در عصر امروز کارآفرینی یکی از راهبردهای بنیادی هر کشوری محسوب می‌شود. شاید بتوان گفت یکی از معیارهای مهم متمایزکننده‌ی کشورهای توسعه‌یافته از جهان سوم در میزان کارایی و عملیاتی کردن کارآفرینی در مفاهیم مختلف است. در دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی اقتصاددانان بعد از مشاهده‌ی شکست مدیریت تقاضای مصرف‌کننده و رسیدن بهره وری به صفر برای اینکه از تورم مستمر جلوگیری کنند توجه خود را بر روی کارآفرینی متمرکز کردند. در یک اقتصاد پویا ایده‌ها، محصولات و خدمات همواره در حال رشد و تغییر هستند. در این میان کارآفرین است که می‌تواند الگویی برای مدیریت و سازگاری با شرایط جدید را ارائه دهد.
این موضوع درست است که مفاهیم اولیه کارآفرینی به علم اقتصاد برمی‌گردد. اما در این مقاله تصمیم گرفتیم تا کارآفرینی را از منظر علم روانشناسی بررسی کنیم. چراکه علم روانشناسی تأثیر قابل‌توجهی در تکمیل و تعمیم مفهوم کارآفرینی داشته است. پس در این مقاله به بررسی این موضوعات خواهیم پرداخت:
- به چه کسی کارآفرین می‌گویند؟
- ویژگی‌های شخصیتی کارآفرینان چیست؟
- چرا برخی کارآفرینان موفق‌ترند؟
- کارآفرینان چگونه و بر چه اساسی تصمیم‌گیری می‌کنند؟
کارآفرینان کسانی هستند که در شرایط عدم قطعیت تصمیم می‌گیرند و پیامدهای کامل آن را نیز خودشان می‌پذیرند.
کارآفرینی چیست؟ کارآفرین کیست؟
تعاریف متعددی در خصوص کارآفرینی وجود دارد. در ادامه به چند تعریف ساده از این مفهوم اشاره خواهیم کرد:
کارآفرین، کسی است که فرصت‌ها را شکار می‌کند بدون در نظر گرفتن منابع موجود در اختیار. به‌بیان‌دیگر آن‌ها هنگام مواجهه با فرصت‌های جدید، محدودیت‌های منابع را در نظر نمی‌گیرند.
تامپسون معتقد است کارآفرینی فرآیندی است که در آن بتوان با استفاده از خلاقیت، عضو جدید را همراه با ارزش جدید با استفاده از زمان، منابع و قدرت ریسک‌پذیری به وجود آورد.
چرچیل نگاه متفاوتی نسبت به کارآفرینی دارد و می‌گوید: کارآفرینان باید بر حرکت‌ها و بهبودهای مستمر متمرکز شوند که به‌صورت مداوم در پی بهره‌برداری از ریسک‌ها و فرصت‌های قابل‌کنترل باشد.
به‌طورکلی کارآفرینی عبارت است از: فرآیندی است که توسط فردی معمولا ریسک‌پذیر و دارای تفکر و نگاه دوراندیشانه آغاز می‌شود و بعد از گذشتن از مراحل مختلف ازجمله ایده یابی، غربال ایده، امکان‌سنجی ایده، تولید نمونه‌ی اولیه، تأمین مالی و تدوین طرح کسب‌وکار منجر به تشکیل شرکت می‌شود. کارآفرینی یک نوع منش، سبک و الگوی مناسب برای زندگی کردن است. یک نوع باور که افراد را به سمت متفاوت بودن سوق می‌دهد. به دلیل وجود همین تفکر متفاوت، مجموعه‌ای از ویژگی‌های شخصیتی باید در این افراد شکل بگیرند و تقویت شوند.
زمانی شخصی به‌عنوان کارآفرین شناخته می‌شود که بتواند موقعیت‌شناس باشد. قدر این شرایط و فرصت‌ها را بداند. بتواند آن موقعیت را به نحوی بهینه مدیریت و هدایت کند. در چنین حالتی می‌تواند در همه‌ی جنبه‌ها ارزش‌آفرین و ممتاز باشد و به سمت موفقیت حرکت کند. نکته‌ای که باید در اینجا به آن اشاره‌کنیم این است که لطفا اشتباه برداشت نکنید. کارآفرینی تنها در راستای حرکت به سمت ایجاد کسب‌وکار و ارزش‌آفرینی مادی نیست. بلکه کارآفرینی با اصلاح تفکر و ارزش‌آفرینی در تمام ابعاد زندگی همراه است. دستاوردهای کارآفرینی شامل تحول و سودآوری مادی در شکل بیرونی و هم تغییر و سودآوری معنوی درونی آن است.
بنابراین با خواندن تعاریف مختلف می‌توان به این نتیجه رسید که اگر کارآفرینی وجود نداشت. تمام جوامع در زمینه‌ی سازمان‌ها، بازارها و معاملات به درک ناقصی از حوزه‌ی کسب‌وکار می‌رسیدند. زیرا کارآفرینان، مولدان ایده هستند.
ویژگی‌های شخصیتی کارآفرینان:
کارآفرینان زاده می‌شوند یا پرورش می‌یابند؟
شومپیتر معتقد است کارآفرین کسی است که بتواند نوآوری خاصی داشته باشد. این نوآوری می‌تواند در تولید، فرآیند، ارائه‌ی خدمات، رضایت مشتری و… باشد. پیتر دراکر از نظریه‌پردازان علم مدیریت می‌گوید کارآفرین فردی است همواره در جست‌وجوی تغییر. کسی که قادر است در برابر تغییر واکنش نشان دهد و به‌عنوان یک شانس و فرصت آن را مدیریت کند. علاوه بر این می‌توان به موارد دیگری اشاره کرد مانند:
- توانایی سازگاری با دیگران در پذیرش دیدگاه‌های شخصی
- خلاقیت و نوآوری
- ریسک‌پذیری: تا بتواند در شرایط عدم قطعیت و اطمینان تصمیم بگیرد و مسئولیت پیامدهای آن را بپذیرد.
- فرصت‌طلبی یا موقعیت‌شناسی
- استقلال‌طلبی و مسئولیت‌پذیری
- سخت‌کوشی و پشتکار
- تحمل ابهام
- فعال و پرانرژی
- خوش‌بینی و نگرش مثبت
و در ادامه
- دارای روحیه‌ی شکست‌ناپذیری
- اشتیاق فراوان برای تغییر
- در آینده زندگی می‌کنند
- مقاوم و سازگار در برابر سختی‌ها
- احساس نیاز شدید به خلق کردن
- نیاز دائمی به پیشرفت
- توانایی کنترل تکانه‌ها و هیجانات
- توانایی تشخیص اولویت‌ها
از کجا بفهمیم می‌توانیم کارآفرین موفقی شویم؟
با نگاهی اجمالی به کتاب‌ها و مقالات پیرامون کارآفرینی می‌توانیم به تعدادی خصوصیت مشترک میان کارآفرینان برتر دنیا برسیم. درواقع بین افرادی که کارآفرین متولد می‌شوند و کسانی که خود را برای کارآفرینی پرورش می‌دهند نقاط مشترکی وجود دارند. حالا ببینیم از چه طریقی می‌توانیم متوجه شویم که آیا فرد مناسبی برای قدم گذاشتن در این مسیر هستیم یا خیر؟
مدل رفتارشناسی دیسک DISC معتبرترین و محبوب‌ترین مدل رفتارشناسی دنیا محسوب می‌شود. یادگیری و استفاده از این تست بسیار آسان است. تست دیسک پیش‌بینی کننده‌ی رفتارهای معمولی افراد در کار و ارتباطات است. شما به‌راحتی می‌توانید با اندکی صرف زمان و تأمل درباره‌ی خودتان به شناخت کافی و مناسبی در زمینه‌ی الگوهای رفتاری‌تان برسید. اینجاست که می‌توانید پی ببرید آیا شما کارآفرین متولد شده‌اید یا باید برای تبدیل‌شدن به آن تغییراتی در رفتار و ویژگی‌های خود لحاظ کنید.
بر اساس مدل رفتارشناسی دیسک کدام مدل رفتاری متعلق به کارآفرینان برتر است؟
به‌طور مثال در الگوی رفتاری D یا سلطه‌گر مدل دیسک شما می‌توانید به‌وفور ویژگی‌های موردنیاز برای یک کارآفرین موفق را بیابید. آن‌ها افرادی متعهد، تعیین‌کننده، اهل چالش و ریسک‌پذیر، عامل، مقتدر، باانگیزه، مصمم، بلندپرواز، اهل رقابت و قادر به مدیریت و حل مسئله هستند. این اشخاص روحیه‌ی بالایی برای پذیرش شکست و آغاز مجدد مسیر موفقیت را دارند. همچنین شور و انگیزه بالایی برای ادامه‌ی مسیر دارند. اساسا شور و انگیزه اصلی‌ترین خصوصیت کارآفرینی است. کسی که بتواند بدون احساس خستگی بارها و بارها روی موضوعی واحد کار کند. یا چیزی که هرروز صبح به شوق آن از خواب بیدار شود.
از سوی دیگر در الگوی رفتاری I یا تأثیرگذار خصوصیاتی همچون الهام‌بخش بودن، مبتکر، خوش‌بین و مثبت نگر و خلاقیت وجود دارد که آن‌ها نیز از بارزترین ویژگی‌های کارآفرینان مطرح دنیا هستند.
بنابراین با یک ارزیابی شخصی واقع‌بینانه به‌وسیله‌ی تست دیسک قادر خواهید بود در مسیری درست قدم‌های مؤثرتری بردارید.
شما چه مدل‌رفتاری دارید؟ جهت دریافت پاسخ این سوال کلیک کنید.
سازمان‌های کارآفرین باید چه ویژگی‌هایی داشته باشند؟
- رقابت‌جویی
- سخت‌کوشی
- حاکم شدن فضای مشارکت‌جویی و کارگروهی
- تحمل اختلاف‌نظرها
- دادن پاداش‌های مکرر
یک راهکار طلایی که می‌توان در این بخش به آن اشاره کرد. تأسیس واحدی در سازمان به نام واحد نوآوری یا کارآفرینی است. این بخش به حمایت افراد خلاق و کارآفرین در سازمان می‌پردازد. درواقع این بخش از سازمان یک اتاق فکر است برای تربیت و تقویت کارآفرینان. آن‌ها با بها دادن به ایده‌های خام موانع موجود بر سر راه کارآفرینان را کاهش می‌دهند.
کارآفرینی چه منافع اقتصادی و اجتماعی دارد؟
- افزایش رشد اقتصادی
- رشد بهره‌وری
- به وجود آمدن تکنولوژی‌ها، محصولات و خدمات جدید
- موتور رشد و توسعه‌ی اقتصادی
- اشتغال‌زایی
- ترغیب و تشویق سرمایه‌گذاری
- ایجاد و گسترش بازارهای جدید
- تعادل در اقتصاد پویا
- کاهش پشت‌میزنشینی و ترویج عمل‌گرایی
- تحریک و تشویق حس رقابت
- سازمان‌دهی منابع و استفاده اثربخش از آن‌ها
- یکپارچگی و ارتباط بازارها
۱۰ مانع بزرگ در مسیر کارآفرینی
موانعی که در مسیر کارآفرینی وجود دارند مهم‌ترین عواملی هستند که بر میزان تبدیل‌شدن ایده‌های بالقوه به بالفعل تأثیر می‌گذارند.
- ترس از دست دادن سرمایه‌ی شخصی
- ترس از ناتوانی در تأمین مالی برای راه‌اندازی کسب‌وکار
- ترس از نداشتن مهارت و تجربه‌ی کافی
- قوانین و مقررات بانکی، مالیاتی، گمرکی، تجارت و…
- فقدان زیرساخت‌های تجاری
- عدم‌حمایت‌های اجتماعی از کارآفرینی
- نبود زیرساخت‌های فیزیکی برای تأسیس شرکت‌های جدید و در حال رشد
- عدم وجود حمایت مالی برای شرکت‌های جدید
- عدم‌حمایت کافی سازمان از فعالیت‌های کارآفرینانه
- عدم تأکید نظام آموزش‌وپرورش به توسعه‌ی کارآفرینی
و در آخر
در پایان این مطلب به چند نکته‌ی کنکوری و طلایی اشاره می‌کنیم تا با آگاهی بهتری خودتان را به ابزارهای لازم مجهز کنید:
عاشق کاری که انجام می‌دهید، باشید: هر چه بیشتر شغلتان را دوست داشته باشید سریع‌تر به موفقیت و اهدافتان می‌رسید.
برنامه‌ریزی درست‌وحسابی داشته باشید: داشتن برنامه و اهداف شفاف ادامه‌ی مسیر را برای شما هموار می‌کند.
یاد بگیرید پولتان را مدیریت کنید: اگر خودتان مهارت کافی در این امر ندارید آن را به فردی شایسته واگذار کنید. دانش مدیریت مالی خود را بالا ببرید. چراکه به شما کمک می‌کند تصمیم‌های واقع‌بینانه‌تری بگیرید.
اصول مشتری مداری را یاد بگیرید: مشتری مداری بهترین راهکار افزایش فروش و رشد کسب‌وکار است.
خوش‌بین و امیدوار باشید: نسبت به وضعیت فعلی و آینده‌ی کسب‌وکار خود امیدوار باشید. داشتن امید و نگرش مثبت، آستانه‌ی تحمل شما را در برابر سختی‌ها بالا می‌برد.
یک تیم کاری حرفه‌ای و همدل تشکیل دهید: نیروی انسانی مهم‌ترین رکن موفقیت هر کسب‌وکاری است. انگیزه، اهداف مشترک و داشتن روحیه‌ی کار گروهی شما را سریع‌تر به جایگاه مدنظرتان می‌رساند.
در دنیای امروز که به‌سرعت در حال تغییر است تنها راهبردی که قطعا به شکست می‌انجامد ریسک نکردن است.
مارک زاکربرگ
