حتما به یاد دارید که تا چند سال پیش شرکت نوکیا یکه‌تاز بازار گوشی موبایل بود. اغلب افرادی که گوشی همراه داشتند از این برند بود. با وجود کمپانی نوکیا کمتر شرکتی توان رقابت در این بازار را داشت. این برند انواع و اقسام تغییرات را در صفحه گوشی خود انجام می‌داد تا رضایت مشتریان را فراهم کند. اما سرانجام شرکت اپل با ارائه گوشی‌های کاملا لمسی انقلابی درگوشی‌های همراه ایجاد کرد. در پی همین اتفاق پادشاهی برند نوکیا برای همیشه سقوط کرد. اما اصل داستان استفاده از خلاقیت توسط شرکت اپل بود. این شرکت به‌جای ایجاد تغییرات جزئی، تحولی جدید ایجاد کرد. در واقع به‌جای تعویض راه‌های دسترسی به صفحه‌کلید، کاملا آن را حذف نموده و گوشی‌های لمسی را خلق کرد.
در حقیقت پیشرفت سریع علم و تکنولوژی همه امور از جمله کسب‌وکارها را دستخوش تغییرات مهم و اساسی کرده است. در این میان هر مجموعه‌ای که بتواند خلاقیت را در سیستم خود پیاده‌سازی کند، در عرصه رقابت باقی می‌ماند.
خلاقیت چیست؟
خلاقیت یکی از مفاهیمی است که تعریف دقیقی برای آن وجود ندارد. اما در نگاه کلی، خلاقیت توان ساختن یا خلق کردن یک چیز جدید است. این چیز جدید می‌تواند یک راهکار، نظریه یا حتی تکنولوژی جدید باشد.
چرا به‌کارگیری خلاقیت برای کسب‌وکارها ضروری است؟
شاید جالب باشد که بدانید، در میان مهارت‌های مهم مجمع جهانی اقتصاد، مهارت خلاقیت بیشترین جهش را داشته است. این مهارت در سال ۲۰۱۵ در رده ی دهم اهمیت قرار داشته است. درحالی‌که در سال ۲۰۲۰ در رده سوم لیست مهم‌ترین مهارت‌های کسب‌وکار قرار گرفته است. این جهش نشان می‌دهد خلاقیت همان چیزی است که کسب‌وکارها برای عبور از تحولات دنیای مدرن امروزی به آن احتیاج دارید.
البته لازم به ذکر است که در دریای پرتلاطم اقتصادی جهان، تنها وجود افراد خلاق کفایت نمی‌کند. بلکه سازمان‌ها بیشتر از هر چیز به مدیری لایق و کاربلد نیاز دارند. مدیری که از هوش هیجانی بالایی برخوردار بوده و توانایی تطبیق با تغییرات را داشته باشد. فردی که برای عبور از این تحولات، خلاقیت به خرج داده و سازمان را به موفقیت برساند.
مطلب مرتبط: نشانه‌های هوش هیجانی رهبران کسب‌وکار
اگر بخواهیم تمام مواردی که سبب اهمیت مهارت خلاقیت می‌شوند را یادآور شویم، در یک مقاله نمی‌گنجد. بنابراین تنها به بیان ۴ مورد می‌پردازیم.
۴ دلیل اهمیت به کارگیری خلاقیت در کسب و کارها
۱ـ استفاده از خلاقیت باعث رشد فکری و استعداد ذهنی خواهد شد
میان خلاقیت و هوش هر فرد، رابطه مستقیمی وجود دارد. در حقیقت یک ذهن خلاق همواره رو به رشد است. افرادی که تلاش می‌کنند در مسیر خلاقیت قدم بردارند از رشد فکری و آمادگی ذهنی بالاتری برخوردارند.
۲ـ نوع آوری عامل اصلی افزایش حس رقابت در میان کسب‌وکارها است
در برخی از مشاغل افراد خلاقی وجود دارند که با کارهای نوآورانه خود، فضای رقابتی داغی را ایجاد می‌کنند. تولید محصولی جدید یا ارائه خدمتی متمایز می‌تواند شما را نسبت به سایر رقبا برجسته کند. حتی ممکن است بر اقتصاد کشور تأثیر گذاشته و آن را رونق بخشد.
۳ـ ایجاد کسب‌وکار جدید تنها با خلاقیت ممکن است!
برای ایجاد یک کسب‌وکار جدید هیچ راهی جز استفاده از خلاقیت و نوآوری وجود ندارد. اگر می‌خواهید در میان انبوه کسب‌وکارها حرفی برای گفتن داشته باشید، باید به‌صورت متفاوت ظاهر شوید. شما باید به چیزی فکر کنید یا محصولی را تولید کنید که مانند آن وجود نداشته باشد. خلق هر چیز جدیدی نیز نیازمند خلاقیت است.
۴ـ خلاقیت به‌عنوان راه‌حل بسیاری از مسائل شناخته می‌شود
در هر سازمان و کسب‌وکاری مسائل و مشکلات زیادی پیش می آید. برای حل برخی از این مشکلات مدیران و رهبران سازمان بارها اقدام کرده اما به در بسته خورده‌اند. در حقیقت این افراد خلاقیت را به کار نبرده‌اند. اگر مدیران یک سازمان با اصول اولیه تصمیم‌گیری مدیریتی آشنا باشند، می‌دانند که برخی از مشکلات به مانند هیچ مسئله دیگری حل نمی‌شوند. بلکه آنها به راه حلی جدید و ناب احتیاج دارند. در واقع خلاقیت همان حلال مشکلات شما و سازمان است.
۵ راز تقویت خلاقیت و نوع آوری در کسب‌وکار
تا به اینجای مقاله با مفهوم و اهمیت خلاقیت در کسب‌وکارها آشنا شدیم. حال برای تقویت این مهارت مهم و حیاتی چه باید کرد؟ آیا می‌توان نوآوری را در کسب‌وکارها تقویت کرد؟ در ادامه ۵ راز طلایی برای تقویت مهارت خلاقیت را با شما در میان می‌گذاریم.
۱ـ بر روی ذهن افراد مناسب سرمایه‌گذاری کنید
اولویت اصلی رهبران و مدیران کسب‌وکار، استخدام افرادی مناسب و هماهنگ با فرهنگ سازمان است. البته استخدام این افراد و به‌کارگیری آنان کار آسانی نیست. شما به‌عنوان مدیر یک مجموعه باید بتوانید، افراد مناسب سازمان را جذب و استخدام کنید. در واقع با استخدام این افراد سرمایه‌گذاری درستی در پیشبرد اهداف سازمان خواهید داشت.
۲ـ به تمامی ایده‌های مطرح شده توجه نشان دهید
یکی از اصول اولیه و بسیار مهم در حوزه خلاقیت کسب‌وکارها، توجه به ایده‌های همه افراد است. گاهی برخی از افراد ایده‌هایی در سر دارند که شاید هرگز مجالی برای شکوفایی آنها پیدا نکرده باشند. سازمان و کسب‌وکار شما می‌تواند بهترین مکان برای تجلی ایده‌های جدید این افراد باشد.
۳ـ یک مدیر خلاق باید نمونه اولیه محصولات را خودش امتحان کند
یکی از مهم‌ترین عوامل کسب موفقیت سازمان که متأسفانه کمی مهجور مانده است، توجه به نیازهای مشتری است. برای توجه به این نیازها باید خود را به‌جای مصرف‌کننده قرار دهید و محصولات خود را تست کنید. این کار باعث می‌شود از طرفی با نیازهای مشتری آشنا شوید. از طرف دیگر، نقاط قوت و ضعف محصول خودتان را کشف کنید. این آگاهی و شناخت به شما و کارکنان سازمان کمک می‌کند برای افزایش رضایت مشتریان، راهکارهای خلاقانه‌ای پیدا کنید.
۴ـ کارکنان خود را برای همکاری ترغیب و تشویق کنید
برای شروع و بقای یک فعالیت کاری، باید انرژی لازم و نیروی محرکه کافی وجود داشته باشد. برای ایجاد این انرژی در میان کارکنان باید آنها را نسبت به همکاری با سازمان تشویق و ترغیب کنید. در این میان انتخاب افرادی که نسبت به وظایف خود آگاهی و علاقه دارند، بسیار مهم است. این افراد بدون هیچ کنترلی وظایف خود را انجام می‌دهند. عدم کنترل و آزادی عمل سبب بروز خلاقیت در کارها شده و به خلق ایده‌های جدید کمک می‌کند.
۵ـ ابهامات کسب‌وکار خود را بپذیرید
باید به این نکته توجه داشته باشید که در ابتدای راه و در طول مسیر شما ابهاماتی وجود دارد. این امر در مورد همه افراد صادق است. هیچ یک از کسب‌وکارها در ابتدا نمی‌دانستند چه راه پر پیچ و خمی در انتظار آن‌هاست. پذیرش این ابهامات باعث می‌شود شما از طی‌کردن مسیر خود ناامید نشوید. همچنین برای طی‌کردن این راه روش‌های خلاقانه‌ای را ابداع کنید.
موانع بروز خلاقیت در کسب‌وکارها چیست؟
۱ـ ترس از انتقاد و شکست
در بسیاری از موارد، افراد ایده‌های خلاقانه‌ای را برای خود طراحی کرده‌اند. اما از ترس فیدبک منفی و شکست از بیان آن خودداری می‌کنند. کارشناسان، مهم‌ترین عامل عدم بروز خلاقیت را ترس از شکست می‌دانند. اما باید بدانید هر شکست مقدمه‌ای برای پیروزی است. اگر شکست نخورید، به موفقیت نخواهید رسید. پس از بیان ایده‌های خلاقانه خود نترسید.
۲ـ موانع و شرایط محیطی
بسیاری از عوامل محیطی و اجتماعی سبب می‌شوند که فرد از بیان ایده‌های خلاقانه خود باز بماند. دلایلی همچون تمسخر، نبود حمایت‌های کافی و مشوق‌ها از این قبیل عوامل هستند که افراد را از بیان ایده‌های ناب خود بازمی‌دارند.
۳ـ عدم اعتمادبه‌نفس
یکی از مهم‌ترین دلایل عدم بروز خلاقیت در افراد، اعتمادبه‌نفس پایین آن‌هاست. در حقیقت پایین بودن اعتمادبه‌نفس انگیزه برای ایجاد و تقویت خلاقیت را در وجودشان مدفون می‌کند.
۴ـ نداشتن برنامه و هدف معین
افرادی که برای رسیدن به اهداف خود در حال تلاش هستند، همواره ذهن خود را در جهت رسیدن به مقصودشان به کار می‌برند. پس از مدتی ذهن آنها به خلق ایده‌های جدید روی می‌آورد. چراکه همواره در مسیر درست قرار گرفته و آماده خلق ایده‌های ناب است. داشتن برنامه‌ریزی برای رسیدن به هدف این مسیر را برای شما مهیا می‌کند.
مطلب مرتبط : چگونه برای مسیر شغلی خود برنامه‌ریزی داشته باشیم؟
۵ـ عدم شناخت و آگاهی از خود
متأسفانه عده‌ی زیادی از افراد شناخت درستی از خود نداشته و با استعدادها و توانمندی‌های خود بیگانه هستند. این عدم آگاهی، مسیرهای اشتباه تحصیلی، شغلی و حتی ازدواج را برای آنها رقم می‌زند. مسلم است که قدم گذاشتن در مسیر اشتباه، ذهن خلاق افراد را می‌خشکاند و مجال بروز به آن نخواهد داد. شناخت ویژگی‌های شخصیتی و مدل رفتاری‌تان این امکان را برای شما فراهم می‌کند تا بدانید آیا خلاقیت جزء نقاط ضعف شماست که باید برای پرورش و تقویت آن آموزش ببینید و با تمرین و تکرار از آنچه امروز هستید خلاق‌تر شوید یا اینکه جزء نقاط قوت شماست و حال باید بررسی کنید که چگونه می‌توانید به بهترین شکل ممکن از آن استفاده کنید.
مطلب مرتبط : شخصیت خودت بشناس و زندگی بهتر، شغل بهتر و ازدواج خوبی داشته باش
۳ تکنیک مؤثر به‌منظور تقویت خلاقیت و نوآوری
برای ایجاد و پرورش خلاقیت و نوآوری در سازمان باید اصول و فنون آن را رعایت کنید. پژوهشگران و صاحب‌نظران در این حوزه، فنون و تکنیک‌هایی را پیشنهاد داده‌اند که در ادامه به بررسی ۳ مورد از این آنها می‌پردازیم.
۱ـ تکنیک طوفان فکری
این تکنیک توسط دکتر اسبون برای اولین‌بار مطرح شد و به‌سرعت موردتوجه سازمان‌ها قرار گرفت. چراکه ادعا کرد برای تولید ایده، طوفان فکری مؤثرتر از مستقل کارکردن افراد عمل خواهد کرد. در این تکنیک موضوع یا مشکلی را برای یک گروه مطرح می‌کنند. سپس از اعضای گروه خواسته می‌شود، به‌سرعت به آن موضوع واکنش یا پاسخ دهند. به دلیل سرعت بالا در تصمیم‌گیری، عدم محدودیت ایده و حس رقابت، اعضای تیم خلاقیت و نوع آوری بیشتری را از خود نشان می‌دهند. از این تکنیک در کمپانی‌ها و شرکت‌های بزرگی مانند گوگل و اپل استفاده می‌شود.
۲ـ روش حل مسئله
روش حل مسئله یکی از تکنیک‌های مؤثر در رشد و پرورش خلاقیت در میان کارکنان یک سازمان است. زمانی که کارکنان سازمان در مواجهه با مشکلات به تفکر می‌پردازند، این امر به‌صورت یک عادت در سازمان درمی‌آید. در واقع این تکنیک زمینه ایجاد و رشد خلاقیت را در سازمان‌ها فراهم می‌کند.
مطلب مرتبط: گام‌های مؤثر برای تقویت مهارت حل مسئله در محیط کار
۳ـ تکنیک دلفی
این تکنیک در سال ۱۹۵۹ مطرح شد. اساس کار این تکنیک شباهت زیادی به تکنیک طوفان فکری دارد. در روش طوفان فکری شاید برخی از اعضا به علت شرم و خجالت نتوانند ایده و نظرات خود را بیان کنند. در این تکنیک دیگر اعضای تیم دور یک میز جمع نمی‌شوند. بلکه موضوع یا مسئله از طریق رئیس به سایر اعضا اعلام می‌گردد. سپس هر یک از اعضا به‌صورت جداگانه ایده و نظرات خود را به‌صورت کتبی برای رئیس گروه ارسال می‌کنند.
در آخر اینکه
در دنیای رقابتی امروز خلاقیت و نوآوری لازمه حیات و بقاء سازمان‌هاست. در شرایطی که تغییرات و تحولات گسترده با سرعتی چشمگیر در حال وقوع هستند، سازمان‌های غیرپویا به‌مرورزمان از صحنه رقابت خارج می‌شوند. بنابراین برای موفقیت و دستیابی به اهداف، سازمان همواره باید در جهت شکوفایی خلاقیت و نوآوری گام برداشته و این امر را نهادینه نماید.
