آیا تاکنون برایتان پیش آمده است که در نزدیکی دوران قاعدگی و شروع آن دچار اختلالات و تغییرات رفتاری شوید؟ به نظر شما علت چیست؟ تغییرات خلقوخو و افسردگی قاعدگی در زمان پریود یکی از معمولترین اتفاقاتی است که اغلب ما زنان هر ماه آن را تجربه میکنیم و به ویژه در خانمهای سنین باروری این مورد بسیار شایع است. پس قابل انکار نیست که اخلاق بیشتر زنان در دوران پریود تغییر میکند، حال از آستانهی تحریکپذیری پایین تا عصبانیت و گریههای زیاد یا خلق پایین. بنابراین خانمها بهطور مداوم میان تمام این حسها درگیر هستند و این احساسات میتوانند تأثیر مستقیمی بر روی زندگی روزانه آنها بگذارند. درنتیجه ما در این مقاله میخواهیم نگاهی به همین نشانهها و تغییرات خلقوخویی بیندازیم و ببینیم که چه قدمی در راستای بهبود حس و حال خود در این روزها میتوانیم برداریم.
منظور از افسردگی قاعدگی چیست؟
افسردگی قاعدگی یا اختلال افسردگی پیش از قاعدگی (PMDD) یک اختلال روانی است که در برخی از بانوان در دوره پیش از قاعدگی (پریود) رخ میدهد. این وضعیت معمولاً در هفتههای قبل از شروع قاعدگی آغاز میشود و علائمی مشابه افسردگی مانند غمگینی شدید، اضطراب، خستگی، تغییرات خلقی، تحریکپذیری، کاهش تمرکز و حتی احساس بیارزشی و ناامیدی به همراه دارد. علائم دیگر شامل مشکلات خواب، تغییرات در اشتها و افزایش حساسیت به درد یا استرس است.
علت دقیق افسردگی قاعدگی هنوز بهطور کامل مشخص نیست، اما پژوهشها نشان میدهند که تغییرات هورمونی که در طی چرخه قاعدگی رخ میدهند، نقش عمدهای در بروز این اختلال دارند. این علائم معمولاً پس از شروع قاعدگی کاهش مییابند. اگرچه این اختلال بهطور موقت است، ولی میتواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی زنان داشته باشد.
مطلب مرتبط: علل و روشهای درمان افسردگی در روابط زناشویی
سندروم پیش از قاعدگی PMS چیست؟
PMS (سندروم پیش از قاعدگی) به مجموعهای از علائم جسمی و روانی گفته میشود که برخی از زنان معمولاً در هفتههای قبل از شروع قاعدگی تجربه میکنند. این علائم میتوانند شامل تغییرات خلقی، اضطراب، افسردگی، خستگی، حساسیت به درد، تغییرات اشتها، تغییرات در خواب و تورم در بدن باشند. معمولاً، علائم PMS در چند روز قبل از شروع پریود آغاز میشوند و با شروع قاعدگی کاهش مییابند. PMS به دلیل تغییرات هورمونی در بدن به ویژه کاهش سطح استروژن و پروژسترون رخ میدهد.
این تغییرات هورمونی میتوانند بر عملکرد مغز و سیستم عصبی تأثیر بگذارند و منجر به علائمی مانند تحریکپذیری، افسردگی و اضطراب شوند. همچنین عوامل ژنتیکی، استرس، تغذیه و شیوه زندگی میتوانند شدت علائم PMS را افزایش دهند. درمانهای PMS معمولاً شامل تغییرات در رژیم غذایی (مانند کاهش مصرف نمک، کافئین و شکر)، ورزش منظم، مدیریت استرس و در برخی موارد داروهای مسکن یا داروهای ضدافسردگی است. این اقدامات میتوانند به کاهش علائم کمک کنند و کیفیت زندگی فرد را بهبود ببخشند.
حالات روحی دوران قاعدگی
افسردگی و غمگینی
در دوران قاعدگی، بسیاری از زنان ممکن است احساس افسردگی و غمگینی را تجربه کنند که ناشی از تغییرات هورمونی و فیزیکی است که در این دوره رخ میدهد. کاهش سطح هورمون استروژن و پروژسترون میتواند به تغییرات قابل توجهی در سیستم عصبی و روانی منجر شود که درنتیجه، حس غم، ناامیدی، و فقدان انگیزه را ایجاد میکند. این احساسات ممکن است به شدت تأثیر منفی بر کیفیت زندگی فرد بگذارد و حتی در مواردی که علائم شدید باشند، ممکن است منجر به اختلالات روانی مانند افسردگی بالینی گردد. علاوهبر تغییرات هورمونی، دردهای جسمی مانند گرفتگیهای شکمی و سردرد نیز میتوانند احساسات منفی را تشدید نمایند. مدیریت این احساسات نیازمند توجه به درمانهای روانشناختی، تغییرات در سبک زندگی و گاهی درمانهای دارویی است.
مطلب مرتبط: ۹ ترفند کنترل هیجانات منفی در محیط کار و زندگی شخصی
اضطراب و نگرانی
در دوران قاعدگی، بسیاری از زنان ممکن است احساس اضطراب و نگرانی بیشتری داشته باشند که به دلیل تغییرات هورمونی و فیزیکی در بدن رخ میدهد. نوسانات سطح استروژن و پروژسترون میتواند بر عملکرد مغز و سیستم عصبی تأثیر گذاشته و احساسات اضطرابآور را به دنبال داشته باشد. زنان ممکن است نسبت به مسائل روزمره حساستر شوند و نگرانیهای غیرمعمولی پیدا کنند که به سختی قابل کنترل هستند. این نگرانیها ممکن است حتی بر عملکرد شغلی و اجتماعی فرد تأثیر بگذارند. مدیریت اضطراب در این دوره میتواند شامل تکنیکهای آرامسازی، ورزش، تغذیه مناسب و در موارد شدیدتر، درمانهای روانشناختی یا دارویی باشد.
تحریکپذیری و عصبانیت
در دوران قاعدگی، بسیاری از زنان تجربه افزایش تحریکپذیری و عصبانیت را به دلیل تغییرات هورمونی دارند. کاهش سطح استروژن و افزایش پروژسترون میتواند بر وضعیت روانی تأثیر گذاشته و باعث واکنشهای شدیدتر به مسائل کوچک شود. زنان ممکن است در این دوره احساس کنند که نسبت به محیط اطراف خود حساستر شدهاند و به راحتی تحت تأثیر احساسات منفی قرار میگیرند. این عصبانیت و تحریکپذیری میتواند ناشی از دردهای جسمی مانند گرفتگیهای عضلانی یا سردرد، خستگی ناشی از کمبود خواب یا استرسهای روزمره باشد. مدیریت این احساسات نیازمند تمرکز بر روشهای آرامسازی، ورزش، تغذیه متعادل و در صورت لزوم، مشاوره روانشناختی برای جلوگیری از تأثیرات منفی آنها بر روابط فردی و اجتماعی است.
افزایش حساسیت
در دوران قاعدگی، بسیاری از زنان تجربه افزایش حساسیت عاطفی را دارند که میتواند تأثیر زیادی بر تعاملات اجتماعی و خلقوخو بگذارد. تغییرات هورمونی، به ویژه کاهش سطح استروژن، موجب میشود که زنان نسبت به احساسات خود و اطرافیان حساستر شوند. این حساسیت میتواند باعث واکنشهای شدید به موقعیتهای معمولی یا حتی مسائل کوچک شود که اغلب از نظر فرد احساسات ناخوشایندی به همراه دارد. در این دوران، زنان ممکن است بیش از معمول احساس غم، ناامیدی یا دلشکستگی کنند و حتی کوچکترین اتفاقات عاطفی میتواند آنها را تحت تأثیر قرار دهد. این وضعیت که معمولاً موقتی است، میتواند با تغییرات در سبک زندگی، تمرین تکنیکهای آرامسازی و مشاوره روانشناختی کاهش یابد و کنترل بهتری بر احساسات خود حاصل کنند.
مطلب مرتبط: چگونه از آسیبهای افکار منفی و مزاحم در امان بمانیم؟
بیانگیزگی و خستگی
در دوران قاعدگی، بسیاری از زنان ممکن است با احساس بیانگیزگی و خستگی شدیدی روبهرو شوند که میتواند به دلیل تغییرات هورمونی و فیزیکی بدن باشد. کاهش سطح استروژن و پروژسترون در این دوره ممکن است باعث افت انرژی و انگیزه شود و فرد احساس کند که قادر به انجام کارهای روزمره نیست. این خستگی که اغلب با دردهای جسمی مانند گرفتگیهای شکمی و سردرد همراه است، میتواند بر عملکرد روزانه و کیفیت زندگی تأثیر منفی بگذارد. علاوهبر این، مشکلات خواب ناشی از نوسانات هورمونی و اضطراب نیز میتوانند به این بیانگیزگی دامن بزنند. برای مقابله با این احساسات، استراحت کافی، تغذیه مناسب، ورزش و مدیریت استرس میتوانند به بهبود وضعیت انرژی و انگیزه کمک کنند.
افزایش احساس تنهایی یا انزوا
در دوران قاعدگی، بسیاری از زنان ممکن است احساس تنهایی یا انزوا را تجربه کنند که ناشی از تغییرات هورمونی و عاطفی است. این احساسات معمولاً به دلیل نوسانات هورمونی مانند کاهش سطح استروژن و پروژسترون بهوجود میآید که میتواند بر وضعیت روانی و اجتماعی فرد تأثیر بگذارد. در این دوره، زنان ممکن است احساس کنند که قادر به برقراری ارتباط با دیگران نیستند یا از سوی اطرافیان درک نمیشوند که این میتواند به ایجاد احساس انزوا و جدایی منجر شود. این وضعیت به ویژه زمانی که همراه با علائم دیگر مانند افسردگی یا اضطراب باشد، میتواند شدیدتر شود. برای مقابله با این احساسات، مهم است که فرد حمایت اجتماعی کافی داشته باشد و از روشهای روانشناختی مانند مشاوره یا گروههای حمایتی استفاده نماید.
مطلب مرتبط: چرا در خانه بداخلاق هستیم ولی بیرون از خانه خوشاخلاق؟
دلایل مهم عصبانیت و پرخاشگری در دوران پریود
نوسانات هورمونی
نوسانات هورمونی یکی از اصلیترین دلایل عصبانیت در دوران پریود است. در این دوره، سطح هورمونهای استروژن و پروژسترون در بدن بهطور چشمگیری تغییر میکند که میتواند تأثیر زیادی بر خلقوخو و احساسات فرد بگذارد. کاهش استروژن و افزایش پروژسترون در روزهای قبل از قاعدگی معمولاً موجب تحریکپذیری، حساسیت بیشتر به محیط و واکنشهای عصبی میشود. این تغییرات هورمونی باعث میشود که زنان در این زمان بیشتر احساس عصبانیت، ناامیدی یا بیقراری کنند و نسبت به مسائل کوچک و روزمره حساستر شوند. درنتیجه، این نوسانات هورمونی میتواند به شدت بر رفتار و روابط اجتماعی تأثیر بگذارد و در برخی موارد نیاز به مدیریت از طریق تکنیکهای آرامسازی یا درمانهای پزشکی پیدا نماید.
افزایش حساسیت به درد
در دوران پریود، بسیاری از زنان به دلیل افزایش حساسیت به درد، تجربه عصبانیت و تحریکپذیری بیشتری دارند. این حساسیت به درد میتواند ناشی از تغییرات هورمونی و فیزیکی باشد که در این دوره رخ میدهد. کاهش سطح استروژن و افزایش پروژسترون موجب افزایش حساسیت بدن به درد، به ویژه در نواحی شکم و پایین تنه میشود که میتواند باعث گرفتگیهای شدید عضلانی و ناراحتیهای دیگر شود. این دردها معمولاً باعث کاهش آستانه تحمل فرد و واکنشهای عصبی شدیدتر مانند عصبانیت میگردند. علاوهبر آن، این دردهای فیزیکی ممکن است فرد را از انجام فعالیتهای روزمره بازدارد و احساس ناتوانی و ناامیدی را تشدید کند که درنهایت میتواند به افزایش احساس عصبانیت و تحریکپذیری منجر گردد.
اختلالات خواب و خستگی
تغییرات هورمونی در این دوره میتواند به مشکلات خواب مانند بیخوابی یا خواب عمیق و ناآرام منجر شود. این اختلالات خواب نهتنها موجب خستگی جسمی میشوند، بلکه بر وضعیت روانی فرد نیز تأثیر میگذارند. زیرا خواب ناکافی میتواند به کاهش توانایی فرد در مدیریت استرس و تحریکپذیری منجر شود. درنتیجه، زنان ممکن است به دلیل کمبود خواب و احساس خستگی مزمن، نسبت به مسائل کوچک واکنشهای عصبی شدیدتری نشان دهند. این خستگی همراه با اضطراب و دردهای جسمی، باعث میشود که فرد در این دوران بیشتر مستعد عصبانیت و حساسیت به تحریکات محیطی باشد.
تغییرات در سطح گلوکز خون
تغییرات در سطح گلوکز خون میتواند یکی از دلایل افزایش عصبانیت در دوران پریود باشد. در این دوره، نوسانات هورمونی تأثیر مستقیم بر متابولیسم بدن دارند و میتوانند باعث کاهش یا نوسان در سطح قند خون شوند. کاهش گلوکز خون میتواند به احساس ضعف، بیحالی و تحریکپذیری منجر شود که این احساسات میتوانند عصبانیت و واکنشهای شدیدتر به محرکهای محیطی را به دنبال داشته باشند. همچنین در پاسخ به نوسانات سطح قند خون، بدن ممکن است بهطور ناخودآگاه برای تأمین انرژی بیشتر از غذاهای شیرین یا کافئین استفاده نماید که خود میتواند به تشدید اضطراب و عصبانیت کمک کند. بنابراین، مدیریت مناسب سطح گلوکز خون و حفظ رژیم غذایی متعادل میتواند به کاهش عصبانیت و بهبود وضعیت روحی در دوران پریود کمک نماید.
درمان افسردگی قاعدگی
درمان دارویی
درمان دارویی برای افسردگی قاعدگی معمولاً زمانی توصیه میشود که علائم افسردگی شدید یا مداوم باشند و روشهای غیردارویی نتوانسته باشند به بهبود وضعیت کمک کنند. داروهایی مانند مهارکنندههای بازجذب سروتونین SSRI که برای درمان افسردگی و اضطراب استفاده میشوند، میتوانند به کاهش علائم افسردگی در دوران قاعدگی کمک کنند. این داروها با تنظیم سطح سروتونین در مغز به بهبود خلقوخو و کاهش احساسات منفی مانند غم، ناامیدی و بیانگیزگی کمک میکنند.
علاوهبر این، داروهای ضدافسردگی دیگر مانند مهارکنندههای بازجذب نوراپی نفرین SNRI یا داروهای ضد اضطراب ممکن است به عنوان درمان مکمل استفاده شوند. در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای هورمونی مانند قرصهای ضدبارداری یا درمانهای پروژستینی را برای تنظیم هورمونها و کاهش نوسانات هورمونی تجویز کند. هرچند درمان دارویی میتواند مؤثر باشد، اما مهم است که تحت نظر پزشک متخصص و باتوجه به شرایط فردی انجام شود تا از عوارض جانبی جلوگیری گردد.
تغییرات در سبک زندگی
تغییرات در سبک زندگی میتواند نقش مهمی در درمان افسردگی قاعدگی ایفا کند و به کاهش علائم این اختلال کمک نماید. انجام فعالیتهای ورزشی منظم مانند پیادهروی یا یوگا، میتواند به افزایش سطح اندورفینها و بهبود خلقوخو کمک داشته باشد. تغذیه سالم و متعادل نیز به حفظ سطح انرژی و کاهش نوسانات هورمونی که ممکن است به افسردگی منجر شود، کمک میکند. مصرف مواد غذایی غنی از اسیدهای چرب امگا-۳، ویتامین D و مواد مغذی مانند آهن میتواند به بهبود وضعیت روحی و کاهش التهاب کمک نماید. همچنین، تکنیکهای مدیریت استرس مانند مدیتیشن، تنفس عمیق و تمرینات آرامسازی میتوانند به کاهش اضطراب و افسردگی کمک کنند. خواب کافی و تنظیم ساعت خواب نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است. زیرا کمبود خواب میتواند علائم افسردگی را تشدید کند. در کنار این تغییرات، مشاوره روانشناختی یا شرکت در گروههای حمایتی میتواند به فرد کمک کند تا با احساسات خود بهتر کنار بیاید و بهبود یابد.
مطلب مرتبط: ۸ گام مؤثر برای خلاص شدن از شر عادتهای بد
مشاوره روانشناختی
مشاوره روانشناختی یکی از روشهای مؤثر در درمان افسردگی قاعدگی است که به زنان کمک میکند تا با تغییرات روحی و عاطفی خود در این دوران بهتر کنار بیایند. در جلسات مشاوره، فرد میتواند به بررسی و تحلیل احساسات منفی خود پرداخته و تکنیکهای مقابله با استرس، اضطراب و افسردگی را بیاموزد. درمانهای شناختی-رفتاری CBT به ویژه برای این دوره مفید هستند. زیرا به فرد کمک میکنند تا الگوهای منفی فکری را شناسایی کرده و آنها را به افکار و رفتارهای مثبتتر تبدیل کند. مشاوره همچنین میتواند به کاهش احساس تنهایی و انزوا کمک نماید و فرد را با مهارتهای مقابلهای جدید آشنا سازد که در مدیریت علائم افسردگی قاعدگی مؤثر باشند. با حمایت روانشناختی، فرد میتواند احساسات خود را بهطور سالمتر بیان کند و از روشهای عملی برای مقابله با چالشهای روحی و جسمی این دوره استفاده نماید.
درمانهای مکمل
درمانهای مکمل میتوانند به عنوان یک روش حمایتی و همراه با درمانهای اصلی برای افسردگی قاعدگی مؤثر واقع شوند. این درمانها شامل استفاده از گیاهان دارویی مانند گل راعی (St. John’s Wort) که به بهبود خلقوخو و کاهش علائم افسردگی کمک میکند، میباشد. همچنین، مکملهای امگا-۳، ویتامین D و منیزیم ممکن است به بهبود سطح هورمونی و کاهش التهاب کمک کنند که میتواند در تسکین علائم افسردگی مؤثر باشد. استفاده از تکنیکهای درمانی مکمل مانند آروماتراپی یا درمان با نور نیز میتواند به تعادل هورمونی و کاهش علائم افسردگی کمک نماید. این روشها باید تحت نظر پزشک یا متخصص درمانی استفاده شوند تا از تأثیرات مثبت آنها بهرهبرداری بهینه صورت گیرد و خطرات احتمالی کاهش یابد.
حمایت اجتماعی
حمایت اجتماعی یکی از عوامل کلیدی در درمان افسردگی قاعدگی است که میتواند به کاهش علائم این اختلال کمک کند. ارتباط نزدیک با خانواده، دوستان یا همکاران میتواند احساس تنهایی و انزوا را کاهش دهد و فرد را در دوران پریود از نظر روحی تقویت نماید. حمایت عاطفی از سوی اطرافیان میتواند به زنان کمک کند تا احساسات خود را ابراز کنند و با مشکلات روانی خود مواجه شوند، بدون اینکه احساس گناه یا شرم نمایند. همچنین، گروههای حمایتی یا مشاورههای گروهی میتوانند فضایی فراهم آورند تا افراد با دیگران که تجربیات مشابه دارند، ارتباط برقرار کنند و از تجربیات همدیگر بیاموزند. این حمایتها نهتنها به بهبود وضعیت روحی کمک میکنند، بلکه میتوانند در تقویت عزتنفس و افزایش اعتمادبهنفس فرد مؤثر باشند و او را در مقابله با چالشهای روانی دوران قاعدگی یاری نمایند.
مراقبت پزشکی
زیرا پزشک میتواند بهطور دقیق علائم را ارزیابی کرده و برنامه درمانی مناسب برای هر فرد طراحی کند. مراجعه منظم به پزشک یا متخصص زنان و روانپزشک میتواند به شناسایی علائم افسردگی قاعدگی و تفکیک آن از سایر اختلالات روانی کمک نماید. پزشکان ممکن است داروهای ضدافسردگی، تنظیم هورمونی یا درمانهای دیگر را تجویز کنند که به کنترل نوسانات هورمونی و بهبود خلقوخو کمک نمایند. همچنین، پیوستگی به مراقبت پزشکی به فرد این امکان را میدهد که در طول درمان نظارت دقیقی بر عوارض جانبی داروها داشته باشد و در صورت لزوم تغییرات لازم در روشهای درمانی اعمال گردد. این پیوستگی به روند درمانی همچنین به فرد کمک میکند تا احساس امنیت و اطمینان داشته باشد که تحت نظر متخصصان است و میتواند به راحتی مشکلات خود را مطرح نماید و از درمانهای مؤثر بهرهمند شود.
درمان با طب سوزنی
این روش درمانی با استفاده از سوزنهای نازک در نقاط خاص بدن به تعادل انرژیهای درون بدن کمک کرده و ممکن است به کاهش استرس، اضطراب و دردهای جسمی مرتبط با دوران پریود منجر شود. تحقیقات نشان دادهاند که طب سوزنی میتواند به تنظیم هورمونها، به ویژه هورمونهای استروژن و پروژسترون کمک کند و درنتیجه علائم افسردگی و نوسانات خلقی مرتبط با قاعدگی را کاهش دهد. علاوهبر این، طب سوزنی میتواند به بهبود خواب، کاهش تحریکپذیری و افزایش سطح انرژی کمک نماید که معمولاً در دوران قاعدگی کاهش مییابند. در کنار سایر روشهای درمانی، طب سوزنی میتواند به عنوان یک روش مکمل و بدون عوارض جانبی برای مدیریت افسردگی قاعدگی مورد استفاده قرار بگیرد.
ماساژ درمانی
این درمان با تحریک نقاط خاص بدن و افزایش جریان خون، میتواند به کاهش تنشهای عضلانی و استرس ناشی از نوسانات هورمونی کمک نماید. ماساژ باعث ترشح اندورفینها، هورمونهای شادی و آرامش در بدن میشود که درنتیجه میتواند خلقوخو را بهبود ببخشد و احساسات منفی مانند افسردگی و اضطراب را کاهش دهد. علاوهبر این، ماساژ درمانی میتواند به تسکین دردهای جسمی مانند گرفتگیهای عضلانی و دردهای شکمی که در دوران پریود شایع هستند، کمک کند و به فرد احساس آرامش و رفاه بیشتری بدهد. این روش درمانی به ویژه برای افرادی که به دنبال درمانهای غیردارویی هستند، میتواند گزینهای مفید و مکمل برای مدیریت افسردگی قاعدگی باشد.
سخن نهایی
درنتیجه، افسردگی قاعدگی یک مشکل رایج و تأثیرگذار است که بسیاری از زنان در طول چرخه قاعدگی خود تجربه میکنند. علائم این اختلال میتواند بر زندگی روزمره، روابط اجتماعی و کارایی فرد تأثیر منفی بگذارد. شناخت دقیقتر این اختلال و ارتباط آن با تغییرات هورمونی میتواند به تشخیص به موقع و درمانهای مؤثرتر کمک کند. از طریق مشاوره، درمانهای دارویی و تغییرات سبک زندگی مانند تغذیه سالم، ورزش و مدیریت استرس، زنان میتوانند با افسردگی قاعدگی مقابله کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشند. بنابراین، حمایت اجتماعی و توجه به سلامت روانی در این دوره برای تمامی زنان امری ضروری محسوب میشود.