حتما خیلی از افراد را دیده‌اید که فکر می‌کنند بی‌حاشیه بودن در محیط کار مساوی با بی‌سیاست بودن است. آن‌ها از سیاست‌های سازمانی بی‌اطلاع هستند یا از آن تنفر دارند، ترجیح می‌دهند درگیرش نشوند و به نوعی همیشه و همه‌جا خودشان باشند. اما آیا این خودی که از آن حرف می‌زنیم و به آن افتخار می‌کنیم در محیط جدی شغلی درست و حرفه‌ای رفتار می‌کند؟
باوجود اینکه شاید در ذهن برخی واژه‌ی سیاست، منفی جا افتاده باشد، هر سازمانی برای خودش خط مشی‌هایی دارد. همه‌ی ما دوست داریم جا پای خود را در سازمان مورد نظرمان محکم کنیم و در مسیر شغلی خود موفق باشیم. آیا همیشه ملاک مدیران بهترین عملکرد است؟ می‌دانیم که این‌طور نیست.
گاهی آن‌هایی موفق‌تر هستند که با آگاهی و شناخت از وجود و ماهیت سیاست‌های کاری، رفتارشان با دیگران و نحوه‌ی کار کردن خود را ترتیب و تغییر می‌دهند و برای خود موقعیت‌های بهتر می‌آفرینند. بنابراین داشتن مهارت‌های خاص رفتاری در محیط کاری و حرفه‌ای هر شخص بسیار مهم است. زیرا می‌تواند محیط کاری بی‌حاشیه‌ای را برای او فراهم کرده تا با آرامش به ترقی خود فکر کند.
در این مقاله مختصری با سیاست سازمانی آشنا می‌شویم و می‌فهمیم که چه مهارت‌های سیاسی باید یاد بگیریم و چرا؟ سپس به نکاتی پرداخته‌ایم که می‌تواند شما را با سیاست‌تر نشان دهد و به شما کمک کند از حاشیه‌های احتمالی کاری دور بمانید.
سیاست سازمانی چیست؟
می‌توان گفت سیاست‌های سازمان‌ها قوانین نانوشته و زبان پنهان آن‌ها هستند و مانند اکسیژن در فضای سازمان وجود دارند و اگرچه دیده نمی‌شوند اما وجود آن‌ها برای ادامه‌ی حیات فعالیت‌های کاری ضروری است. این قوانین در صورتی که به درستی در سازمان مورد استفاده قرار بگیرند به بازویی قدرتمند تبدیل می‌شوند و مجموعه را به موفقیت‌های بیشتر می‌رسانند.
هر فردی که در گروهی قرار می‌گیرد، در فضای سیاسی آن گروه نیز قرار گرفته است. سیاست افراد بی‌حاشیه این است که این فضا را خوب شناسایی می‌کنند و مطابق آن رفتار می‌کنند. آن‌ها دارای توانایی‌های خاصی هستند. ازجمله اینکه:
- آرام هستند.
- باتدبیر هستند.
- آغازگر کشمکش‌ها نیستند بلکه سعی می‌کنند آن‌ها را متوقف کنند و به حل مسئله کمک می‌کنند.
- برای خود و دیگران آرامش ایجاد می‌کنند.
- افراد برای مواجهه با مشکلات از آن‌ها کمک می‌گیرند.
تحقیقات دانشگاه هاروارد نشان داده است افرادی که در مجموعه، باسیاست هستند، عملکرد بهتری در شغل خود دارند و در شغل‌هایی که پراسترس هستند مانند مدیریت، بهتر عمل می‌کنند و تأثیر بیشتری بر کل مجموعه دارند.
مطلب مرتبط: در مقابل رفتار بد همکاران چه واکنش‌هایی داشته باشیم؟ ۲۸ رفتار بد در محیط کار
سیاست افراد بی‌حاشیه در محیط کار چیست؟
Getald ferris و همکارانش در تحقیقی نشان دادند که مهارت‌های سیاسی افراد بی‌حاشیه در محیط کار به چهار نوع تقسیم می‌شوند:
۱ـ هشیاری اجتماعی:
اکثر افراد وقتی سخن از خودآگاهی می‌شود به آن به عنوان یک ویژگی درونگرایانه و ذاتی نگاه می‌کنند و به اینکه دیگران چگونه با آن‌ها برخورد می‌کنند و رفتارشان چه تأثیری بر دیگری دارد نمی‌اندیشند. هشیاری اجتماعی به نوعی به این مسئله می‌پردازد و شما را با این قبیل سؤالات درگیر می‌کند که تا چه حد می‌توانید دیگران را درک کنید و آن‌ها را بپذیرید و آیا آگاه هستید که دیگران با شما چطور رفتار می‌کنند؟
۲ـ تأثیر روابط فردی:
این مهارت سیاسی در متقاعد کردن دیگران نقش بسزایی ایفا می‌کند و شامل درک افراد، اولویت‌های آن‌ها، مباحث مربوط به آن و سپس ارائه‌ی درخواست خود برای بررسی واکنش‌ها است.
۳ـ توانایی شبکه‌سازی:
کسی که توانایی شبکه‌سازی دارد، دارای ظرفیت و پتانسیلی است و می‌تواند ارتباطات مفیدی با طیف وسیعی از افراد مختلف ایجاد کند و همین توانایی می‌تواند در آینده برای او سودمند باشد. چراکه ارتباطات شما می‌توانند باعث ایجاد قرارداد‌هایی برای شما شوند.
۴ـ صمیمیت ظاهری:
در اینجا منظور این است که صمیمیت از چشم یک ببیننده چگونه مطرح می‌شود.؟ شاید شما در نظر خود بسیار آدم صادقی باشید ولی این اهمیت چندانی ندارد. مهم این است که تفکر افراد دیگر در مورد صداقت شما چقدر است؟
تحقیق جامعی نشان داده است که توجه به این ویژگی ها باعث افزایش عملکرد، میزان رهبری و پیشرفت شغلی شما می‌شود. ازطرفی این مهارت‌های سیاسی می‌تواند آن کمبود‌هایی که در میزان هوش خود سراغ دارید یا تله‌های شخصیتی که از خود می‌شناسید را پوشش دهند. مثلا اگر خود را درونگرا و در معاشرت‌ها ضعیف ارزیابی می‌کنید ولی مهارت‌های سیاسی بالایی دارید این مشکل خود به خود جبران می‌شود.
مطلب مرتبط: حدومرزهای صمیمیت در محیط کار؛ مزایا و معایب ارتباط صمیمانه با کارمندان
چگونه در محل کار باسیاست رفتار کنیم؟
از خودتان اعتمادبه‌نفس نشان دهید.
همه‌ی آدم‌ها نقاط قوت و ضعفی دارند. شاید احساس کنید هنوز خیلی مسائل هست که نمی‌دانید و باید یاد بگیرید. اما به هیچ وجه خودتان را دست‌کم نگیرید و عدم اعتمادبه‌نفس خود را به مدیر و همکارانتان نشان ندهید. شاید در محیط کاری از شما سؤالاتی پرسیده شود یا کاری به شما محول شود ولی آگاهی چندانی نسبت به آن نداشته باشید. هیچ وقت نگویید کاری را بلد نیستید بلکه کار محول شده را قبول کنید و انجام دهید. می‌توانید برای خود به نوعی زمان بخرید و در حیطه‌ی آن موضوع تحقیق کنید تا دانشتان هم گسترده‌تر شود. همان انجام دادن امور اعتمادبه‌نفس شما را بالا می‌برد و ازطرفی هم به این طریق ضعفی نشان نداده‌اید.
وقتی توانایی‌هایتان را نشان می‌دهید رئیس شما متقاعد می‌شود و می‌فهمد آمادگی لازم برای گرفتن مسئولیت‌های بیشتر را دارید و به این طریق می‌توانید برای خود اعتبار و احترام جمع کنید و ارتقاء شغلی داشته باشید. با دیدن این روحیه از شما همکارانتان هم می‌فهمند که شما اهل یادگیری هستید و از شما پیروی می‌کنند.
مرتب و بابرنامه باشید و وظایف خود را به موقع انجام دهید.
بیشتر شرکت‌ها یک سری قواعد در خصوص میزان مرخصی، ساعت رفت‌وآمد، الزام شرکت در جلسات کاری و مواردی این چنینی دارند و چارچوبدار هستند. در این میان بعضی از شرکت‌ها هم هستند که روی این موارد حساس نیستند و قوانینشان منعطف‌تر و شناورتر است.
اگر می‌خواهید در هر دو نوع شرکت خصلت بی‌حاشیه بودن در محیط کار را به دوش بکشید بهتر است خودتان یکی سری روتین و نظم را دنبال کنید. مثلا می‌توانید همواره با خود دفترهای مخصوص برنامه‌ریزی به همراه داشته باشید و کارهایتان را لیست کنید و پس از انجامشان آن‌ها را خط بزنید. این کار باعث می‌شود هم کارهایتان سازماندهی شده‌تر باشند و از حالت پراکندگی خارج شود و هم نشان می‌دهد که شما سخت مشغول و متمرکز بر شغلتان هستید و شخصیتتان در آن سازمان بالاتر می‌رود.
سعی کنید هر وظیفه و کاری را که به شما محول شده سرموقع تحویل دهید و برای انجام ندادن کار بهانه‌های بیهوده نیاورید. این امر نشان دهنده‌ی جدی بودن شما در کارتان است و وجهه‌ی شما را نزد مدیر و بقیه بالا می‌برد. توجه داشته باشید که افراد بی‌حاشیه در محیط کار مدیریت زمان خوبی دارند و این را مدیون داشتن مهارت ایجاد تعادل بین کار و زندگی هستند. سعی کنید بین امور کاری و زندگی شخصی خود حدومرزهای سالم ایجاد نمایید.
در محیط کاری مدام و بی‌دلیل تلفن همراه به دست نداشته باشید و از این طریق به حواس‌پرتی‌های ناشی از دغدغه‌های شخصی دامن نزنید. به جای این کار از زمانتان درست استفاده کنید و نگذارید آن مسائل کوچک روی فعالیت کاریتان تأثیری بگذارند. البته این طبیعی است که بعضی از اوقات درگیر مشکلات عجیب‌وغریب و سختی شوید و آن‌ها شما را عقب بیندازد. اما اگر تبدیل به مسئله‌ای تکراری گردد شما را بی‌اعتبار می‌کند.
مطلب مرتبط: ۷ قدم تا رسیدن به ایجاد تعادل بین کار و زندگی
با همکاران خود رقابت کنید ولی با آن‌ها مهربان، صبور و متواضع نیز باشید.
یک سیاست افراد بی‌حاشیه این است که برای خودشان دشمن نمی‌تراشند و جوری رفتار می‌کنند که من جدا از پیشرفت خودم و رقابت با همکارانم در مواقع لازم حامی خوبی هم هستم. شاید برای شما هم اتفاق بیفتد که در محیط کاری همکاری دارید که کند و دیر فهم است یا وظیفه‌ای را دوست ندارد و درکل به خوبی از عهده‌ی کاری که به او محول شده برنمی‌آید. اینجا می‌توانید دو رویکرد داشته باشید.
یک رویکرد این است که با خود بگویید به من ربطی ندارد و خودش باید به فکر خودش باشد و اگر من علمم را با او سهیم شوم باعث می‌شود که ویژگی برتر من در رقابت با او از بین برود.
یک رویکرد هم این است که بگویید من دانش و تجربه‌ام را با خوش‌رویی با او به اشتراک می‌گذارم تا او هم پیشرفت کند. چراکه پیشرفت او کار تیمی را بهتر می‌کند و درنهایت برای خودم هم منفعت‌هایی نیز در پی خواهد داشت.
کدام را انتخاب می‌کنید؟
پیشنهاد ما دومی است؛ چراکه برای ساخت یک محیط کار بی‌حاشیه همه باید باهم تعامل داشته باشند. گاهی شاید پیش بیاید که مدیرتان چیزی را بلد نیست و از شما کمک می‌خواهد. این بهترین زمان است که ارتباط با مافوق در محیط کار تقویت شود.
وقتی او ببیند که با صبوری و متواضعانه به او یاری می‌رسانید شما در نظرش آدم خوب و مثبتی جلوه می‌کنید. ازطرفی به این فکر کنید که شاید اگر او یک چیز بلد نیست و شما به او یاد می‌دهید شاید ده تا کار است که بلد است و شما بلد نیستید و در آینده این شما هستید که با کمک امروزتان می‌توانید فرصت داشته باشید که بیشتر از او یاد بگیرید.
مطلب مرتبط: رفتارهای نادرست یک کارمند و تأثیر آن بر سایر کارمندان
به طور هوشمندانه و آگاهانه کمتر سخنران و بیشتر شنونده باشید.
گفتیم که اطلاعات خودتان را با دیگران به اشتراک بگذارید و از آن به عنوان یک کار با ارزش یاد کردیم اما این دلیل نمی‌شود که شما همیشه گوینده باشید. از خصوصیات افراد بی‌حاشیه این است که یادگیرنده‌های خوبی هستند و از هر فرصت و ارتباطی استفاده می‌کنند تا از همکاران و مشتریان چیز جدیدی بیاموزند و مسائل جدیدی را کشف کنند.
برای این امر لازم است که شما شنونده‌ی خوبی باشید و گزیده سخن بگویید یا به قولی:
دادند دو گوش و یک زبانت، ز آغاز یعنی دو بشنو و یکی بیش مگوی
این توصیه برای این نیز هست که در ابتدای ورود به محیط کاری جدید بهتر بتوانید همکاران خود را بشناسید و با شخصیت و نحوه‌ی سیاست محیط کاری خود آشنا شوید تا هم درک درستی از خواسته‌ی دیگران داشته باشید و هم عملکرد خود را بهبود ببخشید.
نزاکت داشته باشید و ادب را در همه حال رعایت کنید.
احترام اصل اول روابط انسانی است و وقتی به کسی احترام می‌گذاریم در درجه‌ی اول به گرفتن احترام از جانب او به خودمان کمک کرده‌ایم. به همکارانتان احترام بگذارید حتی اگر از آن‌ها خوشتان نمیآید.
مدیر یک مجموعه دوست دارد که کارکنان با یکدیگر کنار بیایند و باهم مسالمت آمیز رفتار کنند و ایجاد جو همدلی در بین همکاران و درک آن‌ها در موقعیت‌های مختلف یکی از هدف‌های یک مدیر خوب برای پیشبرد اهدافش است. ولی این بسیار طبیعی است که ما همه‌ی آدم‌ها را دوست نداشته باشیم. شاید از همان برخورد اول از همکارتان انرژی خوبی دریافت نکرده باشید و با او احساس راحتی نکنید. اما این مهم است که این بی‌میلی را در کار خود وارد نکنید و به طرف مقابلتان بروز ندهید.
ممکن است اختلافات زیادی با این نوع از همکاران پیدا کنید. اگر همکارتان احساس کند که قصد دشمنی با او را دارید و آدم پرحاشیه‌ای هم باشد ممکن است رفتاری را از خودش نشان دهد که برای جایگاه شغلی شما خوب نباشد.
در این موقعیت هوش هیجانی بالا می‌تواند به کمک شما بیاید تا مدیریت خشم و استرس داشته باشید. این یکی از مصادیق بی‌حاشیه بودن در محیط کار است که به جای غیبت و شایعه‌پراکنی یا از پشت خنجر زدن به خاطر اختلاف پیش آمده با نهایت نزاکت و ادب به موضوع نگاه حل مسئله‌ای داشته باشید و در زمان مناسب و به شیوه‌ی درست اختلافتان را حل کنید.
شما می‌توانید با داشتن مهارت‌های ارتباطی از حسادت و آزارهای احتمالی جلوگیری کنید و با استفاده از فن مذاکره از درگیری خود را دور نگه دارید.
به تیم‌سازی و یارکشی علیه یکدیگر و دوقلو بازی نه و به کار گروهی آری بگویید.
برخلاف مورد بالا همکارانی در محیط کاری شما هستند که احساس صمیمیت بیشتری نسبت به آن‌ها دارید. اما خوب است بدانید که برای ایجاد رابطه و صحبت‌های دوستانه زمان کاری شما وقت مناسبی نیست. مهم‌ترین تمرین بی‌حاشیه بودن در محیط کار این است که گروه‌های دو نفره و سه نفره با همکاران خود درست نکنید. دوقلو بازی در محیط کاری باعث می‌شود بقیه‌ی همکاران شما موضع بگیرند و فکر کنند شما آن‌ها را قبول ندارید و این روی کار گروهیتان با آن‌ها تأثیر بگذارد. از طرف دیگر رئیستان شما را یک فرد مستقل نمی‌بیند و از ضررهای این رفتار این است که نمی‌توانید مستقلانه توانایی‌هایتان را به او نشان دهید و ترفیع بگیرید.
البته گاهی اوقات دوری از این جمع‌های صمیمانه اجتناب ناپذیر می‌شود. مثل تولد گرفتن غیرمنتظره‌ی یکی از همکارانتان یا مهمانی‌های کاری.
سعی کنید در آنجا هم حرفه‌ای عمل کنید و شخصیتتان را حفظ کنید. شوخی‌ها و شادی‌های بیش‌ازحد و افراطی روی ایجاد ارتباط مؤثر با همکارانتان تأثیرگذار نیست. شخصیتی ۱۸۰ درجه متفاوت با آنچه از شما دیده‌اند از خود نشان ندهید چراکه نقطه‌ی عطفی می‌شود که از بی‌حاشیه بودن در محیط کار دور شوید و به سمتی بروید که دیگر برگرداندن آن تصویر قابل احترام سخت شود.
همه‌ی این مواردی که گفتیم به این معنی نیست که منزوی شوید و خودتان را از دیگران جدا کنید.
افراد بی‌حاشیه در محیط کار با همه سلام و احوالپرسی دارند و به موقع باب صحبت‌های جذابی را با همکارانشان باز می‌کنند ولی در زمین خودشان بازی می‌کنند، در کنار آن به کار گروهی هم اهمیت می‌دهند و از تشکیل گروه‌هایی که به فعالیت کاری آن‌ها مرتبط نیست و حاشیه ساز است اجتناب می‌کنند.
کلام آخر:
هیچ‌کدام از ما نمی‌توانیم همکار خود را انتخاب کنیم و گاهی مشکلات اقتصادی و مسائل دیگر ما را مجبور می‌کند که در محیطی کار کنیم که چندان باب میلمان نیست. در این موقعیت برای اینکه از تنش‌ها و حواشی محیط کار دور شویم خوب است که بهتر فضای کاری خود را بشناسیم.
با رعایت نکاتی که پیشتر ذکر شد مجهز به مهارت‌های می‌شوید که شما را از دیگران متمایزتر نشان می‌دهد و می‌توانید با بی‌حاشیه بودن در محیط کار فرصت بیشتری برای درخشیدن در مقابل مافوق خود داشته باشید.
