نیاز به مهارت حل مسئله در محیط کار یکی از اصلی‌ترین مواردی است که در سازمان‌های مختلف توسط کارکنان و مدیران به‌شدت لمس می‌شود. اصولا افرادی که در سازمانی مشغول به فعالیت هستند، در مواجه‌شدن با مسائل مختلف به گونه‌ی متفاوتی واکنش نشان می‌دهند. دسته‌ای از افراد به دنبال مقصر می‌گردند. برخی از آن‌ها دچار ترس و اضطراب می‌شوند و عده‌ای دیگر بر این باور هستند که راه‌حل پیشنهادی آن‌ها بهترین راه‌حل ممکن است.
اما تاکنون چند درصد از کارکنان یا مدیران به این فکر کرده‌اند که چگونه می‌توان جلوی مشکلات احتمالی را گرفت؟ یا حتی چگونه می‌توان راه‌حلی برای رفع این مسائل ارائه کرد؟
آشنایی با مهارت‌های حل مسئله در محیط کار و برخورداری از این توانمندی توسط مدیر یا حتی کارکنان موضوع بسیار مهم و حیاتی برای هر سازمانی است. عدم آشنایی با تکنیک‌های حل مسئله و عوامل مؤثر در راستای تقویت این مهارت، سبب ضعیف شدن سازمان در مواجهه با شرایط بحرانی می‌گردد. پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مطلب ما را همراهی کنید. چراکه قصد داریم تکنیک‌هایی ساده ولی درعین‌حال کاربردی را به‌منظور تقویت مهارت حل مسئله در محیط کار را در اختیار شما قرار دهیم.
منظور از حل مسئله چیست؟
آیا می‌توان از شما به‌عنوان فردی که توانایی حل مسئله دارد، یاد کرد؟ آیا می‌توانید بهترین راه‌حل را در هنگام مواجه‌شدن با مشکل ارائه دهید؟ برای پاسخ به این سؤالات بهتر است ابتدا به تعریف درستی از مفهوم حل مسئله برسید.
در یک تعریف کلی می‌توان چنین گفت: حل مسئله نوعی مهارت و توانایی محسوب می‌شود که وجود آن تأثیر مثبتی بر کسب‌وکار و زندگی شخصی خواهد داشت. تعاریف متعددی می‌توان برای حل مسئله ارائه کرد. درنهایت همه‌ی این تعاریف به یک مفهوم جامع می‌رسند. اینکه تشخیص داده شود در یک محیطی مشکلی جریان دارد و راه‌حلی برای تغییر یا بهبود آن ارائه گردد یا رویکردهایی جهت تأثیرگذاری اعمال شوند.
مطلب مرتبط: حل مسئله چیست؟ ۱۵ تکنیک کاربردی برای تقویت مهارت حل مسئله
چرا برخورداری از مهارت حل مسئله در محیط کار اهمیت دارد؟
زمانی که سازمان با مشکلی مواجه می‌شود ناخودآگاه نوعی اضطراب به بدنه‌ی سازمان و کارکنان تزریق می‌گردد. همه‌ی افراد به‌خوبی می‌دانند که باید در کمترین زمان ممکن برای از بین بردن مشکل اقدام کنند. اما چگونه؟ چگونه می‌توان به‌یقین رسید که بهترین روش حل مسئله در موقعیت فعلی چیست؟ اساسا آموزش و تقویت مهارت حل مسئله در محیط کار منجر به بالا رفتن ظرفیت اشخاص در هنگام رویارویی با مشکلات می‌گردد. نکته‌ی حائز اهمیتی که وجود دارد این است که باید به مسائل کوچک و بزرگ به چشم فرصت پیشرفت کاری نگاه کنید نه تهدید و شکست.
این نکته را فراموش نکنید که مشکلات شغلی آن‌قدر هم سخت و پیچیده نیستند. تنها با تمرکز بر اطلاعات حرفه‌ای و تخصصی و به‌کارگیری اصولی مهارت حل مسئله در محیط کار به‌راحتی قابل‌حل خواهند بود. بهینه‌سازی مشکلات بر اساس آگاهی می‌تواند سازمان را از تنش‌ها و تهدیدها در امان نگه دارد.
۱۸ تکنیک کاربردی و اثرگذار برای تقویت مهارت حل مسئله در محیط کار
همه‌ی افراد در محیط کاری خود دچار مشکل می‌شوند. موانعی بر سر راهشان سبز می‌شوند که حرکت به جلو را برایشان سخت و طاقت‌فرسا می‌کنند. مهم نیست که این افراد مدیران باشد یا کارمندان. موضوع مهم این است که چه مدیران و چه کارمندان باید به روش‌های حل مسئله در محیط کار واقف باشند و آن‌ها را روزبه‌روز تقویت نمایند تا در هنگام بروز بحران به بهترین حالت ممکن شرایط را مدیریت کنند. ازجمله گام‌های مؤثر در تقویت مهارت حل مسئله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱ـ همیشه دانش‌آموز باشید
همیشه سعی کنید ذهنتان را برای یادگیری و کسب مهارت‌های جدید باز بگذارید. اینکه همیشه یادگیرنده باشید. نه‌تنها منجر به این می‌شود که دستاوردهای جدیدی کسب کنید. بلکه به اعتبارتان نیز افزوده می‌شود. موفقیت نشان‌دهنده‌ی اتمام پیشرفت نیست. همیشه جا برای پیشرفت کردن وجود دارد. فقط کافی است حواستان به اطراف باشد و تا می‌توانید از پیرامون خود یاد بگیرید.
۲ـ از مهندسی معکوس استفاده کنید
یکی از روش‌های حل مسئله در محیط کار، مهندسی معکوس است. این روش حل مسئله زمانی به کار گرفته می‌شود که شما راهکار خروج از مشکل را می‌دانید. اما نمی‌توانید مسیر و فرآیند رسیدن به آن راهکار را تشخیص دهید. در چنین شرایطی استفاده از مهندسی معکوس می‌تواند شما را به سمت مسیرهای احتمالی هدایت کند.
۳ـ خود را سرزنش نکنید
سرزنش خود در هنگام ناتوانی در حل مسئله، عاملی است که نه‌تنها مشکل را حل نمی‌کند. بلکه موجب سخت‌تر شدن شرایط نیز می‌گردد. اگر نتوانستید مشکلی را حل کنید از سرزنش خود دست‌بردارید و به بررسی نقاط ضعف عملکردتان بپردازید.
۴ـ خلاقیت را تمرین کنید
تمرین در خلاقیت سبب بهبود فرایند حل مسئله در محیط کار می‌شود. هرچقدر که بر روی خلاق‌تر شدن ذهنتان کار کنید در حل کردن مسائل هم قوی‌تر خواهید شد. بیشتر کار کنید و تمرین را لازمه پیشرفت بدانید. هر ایده‌ای را حتی پوچ، بیان کنید و سعی کنید با نگاهی موشکافانه به نکات مثبت آن پی ببرید.
۵ـ تبیین و تعریف مشکل، لازمه‌ی حل مسئله در محیط کار است
قبل از حل مسئله باید آن را به‌روشنی تعریف کنید. این موضوع به شما کمک می‌کند که بدانید دقیقا چه مشکلی پیش رویتان است. سپس می‌توانید تمام جوانب را بررسی کنید و گزینه‌های مناسب را انتخاب نمایید و بر اساس آن بهترین روش حل مسئله را برگزینید.
۶ـ نسبت به مدل رفتاری خود و سایر همکاران آگاه شوید (ویژه مدیران)
حل مسائل به یادگیری مهارت‌ها و تمرین نیاز دارد. اما این امکان هم وجود دارد که افراد بخواهند به شیوه‌هایی دیگر نیز به حل موضوع بپردازند که این مورد ناشی از متفاوت بودن الگوهای رفتاری افراد است. شاید یکی از نشانه‌های ضعف در مدیریت عدم شناخت کارمندان و قابلیت‌های آن‌ها در شرایط مختلف باشد. اینکه شما در جایگاه مدیر سازمان از تمامی پرسنل خود انتظار رفتار و عملکرد یکسانی داشته باشید. نه‌تنها به حل مسئله منجر نمی‌شود. بلکه روزبه‌روز از انگیزه‌ی کارکنان برای حضور در سازمان می‌کاهد. آگاهی یافتن از الگوهای غالب رفتاری کارکنان سبب می‌شود که شخص مناسب را در جایگاه مناسب بکار گیرید و این اطمینان خاطر را داشته باشید که این فرد مشکل یا تنش را به‌راحتی و به بهترین صورت حل خواهند کرد.
راهکار پیشنهادی به‌منظور دستیابی به این شناخت استفاده از تست مدل رفتاری دیسک (DISC) است. اطلاعات حاصل از این تست به شما در راستای بازگشایی از رموز رفتاری کارکنان کمک می‌کند. درنتیجه می‌توانید سریع‌تر و مؤثرتر برای حل‌وفصل کردن مسائل و تعارضات اقدام نمایید.
۷ـ روشتان را برای حل مسئله در محیط کار تغییر دهید
تفکرات عادی چالش‌هایی است که در فرآیند حل مشکلات وجود دارند. برای اینکه بتوانید مسئله‌ای را حل کنید. باید خلاق باشید و از برنامه‌های روتین دور شوید. به ذهنتان اجازه تنفس بدهید. قطعا ایده‌های جدیدی خواهید یافت.
۸ـ موارد مطالعاتی را به‌صورت تیمی بررسی کنید
بررسی مواردی که توسط رهبران گذشته و فعلی موردمطالعه قرارگرفته‌اند به شما در حل مسئله هرچه عاقلانه‌تر کمک می‌کند. ذهن شما را برای یافتن پاسخ و راه‌حل روشن می‌نماید. بهتر است این کار را به‌صورت تیمی انجام دهید. در نظر گرفتن اهمیت کار تیمی و حل مسئله در موفقیت سازمان موضوعی است که شما را در مسیر درستی قرار می‌دهد. حتی بهتر است تکنیک‌هایی کاربردی در زمینه حل مسئله تیمی را آموزش‌دیده و با کمک مدیر اجرایی به بهترین صورت مسئله را حل کنید.
مطلب مرتبط: اهمیت کار تیمی و حل مسئله در موفقیت سازمان چیست؟ ۸ تکنیک بی‌نظیر برای حل مسئله تیمی
۹ـ مسئله را به‌عنوان فرصت شناسایی کنید
طرز فکر افراد در موفقیت‌آمیز بودن حل یک مسئله به‌شدت تأثیرگذار است. بهتر است به مشکلات به چشم فرصت نگاه کنید. فرصتی که باعث یادگیری و تقویت خلاقیت در شما می‌شود. این را فراموش نکنید که آشفتگی چاره کار نیست. با مثبت اندیشی و اقدام به‌موقع به حل مسئله در محیط کارتان بپردازید.
۱۰ـ مشکلات را ساده‌سازی کنید
ساده‌سازی مشکل و راه‌حل‌ها، یک تکنیک فوق‌العاده برای تقویت حل مسئله به شمار می‌آید. در این حالت بعد از ساده‌سازی به‌راحتی می‌توانید با آنالیز شرایط مشکل را حل کنید.
۱۱ـ با افراد صاحب‌نظر مشورت کنید
بازگو کردن مشکلات با سایر متخصصان در زمینه‌ی کاری شما می‌تواند نتایج فوق‌العاده‌ای داشته باشد. شاید اشخاص بتوانند به مواردی اشاره کنند که شما به آن‌ها توجه ندارید. درست است که این مشکل در حیطه کسب‌وکار شما به وجود آمده ولی مجبور نیستید به‌تنهایی آن را حل کنید.
۱۲ـ حواستان به بدنتان باشد
لازمه‌ی داشتن ذهن فعال و سلامت روانی، جسم سالم است. ذهن و بدن در ارتباط مستقیم با همدیگر هستند. پس اگر می‌خواهید در کمترین زمان ممکن به حل مسئله در محیط کار خود بپردازید، ورزش کنید، به‌اندازه‌ی کافی و منظم بخوابید و طولانی‌مدت پشت میز ننشینید.
۱۳ـ از زوایای مختلف مشکل را بررسی کنید
زمانی شما می‌توانید تصمیمی عاقلانه در مورد مشکل بگیرید که بتوانید تنش پیش‌آمده را از زوایای مختلف موردبررسی قرار دهید. در این صورت است که می‌توانید بگویید به‌اندازه‌ی کافی نسبت به شرایط موجود اشراف دارید. بنابراین در این صورت قادر خواهید بود که آگاهانه تصمیم بگیرید.
۱۴ـ ارتباطات غیرمعمول داشته باشید
نمی‌توان گفت که راه‌حل‌های پیچیده صرفا برای مشکلات پیچیده هستند. بلکه بهتر است این‌گونه در نظر بگیریم که این راه‌حل‌ها به روش خلاقانه ایجادشده‌اند. خلاقیت می‌تواند سبب پیدا کردن ارتباطات غیرعادی نیز شود. ارتباطات غیرمعمول داشته باشید و خلاقیت خود را از طریق بررسی طیف وسیعی از ایده‌ها تقویت کنید.
۱۵ـ هدف‌های والا داشته باشید
برای حل مسائل در محیط کار اهداف بزرگی داشته باشید و بدانید دقیقا چه چیزی شما را مجاب به حرکت می‌کند. اعتمادبه‌نفس خود را افزایش داده و با هوشمندی و تدبیر مشکل را حل کنید. داشتن اهداف ارزشمند سبب توسعه مهارت‌های رهبری نیز می‌شود.
۱۶ـ ریسک‌پذیر باشید
کنار آمدن با شکست‌های قبلی جسارت زیادی در مقابله با مشکلات جدید به شما می‌دهد. وجود اضطراب و استرس توانایی فرد را پایین آورده و مانع حل مشکل می‌شوند. بنابراین از ریسک‌پذیری و امتحان کردن روش‌های جدید حل مسئله نهراسید.
مطلب مرتبط: ریسک‌پذیری در شغل؛ چرا و چه زمانی؟
۱۷ـ استرس خود را مدیریت کنید
بی‌تردید استرس بیش‌ازحد یک عامل منفی و مزاحم در حل مسئله به شمار می‌آید. داشتن استرس مهارت و قدرت تفکر شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد و مانع تمرکز بر روی حل مسئله می‌شود. بنابراین برای تقویت حل مسئله در محیط کار بهتر است استرس خود را مدیریت کرده و تنها بر روی روش‌های خروج از بحران متمرکز بمانید.
۱۸ـ با مشکلات به‌صورت معتبر روبرو شوید
فراموش نکنید که در تلاش برای حل مشکل، توانمندی‌هایتان را به خود را یادآور شوید. اینکه چه کسی هستید؟ از چه توانمندی و مهارت‌هایی برخوردارید؟ چرا برای حل مشکل تلاش می‌کنید؟ هرگز میدان را خالی نکنید و شجاعانه بجنگید.
سخن نهایی
اینکه بتوانید با تمرین، مهارت‌های حل مسئله در محیط کار را در خود پرورش دهید نشان می‌دهد که چقدر در برخورد با مسائل آمادگی دارید. در این حالت به جایگاهی می‌رسید که نه‌تنها دیگر از ایجاد مشکل هراسی ندارید. بلکه می‌توانید با تصمیم هوشمندانه، منطقی و بی‌طرفانه، رضایت‌بخش‌ترین راهکار را برای مشکلاتتان بیابید.
