ریشه کلمه انیاگرام، از ennea به معنی نُه و gram به معنی نوشته شده یا کشیده شده است. هرچند در خاستگاه اصلی انیاگرام نظرهای متفاوتی وجود دارد، اما نظریه‌های معاصر انیاگرام از معلم روحی و روانی بولیوی، به نام اسکار ایچازو گرفته شده است.
از انیاگرام در زمینه مدیریت اجرایی، کسب‌و‌کارها و حتی معنویت استفاده می‌شود که با تقسیم کردن افراد به ۹ تیپ، نوعی مدل ساده‌سازی شده از آدم‌ها به دست می‌آید که با کمک آن می‌توانید ارتباطاتتان را راحت‌تر شکل دهید و همین‌طور رفتارهای آدم‌ها را بهتر پیش‌بینی کنید.
شخصیت‌ها در تست انیاگرام به ۹ دسته تقسیم می‌شوند که تیپ کمالگرا یا مصلح در تست انیاگرام، با نام شخصیت تیپ یک هم شناخته می‌شود چون اولین تایپ انیاگرام محسوب می‌شود. در این محتوا با تیپ کمالگرا در تست انیاگرام و ابزار انیاگرام برای کشف تیپ شخصیتی خودتان به‌طور کامل آشنا خواهید شد:
ویژگی‌های کلی تیپ کمالگرا در تست انیاگرام:
کمالگرا هستند و همه چیز را در بهترین حالت ممکن می‌خواهند:
افراد متعلق به تیپ کمالگرا یا مصلح در تست انیاگرام، همان‌طور که از اسمش هم پیداست، کمال‌گرایی جزء ویژگی‌های بارز آن‌هاست. این کمال‌گرایی می‌تواند در یک مسیر درست و سالم پیش برود و باعث شود فرد تمام تلاشش را کند که زندگیش را با نظم جلو ببرد و قبل انجام دادن هر کاری به عواقب آن فکر کند تا اشتباهی مرتکب نشود. اما وقتی به سمت ناسالم بودن پیش رود، باعث می‌شود فرد انتظارات بیجایی از خودش و دنیای اطرافش داشته باشد و دچار وسواس فکری و over think شود و به خودش آسیب بزند.
این افراد دلشان می‌خواهد که آنقدر بی‌نقص باشند که هیچ‌وقت از رفتارهایشان پشیمان نشوند و از اینکه کامل نباشند هراس دارند. این تیپ شخصیتی نه فقط از خودش بلکه حتی از اطرافیانش هم انتظار کامل و بی‌نقص بودن دارند.
اعتقادات به شدت راسخی دارند:
تیپ شخصیتی کمالگرا یا مصلح در تست اناگرام قبل از اینکه به یک عقیده‌ی خاص اعتقاد پیدا کند، جستجوی خیلی زیادی می‌کند و بعد عقیده‌اش را انتخاب می‌کند. چون این تیپ به شدت می‌ترسد که عقیده‌ای را قبول کند که بعدا متوجه اشتباه بودن آن بشود و بعدا بخواهد نظرش را عوض کند. ازطرفی همین قضیه باعث می‌شود که این اشخاص روی عقایدشان به شدت پافشاری کنند و ممکن است این ویژگی به سمت ناسالم بودن و تعصب بیجا پیش برود.
به عنوان یک اخلاق مدار شناخته می‌شوند:
ارزش‌های اخلاقی برای تیپ کمالگرا در انیاگرام به شدت مهم است. این تیپ تلاش بسیاری برای منصف و واقع‌بین بودن می‌کند و اخلاق مدار بودن از ویژگی‌های بارز این تیپ است.
عاقل و منطقی بودن در آن‌ها خیلی بارز است:
معقول بودن و داشتن رفتارهای معتدل هم از دیگر دغدغه‌های تیپ کمالگرا یا مصلح است. چون آن‌ها از غیرمنطقی بودن ترس دارند.
دقت و نکته‌بین بودن آن‌ها را دست کم نگیرید:
تیپ یک در تست شخصیت شناسی انیاگرام کافی است وارد یک اتاق شود و در چند لحظه متوجه شود که چه چیزی در آن اتاق نیاز به تعمیر، تغییر یا بالا بردن کیفیت دارد. به عبارتی این تیپ تمام جزئیات را بادقت می‌نگرد تا بتواند کمترین اشتباهات موجود را ببیند و برای رفع آن اقدام کند. برای همین تیپ کمالگرا به نکته‌بین بودنش هم مشهور است.
از استدلال برون‌گرایانه برای تحلیل دنیای اطرافشان استفاده می‌کنند:
نحوه استدلال تیپ کمالگرا، استدلال تجربه‌گرا یا برونگرا (empiricism) است.
اما معنی این نوع استدلال چیست؟
این افراد برای تحلیل ماجراهای اطرافشان، سعی در استفاده از داده‌های بیرونی دارند تا درونی. اطلاعاتی مثل حواس پنج‌گانه. مثلا در رشته‌ای مثل رشته تجربی، از استدلال تجربه‌گرا استفاده زیادی می‌شود چون نظریات ثابت شده در این علوم، باید حتما با آزمایش‌های تجربی ثابت شوند. (در مقابل استدلال تجربه‌گرا، استدلال درونگرا یا خردگرا (rationalism) قرار دارد. این نوع استدلال بیشتر از داده‌های درونی استفاده می‌کند تا اطلاعات بیرونی. مثالش هم رشته‌ای مثل فلسفه یا ریاضی است که مطالب آن را نمی‌توان با حواس پنج‌گانه ثابت کرد و برای درک این علوم، نیاز به تفکر انتزاعی هست.)
مقرراتی بودن بیش‌ازحدشان می‌تواند برایتان جالب باشد:
نظم داشتن و پای‌بند بودن به مقررات از دیگر ویژگی‌های بارز تیپ کمالگرا است. اگر بخواهیم این تیپ را در یک عبارت خلاصه کنیم شاید عبارت «قوی از باید و نبایدها» واژه خوبی برای توصیف این تیپ باشد.
انضباط درونی کم‌نظیری دارند:
شاید همه آدم‌ها بتوانند با تلاش کردن کمی نظم در ظاهر زندگیشان ایجاد کنند و به قوانین عمل کنند. اما تیپ شخصیتی کمالگرا در انیاگرام، این نظم را نه فقط در ظاهر، بلکه حتی در دنیای ذهنی خودش هم دارد. توانایی داشتن این نظم حتی در دنیای درونی خود، از ویژگی‌هایی است که در افراد کمی می‌شود دید و تیپ یک در انیاگرام هم دقیقا جزء همان افراد است.
استانداردهای بالا و آرمان‌گرایی قابل تحسینی دارند:
معمولا افراد کمالگرا، آرمان‌گرا هم هستند. افراد با تیپ کمالگرا در انیاگرام، یک دنیای آرمانی و دست نیافتنی در ذهنشان دارند که باعث می‌شود استانداردهای آن‌ها از زندگی بالاتر برود و همین باعث می‌شود آرمان‌گرا هم خطاب شوند.
دغدغه‌های درونی تیپ کمالگرا در انیاگرام چیست؟
- تغییرات و پیشرفت‌های تدریجی، از نعمت‌های ماورایی محسوب می‌شوند. (آورام نوآم چامسکی، فیلسوف آمریکایی)
- من یک پتانسیل و راه برای بهتر کردن عملکرد آدم‌ها و اشیاء را می‌بینم، درحالی‌که بقیه فقط یک مشکل را می‌بینند.
انگیزه‌های اصلی تیپ کمالگرا یا مصلح در انیاگرام:
درست و حق به جانب بودن:
تیپ کمالگرا یا تیپ یک در انیاگرام همیشه می‌کوشد که اشتباه نکند تا حق با او باشد.
رسیدن به شخصیتی متعادل:
آن‌ها تمام تلاششان را می‌کنند که بر غریزه‌هایشان کنترل داشته باشند. آن‌ها در هر محیطی که قرار بگیرند، باتوجه به محیط تغییر نمی‌کنند.
درستکار و بدون نقص بودن:
این تیپ عاشق کامل بودن و به کمال رسیدن است. پس تمام تلاشش را می‌کند که بدون نقص باشد.
همواره به دنبال ارتقا و پیشرفت هستند:
نه فقط دوست دارند خودشان ارتقا پیدا کنند بلکه دوست دارند اطرافیانشان هم ارتقا پیدا کنند.
تکیه کردن بر اعتقادات و استوار ماندن بر سر اعتقاداتشان:
حتی امکان دارد که سر اعتقاداتشان حاضر باشند چیزهای زیادی را فدا کنند. به همین خاطر صفت مبارز هم می‌تواند لقب خوبی برای تیپ یک در تست انیاگرام یا اناگرام باشد.
مبری بودن از انتقادات:
افراد متعلق به تیپ کمالگرا در انیاگرام، به شدت برای بدون نقص بودن ارزش قائل می‌شوند. پس طبیعی است که تمام تلاششان را می‌کنند تا کسی نتواند از آن‌ها انتقاد کند.
توجیه کردن رفتارهای خودشان:
همان‌طور که گفته شد آن‌ها از نقص داشتن می‌ترسند. اما طبیعی است که هیچ آدم بی‌نقصی وجود ندارد. پس در همان مواردی هم که رفتارهای اشتباه از آن‌ها سرمی‌زند، سعی می‌کنند به هر طریقی اشتباهاتشان را توجیه کنند.
کمال‌گراها در مدل شخصیت شناسی انیاگرام چه ترس‌هایی دارند؟
ترس از کامل نبودن:
همان‌طور که قبلا هم توضیح داده شد، افراد با تیپ کمالگرا در انیاگرام، به شدت برای نقص نداشتن می‌کوشند، پس طبیعی است که ازجمله ترس‌های اصلی این تیپ، کامل نبودن باشد. این تیپ می‌ترسد که دیگر با استانداردهایی که برای خودش تعیین کرده مطابق نباشد و انتقادهای زیادی به او وارد باشد.
داشتن تکانش‌های شخصیتی:
افرادی با تیپ کمالگرا در انیاگرام، می‌ترسند که هیجاناتی مثل خشم باعث شود که آن‌ها از منطق خود خارج شوند و نتوانند تصمیمات درستی بگیرند و باعث سرگردانیشان شود. به عبارتی این غریزه باعث ایجاد یک سری رفتارهای تکانشی شود که نتوانند جلویش را بگیرند.
تبعیت نکردن دیگران از اصول آن‌ها:
همان‌طور که گفته شد این افراد استانداردهای خیلی بالایی دارند و نه‌تنها خودشان، حتی دیگران را هم به تبعیت از آن استانداردها تشویق می‌کنند. برای همین هم یکی از ترس‌هایشان این است که نتوانند بقیه را متقاعد کنند که از اصول و قواعدشان تبعیت کنند.
انحراف از آرمان‌هایشان:
افراد با تیپ کمالگرا در انیاگرام، به شدت روی اعتقاداتشان پافشاری می‌کنند. حتی گفته شده که امکان دارد برای اعتقاداتشان حاضر باشند از چیزهای زیادی بگذرند. پس طبیعی است که یکی از ترس‌های مهم تیپ کمالگرا در انیاگرام، این باشد که بفهمند اعتقاداتشان اشتباه بوده است و تابه‌حال برای عقاید اشتباهی می‌جنگیده‌اند.
غیرمعقول بودن:
تیپ کمالگرا در انیاگرام به شدت روی منطقی و عقلانی بودن افکارش پافشاری می‌کند و سعی دارد رفتارهایش کاملا منطقی باشد. برای همین ترس دارد که روزی برسد که بفهمد تصمیماتش عقلانی نبوده و بر پایه احساس یا غریزه تصمیم گرفته است.
از دست دادن کنترل:
این تیپ چون همیشه معتدل بوده و به شدت انضباط درونی داشته است، از این می‌ترسد که روزی کنترل شخصیتش از دستش خارج شود و نتواند بر اساس استانداردهای شخصی‌اش زندگی کند.
خواسته‌ها و امیال تیپ کمالگرا در تست انیاگرام:
خودشکوفایی:
چون استانداردها و انضباط درونی بالایی دارند، تمایل زیادی به پیشرفت کردن، آن‌هم نه به‌واسطه محیط، بلکه توسط انگیزه‌های درونی و انضباط شخصی و خودکنترلیشان دارند.
تعادل:
برای تیپ کمالگرا در انیاگرام، خیلی مهم است که کنترل زندگیشان همیشه در دستشان باشد و هیچ‌وقت از تعادل خارج نشوند.
باوجدان بودن:
همان‌طور که گفته شد، اخلاقی بودن از ویژگی‌های بارز این تیپ است. پس طبیعی است که یکی از خواسته‌های مهم تیپ کمال‌گرای انیاگرام، باوجدان بودن باشد.
منطقی بودن:
منطقی بودن و داشتن دلیل برای هر رفتار، برای تیپ یک خیلی مهم است. پس یکی از خواسته‌های این تیپ این است که به عنوان فردی که همیشه تصمیمات منطقی می‌گیرد شناخته شوند.
اصلاح خود و جهان پیرامون:
تیپ کمالگرا چون استانداردهای بالایی دارد و آرمان‌گرایانه فکر می‌کند، دوست ندارد دنیای پیرامونش را با عیب‌ونقص ببیند. برای همین تمام تلاشش را می‌کند تا بتواند خودش و اطرافش را به استانداردهایش نزدیک‌تر کند.
تیپ کمالگرا، در گروه سه‌گانه غریزه‌گرا:
تیپ‌های انیاگرام در ۳ گروه غریزه‌گرا، احساس‌گرا و تفکرگرا تقسیم می‌شوند که تیپ هشت و نه و یک، در گروه تیپ‌های غریزه‌گرا قرار می‌گیرند.
ویژگی‌های کلی گروه غریزه‌گرا:
افراد گروه غریزه‌گرا یا غریزی به‌طور کلی دنبال استقلال می‌گردند و استقلال خواستن آن‌ها، بخش خیلی بارزی از شخصیتشان است. یکی ویژگی بارز دیگر غریزی‌ها، این است که به کنترل دنیای پیرامونشان علاقه زیادی دارند.
تفاوت تیپ کمالگرا با تیپ‌های ۸ و ۹ در گروه غریزه‌گرا:
افرد تیپ هشتم غرایزشان را به‌طور کلی آزاد می‌گذارند و در غرایزشان افراط دارند.
افراد تیپ نهم با غریزه‌شان هم‌خوان نیستند و احساس جدایی از غرایزشان را دارند. (انفصال از غریزه)
افراد تیپ یک انیاگرام یا کمال‌گراها سعی می‌کنند غرایزشان را محدود کنند و از آن فقط در راستای اهداف خود استفاده نمایند (تفریط در غریزه). انگار این تیپ نه‌تنها در انجام دادن کارهای روزمره‌شان، بلکه حتی در برخورد با غرایزشان هم برنامه‌ریزی می‌کنند! درواقع یکی از دغدغه‌های اصلی تیپ کمالگرا در انیاگرام، کنترل تکانه‌های شخصی است.
این جملات گاندی راجع به غریزه خشم را بخوانید. یک مثال خوب برای نشان دادن نوع نگرش تیپ یک انیاگرام در مورد غریزه‌هایشان است:
«من در سایه تجربیات تلخ خود، یک درس فوق‌العاده آموختم. حتی خشم مهار شده هم می‌تواند به نیرویی مبدل شود که قادر است جهان را دگرگون کند!» (گاندی، کتاب کلمات قصار گاندی)
نوع سالم و ناسالم تیپ کمالگرا در انیاگرام:
در انیاگرام، ۹ تراز برای سلامت شخصیت تیپ‌ها مشخص می‌شود که در این محتوا، تراز اول و تراز آخر را بررسی می‌کنیم:
تراز اول سلامتی: واقع‌گرایان خردمند (سالم‌ترین تراز)
این افراد می‌فهمند که لازم نیست همیشه تکانه‌هایشان و غریزه‌شان را به طور افراطی کنترل کنند. متوجه می‌شوند که تکانه‌هایشان آنقدر هم که تصور می‌کردند تهدیدکننده و آشفته‌گر نیستند.
تیپ کمال‌گرای سالم، همچنان مجذوب آرمان‌های خودش است. اما دیگر آرمان‌هایش را به طور وسواس‌گونه دنبال نمی‌کند که بخواهد برای خودش محدودیت ایجاد کند. بلکه آرمان‌هایشان را اموری می‌بینند که از نظر خودشان ارضا کننده هست.
افراد نوع اول سالم، هم خودشان و هم دیگران را به طرز خوبی می‌پذیرند. هم می‌توانند اشتباهات و نقص‌های خودشان را راحت‌تر بپذیرند و هم دیگران را. ازطرفی از دیگران دیگر انتظار ندارند که عقاید او را دنبال کنند و این موضوع به معنی این نیست که عقاید دیگران را قبول کرده است. فقط به این درک می‌رسد که همه افراد در انتخاب عقاید خود آزاد هستند.
ازطرفی این افراد اینقدر به اعتقادات خود اطمینان دارند، دیگر زمانشان را تلف نمی‌کنند که بخواهند درستی عقیده‌شان را به دیگران ثابت کنند. چون اعتقاد دارند که همیشه حق بر ناحق پیروز خواهد شد و مردم بالاخره به اشتباهاتشان پی خواهند برد.
تراز نهم سلامتی: انتقام جویان مجازاتگر (ناسالم‌ترین تراز)
در یک شخصیت روان‌رنجور، کافی است یک اتفاق یا یک شخص باعث شود که این تیپ به شدت خشمگین شود و چون تیپ کمالگرا در انیاگرام همیشه خشمش را محدود می‌کرده و توانایی ابراز خشم به صورت درست را هم یاد نگرفته است (چون روان‌رنجور بوده)، خشم سرکوب شده‌اش ناگهان فوران می‌کند و دقیقا همان ترس‌هایی که داشت برایش اتفاق میفتند: کنترل تکانه‌هایش دیگر دستش نیست و نمی‌تواند منطقی رفتار کند!
ازطرفی چون در روان‌رنجورترین حالت ممکن قرار دارند، نمی‌توانند قبول کنند که رفتارهای اشتباهی داشته‌اند. پس تلاش می‌کنند که در غیرمنطقی‌ترین حالت ممکن، رفتارهایشان را توجیه کنند. اینقدر به حق بودن خودشان اطمینان دارند که حاضرند از شخصی که آن‌ها را خشمگین کرده انتقام هم بگیرند. شعارشان هم این است که آنچه بر آن‌ها می‌گذرد حقشان است!
تیپ کمال‌گرای ناسالم در این موقعیت تبدیل به یک قاضی می‌شود که حس می‌کند باید همه را قضاوت کند و برایشان حکم هم صادر کند!
سیر پیشرفت تیپ کمالگرا در انیاگرام:
بر اساس انیاگرام، افراد با تیپ کمالگرا بهتر است به سمت تیپ شماره هفت یا خوشگذران پیش بروند. درواقع افراد با تیپ کمالگرا یا مصلح، خیلی بیش‌ازحد رفتارهای خود را زیر کنترل قرار می‌دهند و بیش‌ازحد درگیر آرمان‌هایشان می‌شوند. اما وقتی کمی به سمت تیپ خوشگذران حرکت کنند، بیشتر لذت زندگی کردن در لحظه را می‌چشند و محدودیت‌های کمتری برای خودشان قائل می‌شوند و کمتر به خودشان سختی می‌دهند.
وقتی که تیپ کمالگرا این تغییرات را درون خود ایجاد کنند می‌فهمد که لازمه زندگی خوب، کامل بودن نیست. می‌فهمد که خوب است گاهی از حصار محدودیت‌های خود بیرون بیاید و بی‌پرواتر احساساتش را بروز دهد. ازطرفی این افراد متوجه می‌شوند که می‌توانند در روابطشان با آدم‌هایی که تفاوت‌های عقیده زیادی بینشان وجود دارد انعطاف بیشتری به خرج دهند، بدون اینکه خودشان تحت تأثیر آن اعتقادات قرار بگیرند.
همین باعث می‌شود که از موعظه کردن بقیه و تلاش برای اثبات عقاید خود به بقیه دست بردارند. ازطرفی همین موضوع باعث می‌شود که بفهمند خیلی وقت‌ها عقیده درست مطلق وجود ندارد و امکان دارد دو عقیده مخالف همزمان درست باشد. اما با توجه به موقعیت زندگی متفاوت آدم‌ها، هرکدام از آن عقاید برای افراد خاصی جوابگو باشد. همه این‌ها باعث می‌شود دست از قضاوت کردن بردارند و بفهمند که لازم نیست آن‌ها در همه جا نقش قاضی را داشته باشند.
افراد مشهور تیپ کمال‌گرای انیاگرام:
- ایلان ماسک
- استیو جابز
- مارک زاکربرگ
- بیل گیتس
- گاندی
- سام هریس
- مورگان فریمن
- اما واتسون
حرف آخر:
هر تیپ انیاگرام، یک سری ترس‌های بنیادی و انگیزه‌های اصلی دارد. تیپ کمالگرا در انیاگرام هم مهم‌ترین ترس بنیادی‌اش، ناقص بودن است و مهم‌ترین انگیزه‌اش هم، تلاش برای رفع نقص‌ها و پیشرفت کردن به سمت کمال است.
همچنین توضیح داده شد که برای پیشرفت تیپ کمالگرا، لازم است که آن‌ها کمی به سمت تیپ ۷ یا خوشگذران پیش بروند. در این صورت، کمال‌گرایی آن‌ها، کمال‌گرایی مخربی نخواهد بود. اگر شما هم جزء تیپ کمالگرا در انیاگرام هستید، امیدوارم این محتوا به شما کمک کند که بتوانید به سمت تراز سالم تیپ کمالگرا حرکت کنید!
