وقتی اسم کار تیمی به میان می‌آید یاد خاطرات بد دوران تحصیل در دبستان می‌افتم. زمانی که در این مقطع بودم کابوس شب‌هایم انجام کار تیمی بود. من نیز مانند خیلی از دانش‌آموزان کلاس حاضر بودم صفر تا صد روزنامه دیواری را خودم به‌تنهایی انجام دهم. اما مجبور نشوم کارها را به‌صورت تیمی انجام دهم. این ترس هنوز هم با من هست. حتی در دانشگاه و محل کار نیز با آن دست‌به‌گریبان هستم. مهارت کار گروهی محدود به زمان کودکی و درست کردن روزنامه دیواری نمی‌شود. بلکه در بسیاری از موارد تعیین‌کننده‌ی موفقیت یا شکست افراد است. آیا شما نیز از انجام کارها به‌صورت تیمی شانه خالی می‌کنید؟ شما نیز در کارهای اشتراکی شکست می‌خورید؟ علت شکست و موفقیت در کارهای گروهی را می‌دانید؟
اکثر افراد بر این باورند که کار تیمی در ایران محکوم به شکست است. آن‌ها تصور می‌کنند ایرانیان در کارهای جمعی به‌خوبی عمل نمی‌کنند و در کارهای انفرادی نتیجه‌ی بهتری می‌گیرند. مثلا در رشته ورزشی کشتی موفق‌تر از فوتبال عمل می‌کنند. به‌راستی شکست کار تیمی به چه دلایلی اتفاق می‌افتد؟ آیا به ژنتیک ما برمی‌گردد یا آموزش‌های لازم در این زمینه به ما داده نشده است؟ در این مقاله سعی داریم تعریف درستی از کار تیمی و اهمیت آن در سازمان را ارائه دهیم. همچنین چالش‌ها و راهکارهای موردنیاز در این راه را نیز باهم بررسی خواهیم کرد.
تعریف کار تیمی
برای اغلب افراد تعریف کار تیمی آن‌قدر ساده است که تعریف مشخصی از آن ندارند. آن‌ها صرف اینکه کاری را به‌صورت گروهی انجام دهند آن را کار تیمی می‌نامند که تعریف درستی نیست. برای کار گروهی تعاریف بسیاری وجود دارد. یکی از جامع‌ترین و معتبرترین این تعاریف به شرح زیر است:
«زمانی که دو یا چند نفر که به هم وابسته هستند، در کنار هم قرار می‌گیرند و باهم تعامل برقرار می‌کنند، گروه تشکیل داده‌اند. این افراد درصدد دستیابی به هدفی مشترک هستند. بنابراین صرف اینکه گروهی گرد هم جمع شده و با یکدیگر تعامل کنند، تیم تشکیل نمی‌شود.»
اهمیت و ضرورت کار تیمی در سازمان
شاید برای شما نیز سؤال پیش‌آمده باشد که اگر ایرانیان در کارهای جمعی ضعیف هستند پس چرا به سراغ آن می‌روند؟ چرا در تلاش هستند این مهارت را در خود و سازمان بالا ببرند؟ چرا تیم سازی این‌قدر اهمیت دارد؟
واقعیت این است که کسب‌وکارهای بزرگ هیچ‌گاه باوجود یک نفر به سرانجام نمی‌رسند. شرکت‌های بزرگ مانند اپل، سامسونگ، میتسوبیشی و…. شرکت‌هایی هستند که گردش مالی یکی از آن‌ها به‌اندازه فروش نفت کشورمان است. علت این‌همه پیشرفت و موفقیت چیست؟ مگر آن‌ها کارها را به چه صورت انجام می‌دهند؟
جواب تنها یک‌چیز است. آن‌ها به اهمیت کار تیمی پی برده‌اند و تمامی فعالیت‌های خود را در قالب تیم‌های کاری انجام می‌دهند. این شرکت‌ها و سایر کسب‌وکارهای پیشرفته متوجه ارزش کار جمعی در سازمان شده‌اند. آن‌ها درصدد هستند روحیه کار تیمی را هرچه بیشتر در کالبد سازمان خود وارد کنند. برای این کار از روش‌های گوناگونی بهره می‌گیرند. چراکه می‌دانند نتیجه‌ی این کارها را در موفقیت بیشتر سازمان خواهند دید.
مطلب مرتبط: اهمیت کار تیمی و حل مسئله در موفقیت سازمان چیست؟
در ادامه به بررسی چند مورد از اهمیت کار تیمی در سازمان می‌پردازیم:
دلایل اهمیت کار گروهی در سازمان‌ها
- همفکری
- هدفمندی و ایجاد ارزش برای اعضای سازمان
- ابراز نظر آزادانه
- حل مشکلات در کوتاه‌ترین زمان و با آسان‌ترین روش ممکن
- آموزش پذیری بیشتر
- جهت دادن به استعدادها و توانایی‌های افراد
- بهبود مهارت‌های اعضا
- موفقیت بیشتر
- افزایش رضایت شغلی و تمایل بیشتر به ادامه همکاری در افراد سازمان
چالش‌های کار تیمی
خوب به قسمت اصلی مقاله رسیدیم! بدیهی است که برای انجام کار تیمی مانند هر کار دیگری به چالش‌هایی برمی‌خوریم. اما قبل از آنکه به سراغ مشکلات آن برویم، بگذارید مهم‌ترین دلیل شکست اغلب کارهای گروهی را عنوان کنیم. عمده‌ترین دلیل شکست کارها به‌صورت جمعی، عدم تشکیل درست تیم است. تفاوت زیادی میان جمع شدن یک عده از افراد برای سروسامان دادن به کار با تشکیل تیمی تخصصی از افراد وجود دارد. متأسفانه در بیشتر مواقع حتی در پروژه‌های بزرگ نیز شاهد گردهمایی افرادی هستیم که ارتباطی با یکدیگر ندارد و صرف انجام پروژه در کنار هم قرارگرفته‌اند. مسلم است که اسم این گروه تیم نیست.
پس نباید انتظار داشت در قالب تیمی قوی کارکرده و موفقیت‌های مثال‌زدنی خلق کنند. اگر می‌خواهید به معنای واقعی کلمه تیم بسازید. باید نیروی انسانی برای هر پست و مقام تعریف کرده و فردی متخصص را برای آن استخدام کنید.
شش عامل کلیدی شکست پروژه‌های تیمی
۱ـ عدم انتخاب مدیری لایق و کارآمد
اصلی‌ترین رکن برای حفظ شالوده‌ی تیم و حرکت آن به سمت موفقیت، انتخاب مدیری کار بلد برای آن است. در اغلب موارد عدم وجود مدیریت لایق تیم را به سمت نابودی و شکست می‌کشاند. از طرفی وجود فردی آگاه به‌عنوان مدیر می‌تواند تیمی شکست‌خورده را دوباره سرپا کرده و روبه‌جلو حرکت دهد. بنابراین آنچه موفقیت یا عدم موفقیت تیم را تضمین می‌کند انتخاب فردی مناسب برای مدیریت است. فردی که تیم را خانواده‌ی خود بداند و برای سایر اعضا حامی و پشتیبان باشد. اگر چنین فردی را در گروه خود دارید باید به شما تبریک گفت چراکه قطعا تیم شما به موفقیت خواهد رسید.
۲ـ فقدان برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری
برای موفقیت در هر کاری هرچند کوچک و پیش‌پاافتاده باید برنامه‌ای مشخص و منظم داشت. مسلما در کارهای اشتراکی نیز بیشتر از هر کار دیگری باید طبق برنامه‌ای ثابت و از پیش تعیین‌شده حرکت کرد. اگر افراد مطابق میل خود و بدون برنامه پیش بروند، نمی‌توان امیدی به موفقیت آن تیم داشت.
اولین قدم پس از تشکیل تیم، تفهیم وظایف و اهداف هر یک از بخش‌های سازمان است. اعضای تیم شما اگر بدانند باید چه کنند و برای به دست آوردن چه چیز تلاش کنند، قطعا عملکرد قابل قبولی از خود نشان می‌دهند.
دومین قدم تعیین اهداف بلندمدت سازمان است. اگر اهداف عالی سازمان را در نظر نگیرید به منافع آنی دل‌خوش خواهید شد. این کار باعث می‌شود سازمان در بلندمدت دچار مشکل شده و اهداف عالی‌رتبه خود را از دست بدهد.
۳ـ عدم اعتماد افراد گروه به یکدیگر
زمانی که مدیریت تیم به فردی نالایق داده شود یا اعضای تیم به‌صورت حرفه‌ای انتخاب نشوند، عدم اعتماد در اعضا شکل می‌گیرد. اگر افراد در سازمان به یکدیگر اعتماد نداشته باشند، بهره‌وری پایین‌تری خواهند داشت. دیگر نمی‌توانند با یکدیگر ارتباطات قابل قبولی برقرار کنند. در شرایط سخت پشت یکدیگر نبوده و به‌طورکلی کسب‌وکار را به خطر می‌اندازند.
۴ـ تعارضاتی که حل‌نشده باقی می‌مانند
اختلاف و تعارض بخش جدانشدنی همه اجتماعات بشری است. تیم‌های کاری نیز از این قاعده مستثنا نیستند. وجود اختلاف بین اعضا کاملا عادی است. زمانی این تعارضات باعث شکست تیم می‌شوند که به حال خود رها شوند. اگر این اختلافات در سازمان حل نشوند باعث ایجاد جو سمی در تیم می‌شوند. به صورتی که هر یک از افراد به دنبال زیراب‌زنی و خاله‌زنک‌بازی در گروه هستند. قطعا چنین گروهی راه به‌جایی نخواهد برد و محکوم به شکست است. در این مرحله مدیریت باید وارد عمل شده و غائله را ختم به خیر کند.
مطلب مرتبط: در مقابل رفتار بد همکاران چه واکنشی داشته باشیم؟
۵ـ عدم برخورداری از مهارت‌های ارتباطی سازنده تیم شما را نابود می‌کند
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در کارگروهی، ارتباطات افراد با یکدیگر است. ارتباط مؤثر باعث می‌شود اطلاعات و مهارت‌ها میان اعضای گروه ردوبدل شده و کل گروه به سمت رشد و تعالی حرکت کند. از طرفی ارتباط درست اعضا باعث ساخته‌شدن ایده‌ها و نظرات جدید خواهد شد. هیچ دو فردی ایده‌ها و نقطه نظرهای یکسانی ندارند. اشتراک این نظرات با یکدیگر باعث خلق ایده‌های خلاقانه و جدید برای سازمان خواهد شد.
۶ـ بی‌توجهی نسبت به بی‌کفایتی و ناکارآمدی اعضای تیم
حتما در گروه‌های مدرسه یا خانواده افرادی را دیده‌اید که وظایف خود را به‌خوبی انجام نمی‌دهند. این افراد به دنبال فرصت هستند تا تکالیفشان را به گردن دیگران بیندازند. متأسفانه از این نوع افراد در اعضای تیم‌های سازمانی نیز به چشم می‌خورد. به علت بی‌کفایتی این افراد، عملکرد تیم دچار مشکل شده و حتی ممکن است باعث شکست تیم شوند. در این موقعیت مدیر تیم باید به‌صورت جدی تذکر داده یا عذر فرد خاطی را بخواهد.
۵ راهکار مؤثر برای موفقیت در کار تیمی
۱ـ در گزینش و انتخاب اعضای تیم نهایت دقت و وسواس را به خرج دهید
اولین قدم برای داشتن تیمی همدل و هدفمند، انتخاب افراد مناسب برای آن است. افرادی که روحیه کار تیمی داشته و برای پست مشخص‌شده ساخته‌شده باشند. اگر افراد درست برای تیم انتخاب شوند به‌راحتی می‌توان آن‌ها را هدایت کرده و از بروز مشکلات بسیاری جلوگیری خواهد شد. یکی از مهم‌ترین ابزارهایی که در سال‌های اخیر به‌منظور تیم سازی در سازمان‌های مختلف مورداستفاده قرار می‌گیرد، تست رفتارشناسی دیسک DISC است. نتایج حاصل از این تست به شما الگوهای غالب رفتاری اعضای تیم را نشان خواهند داد. اینکه در مواجهه با موقعیت‌های گوناگون هر یک از اعضا چه واکنشی خواهند داشت؟ به‌طورمعمول میزان ریسک‌پذیری، نحوه‌ی تصمیم‌گیری، حل مسئله، مدیریت زمان و… اعضا به چه صورت است؟
پیشنهاد: برای اطلاع از تفاوت‌های فردی موجود بین اعضای تیم و سنجش قابلیت‌های آن‌ها اینجا کلیک کنید.
۲ـ اول از همه خودتان به‌عنوان مدیر یا رهبر الگوی خوبی باشید
اگر می‌خواهید در تیم با شما ارتباط خوبی برقرار شود و تعامل مفیدی با دیگر اعضا داشته باشید، باید خودتان نیز به ایجاد این ارتباط کمک کنید. فرقی نمی‌کند در مقام مدیر باشید یا کارمند. در هر صورت شما می‌توانید الگوی خوبی برای دیگر اعضا باشید تا نقش خود را به‌خوبی اجرا کنند. پس در ابتدا از خودتان شروع کنید و نقاط ضعف در مدیریت خود را به نقاط قوت تبدیل کنید.
مطلب مرتبط: نشانه‌های ضعف در مدیریت و چگونگی تبدیل آن‌ها به نقاط قوت
۳ـ اعتمادسازی و حفظ احترام اعضا تیم را فراموش نکنید
اعضای یک تیم باید نسبت به یکدیگر حس اعتماد و احترام داشته باشند. در غیر این صورت قطعا هیچ کاری به‌درستی صورت نمی‌گیرد. ایجاد حس اعتماد نسبت به اعضای گروه و مدیر تیم باعث می‌شود، تیم به سمت درست حرکت کرده و مشکلات را پشت سر بگذارد.
۴ـ وجود ارتباطات شفاف بین هم‌تیمی‌ها راز داشتن کار تیمی قوی است!
ارتباطات مناسب بین اعضای تیم، خلاقیت و نوع آوری را به ارمغان می‌آورد. البته نکته مهم نظارت بر این ارتباطات است. مدیریت باید بر ارتباط بین اعضا نظارت کرده و از ایجاد کوچک‌ترین اختلاف بین آنان به‌سرعت آگاه شود. این کار باعث می‌شود تعارضات در همان مرحله اول شناخته‌شده و حل شوند.
۵ـ از ارزش‌های افراد تیم تقدیر کنید
از مهم‌ترین عوامل موفقیت تیم‌های کاری، انگیزه دادن به اعضای تیم است. اگر ارزش‌های اعضای تیم شناخته و تشویق شوند، اعتمادبه‌نفس و روحیه‌ی کار تیمی آن‌ها نیز بالا می‌رود.
در آخر اینکه
امروزه یکی از مهارت‌های نرم مورد سؤال در مصاحبه‌های استخدامی، توانایی کار تیمی است. باتوجه به اینکه این مهارت در میان ما ایرانیان بسیار کم‌رنگ است، برای دستیابی به آن باید چالش‌ها و راه‌های تقویت آن را بدانیم. در این مقاله سعی کردیم به‌صورت خلاصه در این خصوص صحبت کنیم. امیدواریم این مطالب یاری‌دهنده‌ی شما در این راه باشند.
پیشنهاد: نقش مدل دیسک در ساختن تیم، کار تیمی و تغییرات سازمانی
