روان‌نژندی یا عصبیت یا بی‌ثباتی عاطفی Neuroticism یکی از ۵ عامل اصلی شخصیتی در مدل Neo است. روان‌نژندی به معنای داشتن احساسات و هیجانات منفی همچون ترس، غم، برانگیختگی، خشم، احساس گناه، افسردگی و استرس است. روان‌نژندی با برانگیختگی عصبی و پرکاری سیستم اعصاب سمپاتیک هم‌راستا است. تحریک اعصاب سمپاتیک موجب ایجاد حالت جنگ و گریز در فرد می‌گردد.
افراد با شاخص روان‌رنجوری (N) بالا و پایین:
همان‌طور که می‌بینید افرادی که گرفتار حالت نوروتیک هستند معمولا شاخص روان‌نژندی بالایی دارند. شاخص روان‌رنجوری در تست نئو شخصیت به هنجار را می‌سنجد. افرادی که در این شاخص نمره بالایی دریافت می‌کنند ممکن است در خطر ابتلا به برخی اختلالات روان‌پزشکی باشند. اما باید به این نکته توجه کرد نمرات روان‌نژندی نشان دهنده آسیب شناسی روانی نیستند. برای مثال ممکن است نمره فرد در این شاخص بالا باشد، اما اختلال روان‌پزشکی در فرد دیده نشود و همچنین به این موضوع هم باید توجه کنید که صرفا کسی که اختلالات روان‌پزشکی بالایی دارد لزومی ندارد نمره روان‌نژندی بالایی هم داشته باشد. برای مثال ممکن است کسی شخصیت ضد اجتماعی داشته باشد اما نمره روان‌نژندی پایین باشد.
در کل افراد با روان‌نژندی پایین از نظر عاطفی افراد باثباتی به شمار می‌روند. این افراد معمولا آدم‌های آرامی هستند و در زمان‌های سخت و فشار روحی بدون آشفتگی و مشکل رفتاری با موقعیت روبه‌رو می‌شوند و کمتر توسط مشکلات آسیب می‌بینند.
جالب است بدانید افرادی که شاخص روان‌رنجوری خیلی پایینی دارند نیز ممکن است دچار اختلال باشند! چون امکان زیادی وجود دارد که دلیل نمره پایین آن‌ها، انکار هیجانات منفی باشد، نه لزوما وجود نداشتن آن‌ها! درواقع انکار هیجانات منفی نیز نوعی نابهنجاری است.
ویژگی‌های شخصیتی افرادی با شاخص روان‌رنجوری بالا:
افراد با شاخص روان‌رنجوری بالا در آزمون نئو (NEO) ممکن است دارای ویژگی های شخصیتی زیر باشند:
عصبانیت
این افراد معمولاً دارای سطح بالای عصبانیت هستند و در مواجهه با موقعیت‌های استرس‌زا و سختی‌ها به سرعت و به آسانی عصبانی می‌شوند.
ناپایداری هیجانی
این افراد دارای تغییرات شدید و ناپایدار در حالات هیجانی هستند. ممکن است حالت‌های مختلف هیجانی آن‌ها به سرعت تغییر کند و به اصطلاح «مودی» باشند. این موضوع در حیطه‌های مختلف زندگی مخصوصا روابط و کارشان تأثیر مخرب دارد.
رویکردهای دفاعی ضد و نقیض
این افراد ممکن است رویکردهای دفاعی نسبتاً متعددی را در برابر تنش‌ها و موقعیت‌های استرس‌زا به کار بگیرند. آن‌ها ممکن است گاهی به راحتی به سمت تأیید افراد دیگر حرکت کنند و گاهی ممکن است نسبت به دیگران غیرقابل اعتماد به نظر بیایند.
افزایش احساس تنش
افراد با شاخص روان‌رنجوری بالا ممکن است به مراتب حساس‌تر و پاسخ‌گوتر به تحریکات تنش‌زا باشند و به راحتی در حالت استرس و اضطراب قرار بگیرند.
خودشیفتگی بالا
این افراد ممکن است اولویت بیشتری را برای خودشان در نظر بگیرند و تمایل داشته باشند تا به خودشان توجه کنند و بر تأمین نیازهای شخصی خود تمرکز کنند. البته درواقع آن‌ها در درون خود احساس پوچی می‌کنند و این خودشیفتگی آن‌ها به معنی اعتمادبه‌نفس واقعی در آن‌ها نیست! در کل، افراد با شاخص روان‌رنجوری بالا ممکن است تمایل داشته باشند به سمت تمایلات و احساسات منفی، ناپایداری هیجانی، درگیری‌های ارتباطی و خودمحوری بروند. این ویژگی‌ها می‌توانند بر روابط شخصی، کیفیت زندگی و روند رشد شخصی آن‌ها تأثیر بگذارند.
ویژگی‌های شخصیتی افرادی با شاخص روان‌رنجوری پایین:
افراد با شاخص روان‌رنجوری پایین در آزمون نئو (NEO) ویژگی‌های شخصیتی زیر را دارا می‌باشند:
استحکام عاطفی
افراد با شاخص روان‌رنجوری پایین معمولاً استواری و قدرت بالایی در مقابل تغییرات ناگهانی و رخدادهای تنش‌زا دارند. آن‌ها عموماً می‌توانند به خوبی با فشارها و مشکلات روانی روبه‌رو شوند و به راحتی به وضعیت عادی خود برگردانده شوند.
عزت نفس قوی
افراد با شاخص روان‌رنجوری پایین دارای اعتمادبه‌نفس و احساس خودشناسی قوی هستند. آن‌ها معمولاً از صحت و صداقت عقاید، باورها و ارزش‌های خود اطمینان دارند و دچار شک و شبهه کمتری هستند. ازطرفی این عزت نفسش بالا در حدی نیست که نتوانند نقاط ضعف خود را ببینند.
کنترل هیجانی
افراد با شاخص روان‌رنجوری پایین مهارت‌های کنترل هیجانی بالایی دارند. آن‌ها معمولاً قادرند به خوبی احساسات منفی را برطرف کنند و در تعامل با دیگران کنترل خود را به هیچ وجه از دست نمی‌دهند.
تعامل اجتماعی
این افراد عموماً از تعاملات اجتماعی لذت می‌برند و قدرت بالایی در برقراری روابط صمیمی دارند. آن‌ها معمولاً مهارت‌های موفقیت در ارتباط با دیگران و تعاملات اجتماعی را دارند. البته این تعامل اجتماعی بالا لزوما به معنی برونگرا بودن نیست، بلکه به این معنی است که در جایی که نیاز دارند بتوانند روابط اجتماعی خود را برقرار کنند و دچار اضطراب اجتماعی نشوند.
استرس کمتر:
افراد با شاخص روان‌رنجوری پایین عموماً از توانایی مدیریت استرس برخوردار هستند و به‌طور کلی تحت فشارها و مسائل روانی کمتری قرار می‌گیرند. آن‌ها معمولاً صبور و آرام هستند و می‌توانند در مواقع دشوار کنترل خود را حفظ کنند و درنتیجه تصمیم‌گیری بهتری هم انجام دهند.
درکل، افراد با شاخص روان‌رنجوری پایین توانایی مقاومت در برابر فشارها و مشکلات روانی را دارند. همین‌طور اعتمادبه‌نفس بالا و کنترل هیجانی مورد نیاز برای بهبود استحکام و تعاملات اجتماعی را دارند. این ویژگی‌ها می‌توانند آن‌ها را در مواجهه با مشکلات روانی و ارتقای کیفیت زندگی کمک کنند.
زیرشاخص‌های روان‌رنجوری:
اضطراب (N1):
ما واژه استرس و اضطراب را خیلی می‌شنویم اما این دو واژه فرق کوچکی باهم دارند. فرق استرس و اضطراب در این است که در استرس، فرد دلیلی برای نگرانی دارد اما در اضطراب تقریبا هیچ دلیلی برای نگرانیش ندارد یا کوچک‌ترین اتفاقات بد باعث اضطراب او می‌شوند. درواقع افراد مضطرب اغلب اوقات افرادی هستند که با کوچک‌ترین اتفاقاتی دچار تنش و استرس می‌شوند و وقتی از آن‌ها دلیل نگرانیشان را بپرسید، شاید حتی خودشان هم نتوانند جواب درستی بدهند. این افراد همیشه عصبی، پرتنش و وحشت زده هستند. این افراد در شرایطی که کوچک‌ترین چیزی مطابق میل آن‌ها پیش نرود دچار تنش می‌شوند و با محیط ناسازگاری پیدا می‌کنند. افراد با نمره پایین معمولا آرام هستند و کمتر احساس تنش می‌کنند و با محیط سازگاری بیشتری دارند.
خشم (N2):
عامل خشم، گرایش فرد را برای میزان خشمگین شدن و حالت‌های وابسته به آن مانند درماندگی و ناکامی را می‌سنجد. این مقیاس نشان می‌دهد که فرد خشم خود را چقدر بروز می‌دهد و چقدر نهفته در خود نگه می‌دارد. در بسیاری از تحقیقات نشان داده شده است که افراد ناموفق معمولا نمره خشم بالایی دارند. افرادی که نمره خشم پایین‌تری دارند معمولا افرادی هستند که آرام هستند و به آسانی دچار خشم نمی‌شوند یا حداقل یاد گرفته‌اند خشم خود را به بهترین نحو ممکن مدیریت کنند.
افسردگی (N3):
افرادی که در شاخص افسردگی نمره بالایی را کسب می‌کنند افرادی هستند که مستعد ناامیدی و تنهایی هستند. آن‌ها اگر نتوانند کاری را انجام دهند به راحتی اعتمادبه‌نفس خود را از دست می‌دهند و ناامید و سرخورده می‌شوند. این افراد تقریبا هیچ انگیزه‌ای برای ادامه دادن و پیشرفت کردن ندارند و حتی در حوزه‌های مورد علاقه‌شان هم دیگر علاقه‌ای به تلاش کردن ندارند. اما افرادی که در شاخص افسردگی نمره پایین‌تری دارند احساس ناامیدی و سرخوردگی نمی‌کنند اما این بدین معنا نیست که همیشه آدم‌های سرخوشی هستند.
شرم (N4):
افرادی که در این شاخص دارای نمره بالایی هستند معمولا خجالتی هستند. این افراد در حضور دیگران احساس دستپاچگی و معذب بودن می‌کنند. آن‌ها از سخنرانی در جمع احساس شرم می‌کنند و معذب هستند. البته درونگرایی و ترجیح تنهایی به بودن در جمع با شرم داشتن و خجالتی بودن فرق می‌کند. افراد درونگرا مهارت‌های اجتماعی دارند و از ابراز کردن خودشان خجالت نمی‌کشند. اما افراد با نمره شرم بالا حتی شاید علاقه به ارتباط با آدم‌های جدید را داشته باشند اما به دلیل خجالت و یا عدم اعتمادبه‌نفس در جمع‌ها ساکت می‌نشینند. افرادی که در این شاخص دارای نمره پایین‌تری هستند معمولا افرادی‌اند که مهارت‌های اجتماعی بالایی دارند و همیشه می‌خواهند تا سخنرانی مجلس را دست بگیرند.
تکانش‌وری (N5):
منظور از تکانش‌وری یعنی ناتوانی در کنترل هوس‌ها و امیال نفسانی. افراد با شاخص تکانش‌وری بالا معمولا افرادی هستند که نمی‌توانند در برابر هوس‌ها (مانند سیگار کشیدن، غذا خوردن و مالکیت) مقاومت کنند هرچند که ممکن است بعد از انجام این اعمال پشیمان شوند. اما افراد با تکانش پایین در برابر چنین هوس‌هایی مقاومت می‌کنند و کنترل امیال خود را در دست دارند و بر خود مسلطند.
آسیب‌پذیری به استرس (N6):
همان‌طور که گفته شد استرس یعنی نگرانی‌هایی که دلیلی برای آن‌ها وجود دارد. استرس همیشه باعث می‌شود که توانایی فرد در انجام امور کاهش پیدا کند. این افراد احساساتی دارند که همیشه به دیگران متوسل هستند و اکثرا ناامید و پریشان و آشفته هستند. افراد با نمره پایین در این شاخص خوب می‌توانند در شرایط بغرنج خود را کنترل کنند و در برابر استرس، ناتوان نمی‌شوند و مدیریت زندگی خودشان را در زمان استرس یاد گرفته‌اند.
۱ دیدگاه. دیدگاه تازه ای بنویسید
اگه متوسط باشه چی میش؟