قطعاً یک زندگی خوب و ایده آل، چیزی است که همه آن را می‌خواهیم و برای هر کسی، زندگی خوب تعریفی متفاوت اعم از پول زیاد، موفقیت در دانشگاه، داشتن خانه بزرگ، چندین خودرو، یافتن یک شغل خوب، داشتن فرزند، مهاجرت و … دارد. تمامی این موارد در زندگی هر یک از ما می‌توانند رفاه ما را بیشتر نمایند. اما باید توجه داشت که تنها موفقیت و زندگی خوب، رسیدن به این چیزها نیست، بلکه زندگی خوب و ایده آل، یک فرآیند بوده و یک مسیر است که هر روز باید از آن لذت ببریم و در مسیر خود گام برداریم تا بگوییم یک زندگی خوب و مناسب داریم. حال چگونه هر روز از زندگی‌مان لذت ببریم؟ وقتی ارزشهای فردی خود را می‌شناسیم و زندگی خودمان را با این ارزش‌ها هم‌راستا می‌کنیم، زندگی برایمان لذت‌بخش‌تر می‌گردد.
ارزشهای زندگی هر شخص، جزء مهم‌ترین ویژگی‌ها و خصوصیاتش به شمار می‌آیند که رفتار، افکار و تصمیم‌گیری او را هدایت می‌نمایند. زیرا اصولی هستند و به‌طور کامل زندگی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این ارزش‌ها را می‌توان با عوامل مختلفی ازجمله: مذهب، فرهنگ، اهداف شخصی، پیشینه خانوادگی و تجربیات زندگی شکل داد. درحقیقت، شناخت ارزش‌ها، هر آن چیزی است که از نظر شما اهمیت دارد و می‌تواند شما را به سمت رسیدن به رؤیاهایتان سوق دهد و در نحوه‌ی تصمیم‌گیری‌هایتان به شدت تأثیرگذار هستند.
همچنین ارزشهای فردی می‌توانند بر روی علایق و انتخاب‌هایتان تأثیر بگذارند و به عنوان نیروهای هدایت‌کننده به شما انگیزه بدهند. درنتیجه این مسئله به شما کمک خواهد نمود تا درک بهتری از دنیای اطرافتان داشته باشید.
منظور از ارزشهای فردی چیست؟
اگر دقت نمایید، در زندگی همه افراد برخی از مسائل فوق‌العاده مهم هستند و به نوعی خط قرمز آن‌ها به‌حساب می‌آیند. یعنی آن‌ها از هر موضوعی که به آن توجهی نشده، امکان ندارد به راحتی رد شوند. این مسائل به نوعی ارزشهای آن‌ها در زندگی به شمار می‌آیند که این یعنی مهم‌ترین رکن ارزش، یعنی پای‌بندی بر روی آن‌هاست. ارزشهای فردی را می‌توان باوری ثابت و استوار، نسبت به روند خاصی از رفتار یا هدفی از زندگی که به لحاظ فردی یا اجتماعی در برابر انواع دیگری از رفتار یا اهداف متفاوت ارجحیت دارند، دانست.
ارزشهای فردی هسته مرکزی شخصیت اشخاص را تشکیل می‌دهند و بر ارزشیابی‌ها، رفتارها، قضاوت‌ها، نگرش‌ها، تعهدها و رضایت آن‌ها از زندگی تأثیر می‌گذارند. به‌طور کلی ارزشهای فردی، معیارهایی هستند که به وسیله آن‌ها انتخاب می‌نماییم که زندگی موفق و معنادار برای ما چیست؟ مثلاً وقتی شخصی می‌گوید که «من می‌خواهم خوب باشم»، این تعریف از «خوب بودن» بازتاب ارزشهای فردی وی است. به‌طوری که بعضی «خوب بودن» را به منزله دستیابی به پول و بعضی دیگر آن را در گرو تشکیل خانواده و یا کشف تجربیات جدید می‌دانند. بدین سبب هر آنچه را که ما انجام می‌دهیم از ارزشهای فردی ما سرچشمه می‌گیرند.
انواع ارزشهای فردی
- هم‌نوایی یا ارزش مذهبی: شامل احترام به والدین و بزرگترها، ادب، خودانضباطی، فرمانبرداری
- سنت‌گرایی یا ارزش وجهه خانوادگی: شامل احترام به سنت، مؤمن و مذهبی بودن، متواضع، معتدل، پذیرش سهم خود از زندگی
- خیرخواهی یا ارزش اجتماعی: شامل بخشندگی، وفاداری، عشق بالغانه، مسئولیت‌پذیری، یاریگری، صداقت
- جهان شمول‌نگری یا ارزش مردمی: شامل عدالت اجتماعی، قدردانی، خرد، دارای وسعت نظر، وحدت با طبیعت
- خودرهنموددهی یا ارزش اقتصادی: شامل مستقل بودن، کنجکاوی، انتخاب شخصی هدف‌های خود، خلاقیت، آزادی
- انگیزش یا ارزش زیبایی شناختی: شامل زندگی مهیج و جسورانه، زندگی متنوع، متهور بودن
- لذت‌گرایی یا ارزش لذت‌جویانه: شامل تجربه لذت، زندگی لذت‌بخش
- موفقیت یا ارزش دانش: شامل بلندمرتبه‌جو، بانفوذ بودن، موفق بودن، توانا، جاه‌طلبی
- ارزش قدرت: شامل ثروت، اقتدار، قدرت اجتماعی، پرستیژ
- ایمنی یا ارزش سلامتی: شامل امنیت خانوادگی، میزان محبت‌های دیگران، نظم اجتماعی، پاکیزگی، امنیت ملی، احساس تعلق
چگونه ارزشهای فردی خودمان را بشناسیم؟
به اولویتبندی ارزشهای خودتان بپردازید.
بهتر است شایستگی‌ها و ارزشهای برتر خودتان را در اولویت قرار دهید. این مرحله می‌تواند دشوارترین مرحله باشد، اما واقعاً می‌تواند کمک نماید. زیرا باید به عمق وجود خودتان دقت نمایید و ببینید چه ارزش‌هایی برای شما پراهمیت هستند و شما را بهتر و زودتر به هدف و رسالت زندگی که برای خود تعیین نموده‌اید، می‌رساند. نکته‌ای که باید در اولویتبندی ارزش‌ها به آن توجه داشت، این است که ارزش‌هایی را در بالای لیست قرار ندهید که ارزشهای جامعه و یا اطرافیانتان هستند.
تنها به این فکر نمایید که کدام‌‌یک از ارزش‌ها برای شخص شما از اهمیت بالایی برخوردار هستند. وقتی که ارزشهای فردی خود را به‌دست آوردید، آن‌ها را در جایی به نمایش بگذارید که هر روز بتوانید آن‌ها را ببینید. مثلاً ممکن است بخواهید یک نقل قول مربوط به مهم‌ترین ارزش خودتان را یافته و آن را به عنوان تصویر زمینه بر روی گوشی خود قرار دهید. یا امکان دارد بخواهید لیست خود را بر روی یک برگه یادداشت بنویسید و آن را در کنار خود یا جایی که هر روز صبح آماده می‌شوید، قرار دهید تا مقابل چشمتان باشد.
ارزشهای فردی را به درستی شناسایی کنید.
بسیاری از اشخاص حتی پس از بررسی ارزشهای فردی اشتباه و جایگزین نمودن آن‌ها، ارزشهای اشتباهی را درنظر می‌گیرند. سهم زیادی از این مشکل بدین علت است که آن‌ها ارزشهای غیرقابل کنترل را انتخاب می‌نمایند. به عنوان مثال، شما هیچ کنترلی بر روی میزان محبوبیتتان پیش مردم ندارید، اما می‌توانید تلاش نمایید که با آن‌ها مهربان و صادق باشید. بدین سبب اگر محبوبیت، یکی از ارزشهای شما باشد بازهم با شکست مواجه خواهید شد. درنتیجه بهتر است برای یافتن ارزشهای فردی خود، آن‌ها را به درستی تعیین کنید.
در مورد معنادارترین لحظات زندگی خود تفکر کنید.
لحظات معنادار و پرمفهوم، لحظاتی هستند که سرشار از احساس خوب بودید و احساس خوشحالی و خوشبختی داشتید. بهتر است به این لحظات در زندگی خودتان حتماً فکر نمایید. مثلاً فکر کنید که در لحظات با معنای زندگیتان کجا قرار داشتید؟ چه کارهایی را انجام می‌دادید؟ با چه افرادی یا فردی بودید؟ چه احساساتی داشتید؟ حتماً تمامی این لحظات را فهرست نمایید. زیرا زمانی که آن‌ها را مینویسید یک موضوع و یک ارزش فردی برایتان ظاهر می‌گردد که آن یک مورد از ارزشهای شما است.
قدری به غمگین‌ترین لحظات زندگی خودتان بیندیشید.
به لحظات و دقایقی که غمیگن و متأثر بودید، فکر کنید. به یاد بیاورید که آن دقایق دلیل ناراحتی شما چه چیزی بوده است؟ چه اشخاصی باعث رنجش شما شده بودند؟ بعد از گذراندن این رنج و اندوه چه دستاوردی به‌دست آوردید؟ چراکه با نوشتن لحظات غمگین و تاریک، یک ارزش دیگر برای شما روشن خواهد شد. به عبارتی هنگامی که ناراحت هستید یکی از ارزشهای فردی شما زیرسؤال رفته است.
تمامی ارزشهای خودتان را زیرسؤال ببرید.
پیش از هر چیزی باید بتوانید تمامی ارزشهای فردی خودتان را به چالش بکشید. در این مرحله باید با آنچه که تابه‌حال برای شما پراهمیت بوده است، آشنا باشید. به عنوان مثال باید بدانید که تاکنون درآمد و پول برای شما یک ارزش بوده است. سپس برای هر کدام از آن‌ها، چالش‌ها و اتفاقاتی را در ذهنتان مرور نمایید که درنتیجه آن ارزش به وجود آمده‌اند. مثلاً مرور نمایید که تفکر محض به کسب درآمد، چه صدماتی به زندگی شما وارد کرده و چه مزایایی برای شما داشته است. باید سعی داشته باشید، به‌طور کامل منصفانه این موارد را برررسی نمایید تا بتوانید به نتیجه درستی برسید.
به شناسایی افراد الهام‌بخش بپردازید.
دکتر استیون هیز، بنیانگذار درمان مبنی بر پذیرش و تعهد، توصیه می‌کند برای کمک به شناسایی ارزشهای خودتان، قهرمانان خود را نام ببرید. حال زمان آن است که به افرادی که تحسینشان می‌کنید، نگاهی خارجی داشته باشید. این افراد امکان دارد کسانی باشند که شما شخصاً می‌شناسید. مثلاً خانواده، دوستان، همکاران و یا حتی ممکن است افرادی مشهور باشند که هرگز آن‌ها را ندیده‌اید. چراکه امروزه همه ما روزانه سبک‌های زندگی گوناگونی را دنبال می‌کنیم.
توجه نمایید که در اطرافتان یا سوشال مدیا چه شخصی بر روی شما تأثیر می‌گذارد؟ چه فردی را بیشتر از همه دوست دارید؟ از چه شخصی الگوبرداری می‌نمایید؟ یا چه ویژگی‌های شخصیتی اشخاص الهام‌بخش را دوست دارید و می‌خواهید شبیه آن‌ها رفتار نمایید؟ هر موردی از آن‌ها که موجب تحسین شما می‌شود را یادداشت نموده و درنظر بگیرید که آن‌ها چه ارزش‌هایی را برای شما تجسم می‌کنند.
قبول کنید که بعضی از ارزشهای فردی شما اشتباه هستند.
بدون شک ارزشهای فردی هر شخصی سازنده هویت او هستند. به همین علت باور اینکه یکی از ارزش‌هایی که قبلاً به دنبال آن بوده‌ایم اشتباه بوده، کمی برایمان سخت خواهد بود. در چنین شرایطی در ابتدا احساس پوچی و ناامیدی و گاهی خشم خواهیم کرد و گاهی هم ترجیح خواهیم داد تا دست از ارزش اشتباه خود برنداریم. اغلب خودمان را توجیه می‌کنیم و شرایط را مقصر می‌دانیم و گاهاً فکر می‌نماییم که مسیر رسیدن به ارزشهای فردی را اشتباه رفته‌ایم. ولی همه این‌ها فریب است و درحقیقت این مرحله‌ای است که باید ثبات داشته باشید و جلوی آن چیزی که برای شما اشتباه است، محکم بایستید.
به احساسات خودتان توجه بیشتری داشته باشید.
اغلب احساسات ما می‌توانند سرنخ‌هایی در مورد ارزشهای فردی به ما بدهند. توجه داشته باشید وقتی در موقعیتی قرار می‌گیرید که با ارزشهای شما در تضاد است، چه احساساتی دارید. به عنوان مثال، اگر برای صداقت ارزش بیشتری قائل هستید و شخصی به شما دروغ می‌گوید، امکان دارد که احساس عصبانیت یا ناامیدی کنید. بدین سبب اگر برای عدالت ارزش قائل هستید و با کسی ناعادلانه رفتار می‌کند، ممکن است ناراحت یا خشمگین شوید.
از تست ارزشهای فردی کمک بگیرید.
شما به‌راحتی می‌توانید با انجام تست ارزشهای فردی PVQ که دقیقا به همین منظور طراحی شده است، ارزشهای فردی خودتان را بشناسید. با استفاده از آن، علاوه‌بر شناسایی ارزشهای شخصی خودتان، گزارشی از نحوه‌ی تأثیر هر یک از آن‌ها در زندگی خودتان نیز می‌توانید دریافت نمایید. تست PVQ یکی از ابزارهای معروف شناخت ارزشهای فردی به شمار می‌آید که توسط شوارتز ساخته شده است. در این تست، افراد ارزشهای خودشان را از طریق پاسخ به سؤالاتی در مورد اولویت‌ها و ارزشهای مختلفشان اعلام می‌نمایند.
به‌دنبال گرفتن بازخورد از سایر افراد باشید.
گاهی اوقات، بازخورد گرفتن از سایر افراد جهت درک بهتر ارزشهای فردی شما می‌تواند مفید واقع شود. بهتر است که از اعضای خانواده، دوستان یا همکاران خودتان بپرسید که ارزشهای اصلی شما چیست. ممکن است از آنچه که آن‌ها می‌گویند، شگفت‌زده شوید و این می‌تواند به شما کمک نماید تا دیدگاه جدیدتری نسبت به خودتان پیدا کنید.
شناخت ارزشهای فردی چه کمکی به ما می‌کند؟
هدفگذاری اثربخش
هدفگذاری اثربخش، یکی از جوانب پراهمیت است که با شناخت ارزشهای خود همگام می‌شود. احتمالاً شما هم تجربه کرده‌اید که وقتی اهدافتان با ارزشهای فردی هماهنگ هستند، انگیزه شما جهت رسیدن به آن اهداف بیشتر است. وقتی که ارزشهای شخصیتان با اهداف زندگی هم‌خوانی دارند، به سرعت خواهید فهمید که هر اقدام و تصمیمی که می‌گیرید، در سمت تحقق اهداف اصلی شما هستند.
درنتیجه این انطباق باعث افزایش انگیزه‌تان شده و شما با احساس معنا و هدف، از انجام وظایف خودتان لذت خواهید برد. همچنین هدفگذاری اثربخش، سبب مدیریت بهتر زمان شما می‌گردد. زیرا ارزشهای فردی به عنوان راهنمایی در انتخاب اهداف و تعیین اولویت‌ها عمل کرده و شما از انرژی و زمان خودتان به بهترین شکل بهره‌مند خواهید شد.
افزایش رضایت و خشنودی
رضایت و خشنودی از جوانب اساسی و مهمی است که با شناخت ارزشهای فردی ارتباط مستقیم دارد. اگر شناخت ارزش‌ها با زندگی شما هماهنگ باشند، احتمالاً به‌راحتی متوجه خواهید شد که چگونه این هماهنگی می‌تواند به افزایش رضایت و خشنودی شما کمک نماید. وقتی که ارزش‌هایتان با اقدامات و تصمیمات روزمره شما هم‌خوانی دارند، احساس معنا و ارتباط با زندگی به شما دست می‌دهد. این ارتباط نه‌تنها موجب افزایش رضایت از زندگی شده، بلکه خوشحالی و خشنودی شما را نیز تقویت می‌نماید.
افزایش اعتمادبه‌نفس
شناخت ارزشهای فردی و هماهنگ نمودن زندگی با آن‌ها، یک پله روبه بالا جهت افزایش اعتمادبه‌نفس فردی محسوب می‌گردد. این اعتمادبه‌نفس از مطابقت میان اعتقادات فردی و ارزشهای فردی نشئت می‌گیرد و به شما اجازه می‌دهد تا با قدرت و اطمینان به دنیای اطراف نظاره نمایید. شناخت ارزش‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا در مواقع تصمیم‌گیری یا اجرای اقدامات، بهترین نسخه از خودتان را بروز دهید. زمانی که اعمالتان با ارزشهای فردی تطابق دارد، احتمال انجام کارها با اطمینان و موفقیت بیشتر، افزایش می‌یابد.
به‌طور کلی، اعتمادبه‌نفس به عنوان یک نتیجه طبیعی از هماهنگی با ارزشهای فردی، به شما این امکان را خواهد داد که با چالش‌ها و مشکلات زندگی بهتر کنار بیایید. معمولاً افراد با اعتمادبه‌نفس بالا، می‌توانند بهترین تصمیمات را گرفته و به آسانی با موقعیت‌های جدید مواجه شوند.
ارتقاء مهارت‌های ارتباطی
آگاهی از ارزشهای فردی به عنوان یک راهنما و جهت‌دهنده در تعاملات انسانی عمل کرده و می‌تواند باعث بهبود ارتباطات شما با دیگران شود. هنگامی که این ارزش‌ها به‌خوبی شناخته شده و مورد احترام واقع گردد، به یک سری از اثرات مثبت در روابط اجتماعی شما منجر خواهد شد. همچنین ارتقاء مهارت‌های ارتباطی به شما این امکان را می‌دهند که ابتکار بیشتری در گفت‌وگوها، مذاکرات و حل اختلافات داشته باشید. به‌طور کلی با ارتقاء مهارت‌های ارتباطی، توانایی بهتری جهت ارتباط مثبت با خانواده، دوستان و همکاران خود خواهید داشت.
سخن نهایی
ارزشهای فردی، همان باورهای اصلی شما هستند که فعالیت‌هایتان را هدایت می‌نمایند. این اصول بر روی رفتار و ویژگی‌های شخصیتی شما تأثیر بسیاری می‌گذارد و شما را در زمان‌های چالش‌برانگیز هدایت می‌نماید. شما می‌توانید این ارزش‌ها را از اطرافیان خودتان یاد بگیرید و یا به تنهایی از طریق رشد شخصی، آن‌ها را توسعه دهید. کودکان اغلب بیشتر ارزشهای خودشان را از اعضای خانواده در زندگی می‌گیرند، ولی با افزایش سن شروع به ساختن سیستم‌های ارزشی خود می‌نمایند.
به‌طور کلی شناخت ارزش‌ها به شما کمک خواهد نمود تا زندگی رضایت‌بخشی داشته و خودآگاهی خودتان را افزایش دهید و درنهایت زندگی باکیفیت‌تری را تجربه کنید. درنتیجه برای دانستن ارزش‌هایتان بهتر است که بر اساس آنچه فکر می‌کنید صحیح است، زندگی نمایید.
