ارتقای سلامت و پیشگیری از بیماری افسردگی، به سمت خانواده سوق یافته است. با پیشرفت دنیای امروزی و زندگی ماشینی و کاهش ارتباط بین فردی، میزان بروز افسردگی و شیوع آن رو به افزایش است. همچنین احتمال ابتلا به افسردگی در زنان ۲ برابر بیشتر از مردان در طول زندگیشان گزارش‌شده است. از سوی دیگر نیمی از موارد افسردگی بین سنین ۲۰ تا ۵۰ سالگی رخ می‌دهد و سن متوسط برای ظهور افسردگی ۴۰ سال گزارش‌شده است.
در تحقیقات مختلف، رابطه بین افسردگی و بروز علائم بعضی از بیماری‌ها، تأثیر رضایت از روابط زناشویی بر بهبودی بیماران افسرده، تأثیر دوران آشنایی قبل از ازدواج بر رضایت از روابط زناشویی، رابطه بین سن زوجین و تعداد فرزندان آنان با رضایت زناشویی، تأثیر شادابی و فعالیت‌های مشترک در کاهش احتمال جدایی زوجین نشان داده‌شده است. درنتیجه ازآنجایی‌که افسردگی تهدیدکننده سلامت زندگی فرد، خانواده و اجتماع است، می‌تواند بر روی خلق، رفتار، نگرش و کارایی افراد تأثیر منفی بگذارد و عوارضی چون اعتیاد و خودکشی گریبان گیر آنان شود. ازاین‌رو دور از انتظار نیست که شاهد صدمات جبران‌ناپذیر آن به ساختار خانواده و میزان رضایت زناشویی باشیم.
مطلب مرتبط: ۸ گام مؤثر برای تقویت ارتباط کلامی با همسر
علائم افسردگی در زنان
زنان در برهههای زمانی مختلفی در زندگی دچار احساس ناراحتی، بی‌ارزشی و عدم اعتمادبه‌نفس و تغییراتی در روابط جنسی خود می‌شوند. بعضی از کارشناسان معتقدند که افزایش احتمال افسردگی در زنان ممکن است به تغییرات هورمونی مربوط باشد. این تغییرات در دوران بلوغ، چرخه قاعدگی، بارداری، یائسگی و همچنین پس از زایمان یا سقط‌جنین مشهود است. از علائم افسردگی در زنان می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- ناراحتی مداوم و پایدار
- احساس پوچی
- اضطراب از دست دادن علاقه یا لذت بردن از فعالیت‌ها و رابطه جنسی
- بی‌حالی، تحریک‌پذیری یا گریه بیش‌ازحد
- احساس گناه، احساس بی‌ارزشی و بی‌تفاوتی نسبت به امور
- بدبینی
- خواب زیاد یا خواب خیلی کم، کم‌اشتهایی یا پراشتهایی و به دنبال آن کاهش یا افزایش وزن
- کاهش انرژی و خستگی
- کمرنگ شدن احساسات
- افکار مرگ یا خودکشی و در موارد حاد تلاش کردن برای خودکشی
- دشواری در تمرکز، یادآوری و یا تصمیم‌گیری.
در مواردی هم ممکن است افسردگی همراه با علائم فیزیکی باشد که به درمان پاسخ نمی‌دهد، مانند: سردرد، اختلالات گوارشی و درد مزمن.
علائم افسردگی در مردان
زندگی با یک مرد افسرده درست مثل راه رفتن بر روی لبه‌ی شمشیر است و هرلحظه امکان دارد زندگی مشترک را دچار آسیب کند. از علائم افسردگی در مردان می‌توان به این موارد اشاره نمود:
- تغییرات هیجانی و فیزیکی شامل خستگی، کند شدن حرکات فیزیکی، کندی صحبت و کند شدن فرآیند تفکر
- بی‌خوابی، زود از خواب پریدن یا خواب بیش‌ازاندازه
- مشکلات پزشکی نظیر اسهال یا یبوست به همراه سردرد و کمردرد
- مردان افسرده به‌جای اینکه بی‌حال و کسل به نظر برسند معمولا زودرنجی و کم‌حوصلگی را تجربه می‌کنند و از هیجاناتی مانند غم و یا زودرنجی شکایت می‌کنند.
- داشتن افکار منفی دلیل اصلی این زودرنجی در مردان افسرده است.
- همچنین دشواری در تمرکز یکی از علائم افسردگی در مردان است.
- برخی از مردان ممکن است افسردگی‌شان باحالت‌هایی مانند پرخاشگری، رفتار خصمانه و عصبانیت بروز پیدا کند.
- استرس نیز یکی از شایع‌ترین علائم افسردگی در مردان است. به یاد داشته باشید به‌طورکلی استرس و افسردگی مثل خیابانی دوطرفه هستند و هرکدام می‌توانند دلیلی بر وجود دیگری باشند.
- یکی دیگر از علائم افسردگی شدید در مردان، کاهش میل جنسی یا ضعف در کارکرد جنسی است. مردان افسرده به‌مرور نسبت به شریک خود سرد می‌شوند و علاقه‌ای به رابطه جنسی نشان نمی‌دهند.
افسردگی در روابط زناشویی چه اختلالی ایجاد می‌کند؟
افسردگی در روابط زناشویی می‌تواند رابطه زناشویی زوجین را تحت تأثیر قرار دهد. به‌طورکلی، افسردگی بر همه جنبههای زندگی شما ازجمله رابطه جنسی تأثیر میگذارد. واژه افسردگی جنسی اصطلاحی تخصصی نیست اما در بین عامه مردم رواج دارد و در آن مشکلات جنسی به‌عنوان علائم ثانویه اختلال افسردگی بروز می‌یابند و با درمان این اختلال نیز از بین می‌روند.
چگونه افسردگی میل جنسی را کاهش می‌دهد؟
به‌طورکلی میل جنسی از مغز ناشی می‌شود و ارگانهای جنسی به مواد شیمیایی که از مغز آزاد می‌شود، پاسخ می‌دهند. زمانی که افسردگی بر عناصر شیمیایی مغز تأثیر مخربی میگذارد باعث می‌شود که برقراری رابطه جنسی دشوار شود.
مغز انسان، فعالیت‌های مختلف بدن را از طریق مواد شیمیایی خاصی به نام ناقل‌های عصبی کنترل می‌کند. یکی از این ناقل‌ها دوپامین نام دارد که واسطه احساس لذت است؛ مثل لذت از غذا خوردن، لذت از تفریحات و همین‌طور لذت از فعالیت جنسی. در افسردگی، عملکرد این ناقل عصبی به هم می‌ریزد و درنتیجه، فعالیت جنسی هم آسیب می‌بیند. یکی دیگر از هورمون‌های مغزی سروتونین نام دارد که آن‌هم در فعالیت جنسی و انزال مؤثر است. افرادی که از داروهای ضدافسردگی استفاده می‌کنند با اختلالاتی در ترشح سروتونین و اختلال در میل یا فعالیت جنسی روبه‌رو هستند.
باید توجه داشت که افسردگی وجوه مختلف زندگی و عملکرد بسیاری از اعضای بدن را تغییر می‌دهد. تغییرات اشتها در افسردگی ممکن است به کاهش یا افزایش شدید وزن منجر شود که این عوارض با چرخه قاعدگی زنان مداخله می‌کند و میزان باروری را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر، فرد افسرده ممکن است دچار اعتیاد به سیگار یا الکل شود و این اختلالات سبب کاهش توان تولیدمثل می‌شود.
از سوی دیگر ابتلا به افسردگی در دوران بارداری نیز ممکن است سبب اختلال در مراقبت فرد از خود، بی‌توجهی به نکات تغذیه‌ای و مراجعه مرتب به پزشک شود که بر سلامت جنین تأثیر‌گذار است. نکته‌ی حائز اهمیت این است که زن افسرده ممکن است خود را برای شریک جنسی‌اش جذاب نداند و مرد افسرده نیز ممکن است فکر کند توانایی مردانگی خود را از دست داده است و دیگر نمی‌تواند همسر ایده آلی باشد. چنین برداشت‌هایی در کاهش اعتمادبه‌نفس فرد مؤثر است و به‌نوعی برشدت افسردگی می‌افزاید.
برای درمان افسردگی چه‌کار کنیم؟
درمان افسردگی پروسهای نسبتاً زمان‌بر و طولانی دارد. مشاوره‌های روانپزشکی و روان‌شناسی و دریافت درمان‌های مناسب دارویی یا غیر دارویی به فرد کمک می‌کند تا بر افسردگی خود غلبه کند. بی‌شک، مداخلات درمانی بر بهبود شرایط روانی فرد و کیفیت زندگی او اثر مطلوبی خواهد داشت. درنتیجه برای اینکه زوجها تشخیص دهند به افسردگی مبتلا شده‌اند باید پیش از هر چیز به یک روانشناس مجرب مراجعه کنند تا ارزیابی جامعی از وضعیت روانی‌شان به دست آید.
روانشناسان به کمک پرسشنامه‌های خودسنجی، انجام مصاحبه‌های بالینی و با استفاده از روش‌های مداخلاتی می‌توانند به آن‌ها کمک کنند تا در مورد شرایط روانی خود بینش بیشتری به دست بیاورند و از وجود افسردگی یا سایر وضعیت‌های روانشناختی در خود اطلاعات بیشتری کسب کنند. یکی از معتبرترین و پرکاربردترین تست‌هایی که در این زمینه مورداستفاده قرار می‌گیرد، تست افسردگی بک (Beck) نام دارد. اگر مدتی است که احساس می‌کنید دچار افسردگی شده‌اید یا اینکه اطرافیان چنین بازخوردی به شما می‌دهند بهتر است که خودتان نیز دست‌به‌کار شوید و به کمک ابزاری تخصصی و قابل‌اطمینان پی به وجود علائم افسردگی در خودتان ببرید..
در کنار تمام روش‌های درمانی ذکرشده ورزش کردن، رعایت رژیم غذایی مناسب و داشتن خواب کافی می‌توانند به کاهش علائم افسردگی به میزان چشمگیری کمک کنند.
آیا می‌توان از بروز افسردگی پیشگیری کرد؟
شاید بتوان بدون اغراق گفت یکی از روش‌های پیشگیری از ابتلا به افسردگی در روابط زناشویی، این است که پیش از ازدواج زوجین برای رسیدن به شناخت مطلوبی از یکدیگر زمان بیشتری را اختصاص دهند. شناخت ویژگی‌های شخصیتی و توجه بر وجود تناسب میان تیپ‌های شخصیتی می‌تواند به طرز قابل‌توجهی از بروز تعارض‌های زناشویی جلوگیری کنند. بنابراین در کنار روش‌های درمان ذکرشده و پیش از اینکه بخواهید متحمل آسیب‌های ناخوشایند افسردگی شوید ضروری به نظر می‌رسد که از ساده‌ترین و راحت‌ترین ابزارها برای شناخت هر چه بیشتر خود و پارتنرتان استفاده کنید. مطمئن باشید هیچ‌چیز بیشتر از آگاهی و به‌تبع آن درک متقابل نمی‌تواند مانع از بروز اختلاف و تعارض شود.
یکی از ساده‌ترین ابزارهای شناخت، تست‌های شخصیت‌شناسی می‌باشد. لیست آزمون‌ها شخصیت‌شناسی>
اگر احساس افسردگی می‌کنید، خودتان را سرزنش نکنید و از اجتماع فاصله نگیرید. با شریک زندگی خود ارتباط برقرار کنید و او را از احساس خود باخبر سازید تا بتواند به درک بهتری از شما برسد. بدانید هیچ‌کس نمی‌تواند ذهن شما را بخواند و هیچ‌کس بیشتر از خودتان نمی‌تواند به خوب شدن حال شما کمک کند. پس علائم و نشانه‌ها را جدی بگیرید و در اولین فرصت برای شروع درمان اقدام کنید.
