روان‌نژندی یا عصبیت یا بی ثباتی عاطفی Neuroticism یکی از ۵ عامل اصلی شخصیتی در مدل Neo می‌باشد. روان‌نژندی به معنای داشتن احساسات و هیجانات منفی همچون ترس، غم، برانگیختگی، خشم، احساس گناه، افسردگی و استرس می باشد. روان‌نژندی با برانگیختگی عصبی و پرکاری سیستم اعصاب سمپاتیک همراستا است. تحریک اعصاب سمپاتیک موجب ایجاد حالت جنگ و گریز در فرد می گردد.
افراد با شاخص روان رنجوری (N) بالا و پایین:
همان جور که می بینید افرادی که گرفتار حالت نوروتیک هستند معمولا شاخص روان نژندی بالایی دارند. شاخص روان رنجوری در تست نئو شخصیت به هنجار را می سنجد. افرادی که در این شاخص نمره بالایی دریافت می کنند ممکن است در خطر ابتلا به برخی اختلالات روان پزشکی باشند. اما باید به این نکته توجه کرد نمرات روان نژندی نشان دهنده آسیب شناسی روانی نیستند.برای مثال ممکن است نمره فرد در این شاخص بالا باشد، اما اختلال روان پزشکی در فرد دیده نشود و همچنین به این موضوع هم باید توجه کنید که صرفا کسی که اختلالات روان پزشکی بالابی دارد لزومی ندارد نمره روان نژندی بالایی هم داشته باشد. برای مثال ممکن است کسی شخصیت ضد اجتماعی داشته باشد اما نمره روان نژندی پایین باشد.
در کل افراد با روان نژند پایین از نظر عاطفی افراد با ثباتی به شمار می روند. این افراد معمولا آدم های آرامی هستند و در زمان های سخت و فشار روحی بدون آشفتگی و مشکل رفتاری با موقعیت رو به رو می شوند.
باید توجه کنید افرادی که در انی شاخص نمره کمی دارند افکار انکارکننده هیجانات به هنجار هستند و چنین مواردی نیز به نوعی نابه هنجاری محسوب می شود که ممکن است این افراد نیز دارای اختلال باشند.
زیر شاخص های روان رنجوری:
اضطراب (N1):
افراد مضطرب اغلب اوقات افرادی هستند که با کوچکترین اتفاقات دچار تنش و استرس می شوند. این افراد همیشه عصبی، پرتنش و وحشت زده هستند. این افراد در شرایطی که همه چی مطابق میل آن ها پیش نرود دچار تنش می شوند و با محیط ناسازگاری می کنند. افراد با نمره پایین معمولا آرام هستند و کمتر احساس تنش می کنند و همچنین با محیط سازگاری بیشتری دارند.
خشم (N2):
عامل خشم، گرایش فرد را برای میزان خشمگین شدن و حالت های وابسته به آن مانند درماندگی، ناکامی را می سنجد. این مقیاس نشان می دهد که فرد خشم خود را چقدر بروز می دهد و چقدر نهفته در خود نگه می دارد. در بسیاری از تحقیقات نشان داده شده است که افراد ناموافق معمولا نمره خشم بالایی دارند. افرادی که نمره خشم پایین تری دارند معمولا افرادی هستند که آرام می باشند و به آسانی دچار خشم نمی شوند.
افسردگی (N3):
افرادی که در شاخص افسردگی نمره بالایی را کسب می کنند افرادی هستند که مستعد ناامیدی و تنهایی هستند. آن ها تا نتوانند کاری را انجام دهند به راحتی اعتماد به نفس خود را از دست می دهند و ناامید و سرخورده می شوند. اما افرادی که در شاخص افسردگی نمره پایین تری دارند احساس ناامیدی و سرخوردگی نمی کنند اما این بدین معنا نیست که آدم همیشه آدم های سرخوشی هستند.
شرم (N4):
افرادی که در این شاخص دارای نمره بالایی هستند معمولا خجالتی هستند این افراد در حضور دیگران احساس دست پاچگی و معذب بودن می کنند.این افراد از سخنرانی در جمع احساس شرم می کنند و معذب هستند. اما افرادی که در این شاخص دارای نمره پایین تری هستند معمولا افرادی هستند که مهارت های اجتماعی بالایی دارند و همیشه می خواهند تا سخنرانی مجلس را دست بگیرند.
تکانش وری (N5):
منظور از تکانش وری بعنی ناتوانی در کنترل هوس ها و امیال نفسانی. افراد با شاخص تکانش وری بالا معمولا افرادی هستند که نمی توانند در برابر هوس ها ( مانند سیگار کشیدن، غذا خوردن و مالکیت ) مقاومت کنند هرچند که ممکن است بعد از انجام این اعمال پشیمان شوند. اما افراد با تکانش پایین در برابر چنین هوس هایی مقاومت می کنند.
آسیب پذیری به استرس (N6):
استرس همیشه باعث می شود که توانایی فرد در انجام امور کاهش پیدا کند. این افراد احساسی دارند که همیشه به دیگران متوسل هستند و اکثرا ناامید و پریشان و آشفته هستند. افراد با نمره پایین در این شاخص خوب می توانند در شرایط بغرنج خود را کنترل کنند.
