شاخص گشودگی یکی از عوامل اصلی شخصیتی است اما از نظر اهل فن از روان‌نژندی و برونگرایی کمتر تبعبیت می‌کند. نام دیگر شاخص گشودگی، شاخص باز بودن ذهن یا تجربه نیز است. عناصر تشکیل‌دهنده باز بودن به تجربه اغلب در نظریه‌ها و ارزیابی شخصیت نقش قابل‌توجهی را بازی کردند و اغلب وحدت این ویژگی‌ها در یک شخص موردنظر قرارگرفته است. افراد با شاخص گشودگی افرادی هستند که در باورها تجربیات درونی و دنیای پیرامون کنجکاو هستند. این افراد همیشه تجربیان جدید را دوست دارند و در مقابل افراد بسته افکار مثبت و منفی فراوانی دارند.
شاخص باز بودن تجربه (O) معمولا ارتباط مستقیم و مثبتی با هوش دارد و اکثر افراد تحصیل کرده در این شاخص نمره بالاتری دریافت می‌کنند. شاخص گشودگی در افراد معمولا با آن جنبه‌هایی در فرد سروکار دارد که در معرض سنجش هوش قرار نمی‌گیرد. برای مثال خلاقیت، معمولا افراد با شاخص باز بودن ذهن بالا نسبتا خلاق‌تر هستند. اما توجه کنید این بدین معنا نیست که افراد با شاخص گشودگی افراد باهوشی هستند و افراد بسته از هوش پایینی برخوردارند. ممکن است یک فرد باهوش دارای O پایین باشد و بالعکس.
افراد با شاخص باز و بسته:
افرادی که در شاخص باز بودن تجربه در تست نئو نمره پایین‌تری دریافت می‌کنند معمولا در ظاهر محافظه کارتر هستند. این افراد به موضوعات رایج و قابل فهم بیشتر علاقه دارند تا موضوعات خاص و نادر. بسیاری از تحقیقات نشان می‌دهند باز یا بسته بودن ذهن در فرم دفاع روانی مورد استفاده فرد اثر دارد؛ اما بسته بودن نشان دهنده استفاده فراگیر از واکنش دفاعی اصولاً نیست.
در حالت کلی افراد با شاخص بسته بودن دارای دیدگاه محدودتری هستند. همچنین این افراد موقعیت‌های اجتماعی و سیاسی محافظه کارترند. اما با تمام این ویژگی‌ها نمی‌توان آن‌ها را افراد مطیع و وابسته به قدرت دید. همچنین شاخص بسته هم‌معنا با کینه‌ورزی و یا مقابله جویی با منابع قدرت نیست. این نشانه‌ها را می توانید در افراد با شاخص A (توافق‌پذیری) پایین هم مشاهده کنید.
افراد با شاخص گشودگی بالا در تست نئو افرادی غیرمتعارف، مایل به زیر سؤال بردن منابع قدرت و علاقه‌مند به آزادی در اخلاقیات امور اجتماعی و دیدگاه‌های سیاسی هستند. اما نباید این ویژگی این افراد را «غیراصولی بودن» این افراد معنا کرد. یک فرد ذهن باز ممکن است سیستم ارزش‌گذاری متحرک و متعدد خود را همراه با وجدان قوی در حد یک سنت‌گرا به کار گیرد. همین‌طور افرادی با شاخص باز بودن ذهن، تغییرات زیادی را در برهه‌های مختلف زندگی خود به وجود می‌آورند و درنتیجه تجربه‌های بیشتری در طول زندگی خود داشته‌اند. در نظر بسیاری از روانشناسان باز بودن ذهن و تجربه ممکن است معادل سالم‌تر بودن به نظر آید؛ اما ارزش باز بودن یا بسته بودن وابسته به ضرورت‌ها در موقعیت‌هاست.
ویژگی‌های شخصیتی افراد با شاخص گشودگی باز:
افرادی که نمره بالای شاخص گشودگی را در آزمون نئو (NEO) دریافت می‌کنند، ویژگی‌های شخصیتی زیر را دارا هستند:
سواد بالای هنری و فرهنگی
این افراد عموماً به هنر، موسیقی، ادبیات و فرهنگ علاقه زیادی دارند. آن‌ها ممکن است در تجربه هنری و خلاقیت‌های خود بسیار مسلط باشند.
استعداد خلاق
افراد با شاخص گشودگی بالا معمولاً استعداد خلاقانه دارند و علاقه‌مند به ایده‌پردازی و ابتکار هستند. آن‌ها به رسیدن به راهکارهای خلاقانه و نوآورانه علاقه دارند.
علاقه به تجربه‌های جدید
افرادی که گشودگی بالایی دارند، علاقه زیادی به تجربه‌های جدید، ماجراجویی و آموزش دارند. آن‌ها ممکن است علاقه زیادی به سفر کردن و یادگیری مسائل جدید داشته باشند.
ارتباطات اجتماعی گسترده
این افراد علاقه زیادی به برقراری ارتباطات اجتماعی دارند و به آشنایی با شخصیت‌های جدید و روابط متنوع علاقه دارند. آن‌ها عموماً با آزادی و صمیمیت در برابر افراد جدید وارد روابط می‌شوند.
انعطاف‌پذیری
افراد با شاخص گشودگی بالا معمولاً انعطاف‌پذیر و آماده به تغییر هستند. آن‌ها ممکن است به راحتی با موقعیت‌های جدید و تغییرات و امکانات سازمانی سازگار شوند.
آدمهای چندبعدی هستند.
اگر بخواهیم خیلی کلی نگاه کنیم، آدم‌ها دو دسته‌اند:
دسته اول افرادی هستند که دوست دارند در یک حوزه خاص، عمیق شوند و تمرکزشان فقط روی حوزه مهارت‌های خودشان است. این افراد آدمهای تک بعدی هستند.
دسته دوم هم افرادی هستند که علایقشان خیلی گسترده است و دوست دارند در حوزه‌های مختلفی اطلاعات کسب کنند و چندبعدی هستند. طبیعی است که فردی با شاخص گشودگی بالا، فردی چند بعدی است.
درکل، افراد با شاخص گشودگی بالا دارای دید گسترده، استعداد خلاقانه و علاقه زیادی به تجربه‌های جدید و متنوع دارند. آن‌ها به طور معمول به مسائل هنری، فرهنگی، خلاقیت، تجربه‌های جدید و ارتباطات اجتماعی علاقه دارند.
ویژگی‌های شخصیتی افراد با شاخص گشودگی بسته:
افرادی با شاخص گشودگی پایین در آزمون پنج شخصیت نئو (NEO) ویژگی‌های شخصیتی زیر را دارا هستند:
محافظه کاری
این افراد تمایل دارند به روال‌ها و سنت‌های معمولی پای‌بند باشند. آن‌ها ممکن است از تغییرات و نوآوری‌های بزرگ احساس ناخوشایندی کنند و بجای آن بیشتر به استمرار و استحکام تکیه می‌کنند.
عدم انعطاف‌پذیری
افراد با شاخص گشودگی پایین معمولاً مصر بر نظریات و عقاید خود هستند و کمتر برای تغییر یا تعدیل آن‌ها آماده هستند. آن‌ها معمولاً در برابر تغییرات مقاومت نشان می‌دهند و در عقاید تثبیت شده خود متعصب هستند.
احتیاج به پیش‌بینی و آشنایی
این افراد شاید علاقه زیادی به آشنایی و پیش‌بینی رویدادها، نتایج و عواقب آن قبل از وقوع داشته باشند. آن‌ها احتیاج دارند تا امور را به طور محکم برنامه‌ریزی کنند و در صورتی که اتفاقی غیرمنتظره رخ دهد، ممکن است احساس ناامنی کنند.
عدم نیاز به تجربه‌های جدید
افراد با شاخص گشودگی پایین معمولاً برای تجربه‌های جدید و غیرمعمول کمتر علاقه‌مند هستند. آن‌ها احتمالاً زندگی آرام و پایدار را ترجیح می‌دهند و ممکن است از تغییرات و تحولات بزرگ خودداری کنند. در کل، افراد با شاخص گشودگی پایین ممکن است نسبت به استمرار و استحکام، پیش‌بینی و آشنایی، هیجان و تنش‌ها و تغییرات غیرعادی علاقه آنچنانی نداشته باشند. آن‌ها بیشتر به نظریات و عقاید خود پای‌بند هستند و احساس راحتی و امنیت در برنامه‌ریزی و داشتن روتین می‌کنند.
زیر شاخص‌های باز بودن ذهن:
تخیل (O1):
باز بودن ذهن نسبت به تخیل به معنای داشتن توانایی در تصورات روشن و زندگی تخیلی فعال است. این افراد به دنبال خیال هستند، نه به عنوان یک سازوکار فرار، بلکه برای ایجاد یک دنیای زیبای درونی و جالب. این افراد تخیلات خود را شکل داده و روی آن تعمق می‌کنند و بر این باورند که تصورات غنای زندگی بوده و خلاقیت عمق بیشتری به زندگی می‌بخشد. اما افرادی که نمرات پایینی در این شاخص بدست می‌آوردند دارای افکار عادی‌تری بوده و ترجیح می‌دهند ذهنیت خود را کاملا تحت کنترل داشته باشند و روی وظایف و زندگی روتین و روزمره خود تمرکز کنند.
معمولا افرادی با تخیل گشوده، در کارهایی مثل نویسندگی، موسیقی، نقاشی، کارهای هنری یا حتی حوزه ریاضیات و تکنولوژی موفق‌ترند. برعکس افرادی با تخیل بسته در کارهای واقع‌گرایانه که نیاز به تخیل ندارند موفقند. مثل کارهای فنی.
زیباپسندی (O2):
زیبایی شناسی به معنای داشتن احساس ژرف به هنر و زیبایی و علاقمندی به شعر، موسیقی، تئاتر، فیلم سینمائی، رمان و سایر هنرهای هفت‌گانه است. افرادی که نمرات بالایی در این شاخص کسب می‌کنند ممکن است با شنیدن یک شعر تهییج شده، یا با شنیدن یک موسیقی غرق در آن شوند و ساعت‌ها محو تماشای یک تابلوی زیبا شوند یا ساعت‌ها ذهن خود را درگیر تحلیل یک تئاتر یا فیلم سینمائی بامعنا نمایند. معمولا این افراد در رشته‌های هنری موفق‌تر هستند.
اما افرادی که نمرات پایینی در این شاخص بدست می آورند تقریبا علاقه‌ای به هنر و زیبایی ندارند و احساس می‌کنند وقت آن‌ها بیشتر از درگیر شدن سر مسائل غیرضروری و بیخودی مثل هنر باید درگیر درآمد و پول و مسائل واقعی‌تر گردد.
احساسات (O3):
باز بودن ذهن نسبت به عواطف و احساسات به معنای این است که فرد دارای توانایی درک احساسات و هیجانات درونی خود است و دیدگاه مثبتی به هیجان‌ها به عنوان یکی از ابعاد مهم زندگی دارد. افرادی که نمرات بالایی در این شاخص دارند بیشتر از دیگران دارای تجربیات عمیق و حالات هیجانی تفکیک شده هستند. مثلا فرد می‌داند که در اثر یک اتفاق الان خشمگین است، یا غمگین، یا مضطرب، یا افسرده. حتی می‌تواند شدت و عمق این حالات احساسی خود را نیز درک کند. ازطرفی این افراد درک می‌کنند که احساسات آدمی چقدر پیچیده است و تجربه کرده‌اند که می‌توان در یک زمان نسبت به یک نفر چندین احساس متضاد مثل نفرت و عشق داشت! همچنین این افراد قادر به شناسایی و تشخیص همین حالات روانی و هیجانی در دیگران نیز هستند و به احتمال زیاد در آزمون هوش هیجانی هم نمره بالاتری به دست می‌آورند. بالعکس افرادی که نمرات پایینی در این شاخص دارند از عواطف سطحی و یکنواختی برخوردارند و بر این باورند که حالات عاطفی و احساسی در زندگی اهمیتی نداشته و درکی از حالات هیجانی افراد دیگر هم ندارند.
اعمال (O4):
احتمالا شما هم اطرافتان کسانی را می‌شناسید که همیشه به یک سبک خاص لباس می‌پوشند، همیشه به یک رستوران یا کافی‌شاپ خاص می‌روند و جاهای دیگر را حتی امتحان نکرده‌اند، همیشه یک عطر خاص می‌زنند و هیچ‌گاه خرید عطرهای دیگر را تجربه نکرده‌اند، یک فیلم یا سریال خاص را برای بار هزارم می‌بینند و… .
بازبودن ذهن نسبت به کنش‌ها به شکل علاقمندی به داشتن فعالیت‌های مختلف مانند رفتن به مکان‌های جدید و یا امتحان کردن غذاهای جدید و غیرمعمولی نمایان می‌شود. افرادی که نمرات بالایی در این شاخص بدست می‌آورند عاشق رویارویی با پدیده‌های جدید و متنوع هستند و از مواجهه با مسائل تکراری و معمولی فراری هستند. در خلال زمان این افراد ممکن است دارای مشغولیات ذهنی بیشماری باشند. افرادی که نمرات پایینی در این شاخص بدست می‌آورند در برابر تغییرات به‌شدت مقاوم بوده و ترجیح می‌دهند فقط کارها، غذاها و مکان‌هایی که قبلا امتحان کرده بودند را مجددا و بارها و بارها تجربه کنند و از خوردن غذاهای جدید و رفتن به مکان‌ها و کارهای متنوع معمولا خودداری می‌نمایند.
درواقع می‌توان گفت افرادی با ذهن بسته در برابر اعمال جدید، اشخاصی هستند که حتی کوچک‌ترین ریسک‌های ممکن را هم نمی‌پذیرند و در ذهنشان یکسره این سؤال است که اگر این تجربه جدید خوب نبود چه؟ اگر پولم را برای خوردن غذایی که خوشمزه نبود هدر دادم چه؟ اگر زمانم را برای تجربه کردن این مکان جدید گذاشتم و فهمیدم که این مکان آنقدرها هم جالب نبود چه؟
عقاید (O5):
باز بودن ذهن نسبت به دیدگاه‌ها به معنای کنجکاوی روشنفکرانه است. این ویژگی به معنای اشتیاق داشتن به داشتن ذهن باز و درک جنبه های نوین و احتمالا نظرات غیرمعمولی است. افرادی که نمرات بالایی در این شاخص بدست می‌آورند از دیدگاه‌های فلسفی متنوع بوده و از چالش‌های معماگونه لذت می‌برند.
احتمالا این افراد به دلیل عقاید و نظرات غیرمعمولیشان، توسط قشر متعصب جامعه طرد شوند اما آن‌ها اهمیتی به این موضوع نمی‌دهند، چون کنجکاویشان بیشتر از طرد شدنشان از جامعه اهمیت دارد. مخصوصا در قرن‌های پیش که به دلیل ناآگاهی، تعصب عقاید بیشتر بود، خیلی از نویسندگان و فیلسوفان و دانشمندان معروف در زمان حیاتشان توسط جامعه طرد می‌شدند اما بعد از مرگشان تازه جامعه می‌فهمید حرف‌های آن نویسنده‌ها و… چقدر مهم بوده است. برعکس افرادی که نمرات پایینی در این شاخص دارند دارای کنجکاوی محدودی بوده و فقط به چند موضوع خاص در زندگی علاقه‌مند هستند. همین‌طور احتمال متعصب بودن هم در این افراد بیشتر است.
ارزش‌ها (O6):
آخرین مقیاس گشودگی نسبت به ارزش‌ها است که به معنای آمادگی برای پذیرش بازبینی در ارزش‌های سیاسی، مذهبی، اجتماعی و فرهنگی فرد است. اما افرادی که نمرات پائینی در این شاخص دارند «افراد با ذهن بسته» در برابر هرگونه تغییر و بررسی مجدد ارزش‌های خود به شدت مقاومت نشان داده و هرگز حاضر به تغییر این باورها و ارزش‌ها نیستند. آن‌ها هیچ تمایلی به اصلاحات نداشته و احتمالا ارزش‌هایشان برپایه ارزش‌های خانواده و فرهنگی که در آن بزرگ شده‌اند منطبق است و اصطلاحا افرادی متعصب و دگماتیسم به شمار می‌آیند.
