تا چند سال پیش مردم تصور می‌کردند که کار کردن تنها به این معنی است که صبح زود از خانه بزنند بیرون و آخر شب هم خسته و زهوار دررفته به خانه برگردند. کار کردن در خانه عجیب‌وغریب و یا حتی رؤیایی به نظر می‌رسید. اما امروزه دورکاری یکی از ملزومات بسیاری از مشاغل است. تجارب کشورهایی که دورکاری را اجرا کرده‌اند نشان می‌دهند که دورکاری می‌تواند بهره‌وری در سازمان را تا ۴۰ درصد افزایش دهد. چراکه موجب صرفه‌جویی قابل‌توجهی در هزینه‌ها و زمان رفت‌وآمد برای سازمان‌ها و کارکنان می‌شود. امروزه با توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه و مشکلات اقتصادی و اجتماعی ریزودرشتی که روزبه‌روز در حال پیچیده‌تر شدن هستند، هر فردی خود را ملزم می‌داند که برای امرارمعاش خود و خانواده‌اش مشغول به کاری شود و درآمدی هرچند اندک به دست آورد.
اما در شرایطی که ترافیک و آلودگی‌های صوتی و هوایی هرروز در حال بیشتر شدن هستند و از آن‌طرف مسافت‌های طولانی و کمبود زمان کافی ممکن است دامنه‌ی انتخاب شغل افراد را محدودتر کند. مثلا خانم‌هایی که فرزند کوچک در خانه دارند یا افرادی که در حومه‌ی شهرهای بزرگ به‌ناچار زندگی می‌کنند در وضعیت مهیا نبودن شرایط دورکاری متحمل رنج و هزینه‌های فراوانی می‌شوند.
چالش‌های دورکاری
باوجوداینکه در سال‌های اخیر ما شاهد پیشرفت‌های تکنولوژیکی و ارتباطی در کشور بوده‌ایم اما بسیاری از مدیران همچنان با مقوله‌ی دورکاری مخالف هستند. احتمالا یکی از دلایل آن‌ها عدم دسترسی و نظارت مستقیم بر کارکنان است و معتقدند این موضوع بر کیفیت عملکرد کارکنان تأثیر منفی می‌گذارد. البته ناگفته نماند که اگر کارمندی ذاتا در انجام وظایف خود کوتاهی کند و سهل‌انگار باشد حتی باوجود حضور در محل کار و تحت نظارت مستقیم این مشکل برطرف نخواهد شد. حتی ممکن است مدیران با خود این‌گونه فکر کنند که اگر یک‌زمانی به کارمند دور کار برای انجام کاری احتیاج داشتیم چگونه می‌توانیم به او دسترسی داشته باشیم؟ وقتی آن‌ها را نمی‌بینیم چطور می‌توانیم عملکردشان را ارزیابی کنیم؟ آیا الان که در سازمان نیستند واقعا وقت و تلاششان را صرف کار می‌کنند یا در حال استراحت و خوش‌گذرانی هستند؟ از طرفی چطور می‌توانم اعتماد کنم که اطلاعات سازمان را در اختیار دیگران قرار نمی‌دهند؟ آیا آن‌ها در شرایط دورکاری همچنان از من تبعیت می‌کنند؟ همچنان اهداف و برنامه‌های سازمان مثل سابق برایشان اهمیت دارد؟ با فقدان ارتباط چهره به چهره با مشتریان چه باید بکنیم؟
تعریف دورکاری و ضرورت به‌کارگیری آن در ایران
دورکاری روشی برای سازمان‌دهی و انجام کار در مکانی به‌غیراز سازمان یا شرکت، با استفاده از تکنولوژی و ارتباطات است. استفاده از این روش باعث ایجاد انعطاف‌پذیری زمانی و مکانی در انجام وظایف می‌شود. دورکاری یک انتخاب در خصوص روش انجام کار است که به کارکنان اجازه می‌دهد تمام یا بخشی از کارشان را در هر محیط دیگری به‌جز محل کار انجام دهند. درواقع افراد به اختیار خود محل کار و چگونگی انجام وظایف را مشخص می‌کنند.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند تقریبا ۶۰ درصد از افراد شاغل ۳۰ تا ۴۹ سال به دورکاری اشتغال دارند و نزدیک به ۳۸ درصد از ساعات کاری آن‌ها پشت کامپیوتر سپری می‌شوند.
این واقعیت را نمی‌توان انکار کرد که دورکاری بخش اعظمی از مشکل بیکاری در کشور را کم می‌کند. مسلما دولت نمی‌تواند در مدت‌زمان کوتاهی برای این میزان افراد بیکار و فارغ‌التحصیل فرصت اشتغال ایجاد کند. چه‌بسا نبودن بودجه‌ی عمرانی مناسب و کافی برای ساخت سازمان‌ها و مشکلات متعدد دیگری ضرورت توجه به دورکاری را بیش‌ازپیش می‌کند. البته نکته‌ی جالب‌توجه اینجاست که راندمان کار در کشور ما حدود یک ساعت است. پس اگر کارمندی با قرار گرفتن در شرایط دورکاری بتواند فقط دو ساعت مفید در منزل کار کند ما شاهد ۱۰۰ درصد افزایش بهره‌وری خواهیم بود.
مزایای دورکاری
مزایای فردی دورکاری:
- در حالت دورکاری، کارکنان از کنترل سازمانی خارج می‌شوند و با برنامه‌ریزی شخصی و خود مدیریتی تلاش می‌کنند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با کمترین هزینه کیفیت عملکرد خود را بالا ببرند.
- کاهش هزینه‌های تردد به سازمان
- ازآنجایی‌که در دورکاری ساعت کار انعطاف‌پذیر است؛ بنابراین افراد می‌توانند متناسب با ویژگی‌ها و شرایط زندگی شخصی خود بهترین ساعت را برای انجام کار انتخاب کنند.
- افزایش اعتمادبه‌نفس و اطمینان به نحوه‌ی عملکرد خود
- افراد راحت‌تر می‌توانند برای ارتقا مهارت‌های خود از طریق برنامه‌ها و کلاس‌های آموزشی برنامه‌ریزی کنند.
- برقراری تعادل بین زندگی حرفه‌ای و زندگی شخصی
مزایای سازمانی دورکاری:
- بهره‌وری سازمان‌ها افزایش می‌یابد.
- اتلاف زمان و انرژی کاهش می‌یابد.
- میزان تنش‌ها، تعارضات و درگیری‌های درون‌سازمانی کاهش می‌یابند.
- کاهش هزینه‌های ناشی از فراهم کردن امکانات، تجهیزات، فضا، خدمات رفاهی و ارتباطی و … .
- ارائه‌ی خدمات به مشتریان در تمام ساعات شبانه‌روز
- افزایش قدرت سازمان‌ها در انتخاب بهینه‌ی نیروی کار
- کاهش شلوغی‌های موجود در ادارات و سازمان‌ها
- کاهش نیاز به ساختمان‌های بزرگ و عریض و طویل برای ایجاد سازمان یا شرکت
مزایای اجتماعی دورکاری:
- کاهش رفت‌وآمدهای درون‌شهری
- کاهش آلودگی صوتی و آلودگی هوا
- کاهش مصرف سوخت
- افزایش فرصت‌های شغلی برای افراد دارای ناتوانی‌های جسمی، بیماری‌های روحی و بیماری‌های خاص
- افزایش فرصت کار برای زنان
مشکلات و معایب دورکاری
- عدم آشنایی کارکنان و مدیران با تکنولوژی و فناوری اطلاعات
- آماده نبودن زیرساخت‌های اینترنت در کشور
- بی‌ثباتی و ضعف خطوط ارتباطی
- هزینه‌های بالای نصب تجهیزات سخت‌افزاری و ارتباطات
- فقدان و یا کمبود مقررات و ضوابط برای دورکاری در سازمان‌ها
- تجربه‌ی ناکافی مدیران برای کنترل و هدایت زیردستان
- از بین رفتن روحیه‌ی کار تیمی
- افسردگی و احساس سرخوردگی و دوری از جامعه
