هرگز به حفظ و نگهداشت نیروی انسانی فکر نکرده بودم. دیروز طبق معمول حجم زیادی از کار را به یکی از کارمندان خوبم محول کردم. بعد از یک‌ساعت، با نامه‌ی استعفای این کارمند توانمند روبرو شدم. باورم نمیشد، کارمندی که هرگز اعتراضی نمی‌کرد و باکیفیت و سرعت بالا کارها را انجام می‌داد به یک‌باره تصمیم به استعفا گرفت.
ازطرفی کارمندان دیگر کارها را به‌موقع انجام نمی‌دادند و برای کیفیت نحوه انجام کار اهمیت چندانی قائل نبودند. بر همین اساس اکثر مسئولیت‌ها را به این کارمند توانمند محول می‌کردم. خلاصه از دست دادن این نیروی خوب برایم گران تمام شد و مجبور شدم زمان و هزینه‌ی زیادی را صرف آموزش و استخدام نیروی جدید کنم. از دست دادن بهترین کارمند فشارهای زیادی را بر دوش سازمان متحمل می‌کند. برای اینکه دوباره این تجربه ناخوشایند برایم تکرار نمیشد می‌بایست با مفهوم نگهداشت نیروهای انسانی بیش‌ازپیش فکر می‌کردم و آشنا می‌شدم. بنابراین تلاش کردم بخشی از فعالیت‌هایم را به مطالعه در زمینه نگهداشت نیروی انسانی اختصاص دهم.
قطعا شما مدیر یا کارفرمای محترمی که در حال مطالعه این مقاله هستید تمایل ندارید که چنین تجربه‌ای را داشته باشید. شاید هم این اتفاق را تاکنون بارها تجربه کرده‌اید. کارمندانی که تصور می کنید از سازمان و شغلشان رضایت دارند، اما ناگهان سازمان را ترک می‌کنند. با اندکی تأمل متوجه خواهید شد که قطعا این نارضایتی یک‌شبه به وجود نیامده و منجربه ترکِ ناگهانیِ نیروهای خوبتان شده است.
منظور از نگهداشت نیروی انسانی چیست؟
به‌نظر شما آیا همین که استخدام موفقی داشته باشید کفایت می‌کند؟ آیا جذب نیروی انسانی ماهر به‌تنهایی می‌تواند افزایش بهره‌وری شما را تضمین کند؟ آیا می‌توانید به‌موقع دلایل و نشانه‌های نارضایتی کارمندان توانمند را تشخیص دهید که دیر یا زود آن‌ها را از دست ندهید؟ چرا کارمندان کارآمد و مسئولیت‌پذیر تصمیم به ترک شغل خود می‌گیرند؟ از دست دادن نیروی انسانی توانمند چه تبعاتی برای شما خواهد داشت؟
نگهداشت نیروی انسانی:
نگهداشت نیروی انسانی یعنی اینکه شما به‌عنوان یک مدیر بتوانید از استعفای نیروهای توانمند خود جلوگیری کنید و با تدابیر کافی در جهت بقا و ماندگاری نیروی انسانی تلاش کنید. اگر شرایط و فضای محیط کاری برای کارمندان مساعد باشد کمتر پیش میآید که قادر به ترک سازمان شوند. برای پیشگیری از خروج کارمندان و نگهداشت نیروی انسانی، همواره باید جنبه‌هایی از سلامت جسم و روان کارکنان را مورد توجه قرار دهید. به‌همین منظور می‌توانید فعالیت‌هایی را به جهت بهبود شرایط کارمندان در نظر بگیرید.
این فعالیت‌ها سبب می‌شود کارمندان با استراتژی‌های شما همدل و هماهنگ شوند. کسانی که در سازمان استخدام می‌کنید ممکن است به دلایل مختلف چالش‌های زیادی را تجربه کنند. ازطرفی رقابت سازمان‌ها فرصت‌های شغلی متعدد و متنوعی را برای کارمندان علی‌الخصوص کارمندان توانمند فراهم کرده‌اند. بنابراین هر زمان که احساس کنند خواسته‌ها و نیازهای آن‌ها به‌خوبی مرتفع نمی‌شوند به سراغ فذصت شغلی بهتر خواهند رفت.
تلاش برای نگهداشت نیروی انسانی گام مهمی در راستای تحقق اهداف سازمان خواهد بود. برای اینکه سازمان شما مسیر موفقیت را به‌درستی طی کند، کارکنان شما باید مسئولیت‌هایی متناسب با شخصیت و روحیات خود دریافت کرده تا بتوانند با بالاترین سطح کیفیت از عهده‌ی انجام آن‌ها برآیند.
برای مثال شما فردی را استخدام کرده‌اید که علی‌رغم شایستگی‌های فنی که دارد متأسفانه توافق‌پذیری پایینی دارد و نسبت به محیط کار و چالش‌هایی که با آن‌ها روبه‌رو می‌شود، نگاه منفی و بدبینانه‌ای دارد، بنابراین ریسک از دست دادن چنین کارمندی زیاد است. ولی با شناختن ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری کارمندان ریسک از دست دادنشان به‌مراتب کمتر می‌شود.
چرا کارمندان توانمند ما را ترک می‌کنند؟
۱ـ کارمندان در سازمان فرصت رشد ندارند
اگر روزی کارمندتان به این نتیجه رسید که در سازمان شما فرصتی برای رشد و توسعه ندارد، ممکن است به ترک سازمان فکر کند. کارمندان توانمند همیشه تمایل به پیشرفت و ارتقاء شغلی دارند. اگر نتوانید این فرصت را برای آن‌ها فراهم کنید کم‌کم انگیزه لازم را برای انجام فعالیت‌های خود از دست خواهند داد. پیشرفت و توسعه‌ی سازمان منوط به پیشرفت و توسعه‌ی کارمندان است. نگهداشت نیروی انسانی بدونِ توسعه‌ی کارمندان کار مشکلی است.
مطلب مرتبط: ۱۴ راهکار طلایی برای گرفتن ترفیع شغلی در کمترین زمان ممکن
۲ـ متناسب با حجم کاری که انجام می‌دهند حقوق ومزایا دریافت نمی‌کنند
از آنجایی‌که سازمان‌ها با یکدیگر رقابت دارند، رقبا می‌توانند با ارائه‌ی پیشنهاد حقوق و مزایای بیشتر منجربه از دست دادن کارمند شما شوند. قطعاً کارمندی که حس کند نسبت به تلاشی که می‌کند حقوقش کم است، دیریازود تصمیم می‌گیرد که سازمانتان را ترک کند. نگهداشت نیروی انسانیِ توانمند با حقوق و مزایای پایین، کاری منصفانه نیست.
مطلب مرتبط: چگونه برای درخواست افزایش حقوق به‌طور مؤثر مذاکره کنیم؟
۳ـ حجم کاری زیاد
نگهداشت نیروی انسانی که حجم زیادی از کار بر روی دوشش است، کاری غیرممکن است. متأسفانه به کرات شاهد این موضوع در انواع کسب‌وکارها هستیم. کارمندان مسئولیت‌پذیر و متعهد که سرعت عمل بالایی دارند و همیشه نحوه عملکردشون از کیفیت مطلوبی برخوردار است مجبور به انجام دادن حجم زیادی از کار می‌شوند. چراکه مدیر و کارفرما حوصله سروکله زدن و آموزش دادن به سایر کارکنان را ندارد و تمایل دارد همان کارمند برگزیده و وظیفه‌شناس در مدت زمان کوتاهی تمام کارها را به سرانجام برساند.
افزایش حجم کاری باعث افزایش استرس و فشار کاری کارمند می‌گردد. هرچقدر حجم کارها بیشتر شود انرژی کارمندتان بیشتر و بیشتر تحلیل می‌رود. ازطرفی فعالیت‌هایی وجود دارند که انجامشان نیاز به صرف زمان و انرژی بیشتری دارد. پس در وهله‌ی اول قدری برای شناخت توانمندی‌ها و روحیات کارمندان خود زمان بگذارید. سپس متناسب با ویژگی‌های شخصیتی و الگوی رفتاری هریک از آن‌ها تفویض اختیار انجام دهید و با ارائه آموزش‌های لازم شاهد عملکرد قابل قبولی از تمام افراد باشید.
مطلب مرتبط: تحلیلی بر تقسیم کار در سازمان‌ها؛ ضرورت، مزایا و معایب آن
۴ـ وجود ارتباطات غیرحرفه‌ای
اگر فضای کار و روابط جاری در سازمانتان آشفته باشند و هیچ‌یک از اعضای سازمان بلد نباشند با یکدیگر به‌صورت مؤثر تعامل برقرار کنند نگهداشت نیروی انسانیِ توانمند در این سازمان غیرممکن خواهد بود. عدم برقراری روابط مؤثر و مثبت در یک سازمان سبب خروج کارمندان باارزش خواهد شد.
مطلب مرتبط: ۱۸ مهارت ارتباطی مؤثر که شما را به موفقیت شغلی می‌رساند
۵ـ بین کارمندانتان تبعیض قائل می‌شوید
تبعیض در محیط کار ابعاد مختلفی دارد و فقط به تبعیض جنسیتی محدود نمی‌شود. از نادیده گرفتن تلاش‌های کارکنان گرفته تا بی‌احترامی و تحقیر و تعلق گرفتن پاداش‌های آنچنانی به یک عده خاص. درست است که قدردانی از کارمندان برای نگهداشت نیروی انسانی امری ضروری است، اما چگونه؟ و در چه شرایطی؟ اگر قصد تشویق یا ارائه بازخورد به کارمندی را دارید بهتر است با حساسیت بیشتری این کار را انجام دهید. چراکه تبعیض و بی‌عدالتی به‌سرعت افراد را دچار دلزدگی می‌کنند و به عدم ماندگاری نیروی انسانی منجر می‌شود.
مطلب مرتبط: ۸ پیامد مهم تبعیض جنسیتی در محیط کار؛ چگونه به شیوه‌ای مؤثر با آن مقابله کنیم؟
۶ـ ترک شغل به دلایل شخصی
گاهی کارمندان بنا به شرایط شخصی و خانوادگی ناچار می‌شوند سازمان را ترک کنند. برای مثال کارمندی که ازدواج می‌کند و یا کارمندی که باردار می‌شود یا به‌دلیل جابه‌جایی محل زندگی چاره‌ای جز خداحافظی و خروج از سازمان ندارند. بنابراین نگه داشتن نیروی انسانی که به دلایل شخصی از ادامه فعالیت در سازمان شما معذوریت دارد، کاری بی‌معنی است.
۷ـ عدم وجود تناسب بین شغل و شخصیت
اگر استخدامی هوشمندانه نداشته باشید ممکن است بعضی از کارمندان را در جای مناسب خودشان قرار ندهید. قطعا نه‌تنها شما بلکه هیچ مدیری دوست ندارید که نیروهایی را استخدام کند که ناکارآمد باشند. گاهی خود فرد هم از موقعیت شغلی و اختیاراتی که دارد راضی نیست. اختیارات یا کمتر از توان و قابلیت‌های او هستند یا بیشتر.
هرچه تناسب بین شغل و شخصیت افراد بیشتر باشد رضایت شغلی نیز در آن‌ها بیشتر خواهد بود. زمانی‌که افراد در جایگاه متناسب با شخصیت و رفتار خود قرار می‌گیرند اشتیاق و انگیزه‌ی بیشتری برای انجام فعالیت‌های خود دارند و از هیچ تلاشی برای رشد و ارتقا جایگاه خود دریغ نمی‌کنند.
مطلب مرتبط: تحلیلی بر تناسب بین شغل و شخصیت
۱۰ استراتژی نگهداشت نیروی انسانی
۱ـ شفافیت انتظارات موجب نگهداشت نیروی انسانی می‌شود
برای کارمندان مسیر حرکت و اهداف خود را شفاف‌سازی کنید. زمانی‌که انتظارات خود را شفاف‌سازی می‌کنید حس مشارکت در افراد تیم بیشتر می‌شود. درمورد انتظاراتی که از تک‌تک کارکنان دارید اطلاع رسانی کنید. کارمندان باید بدانند در تحقق اهداف سازمان چه نقشی دارند. بسیاری از ناکارآمدی‌ها به‌دلیل سوءتفاهم‌های بسیار ساده‌ای اتفاق می‌افتند. بنابراین بهتر است به‌طورشفاف هر آنچه از کارکنانتان انتظار را بیان کنید و درمقابل شما نیز شنونده خوبی برای خواسته‌ها و انتظارات آن‌ها باشید.
مطلب مرتبط: ۹ انتظار مهم کارمندان از مدیران
۲ـ نظارت دقیق بر عملکرد کارکنان
اگر در کسب‌وکار خود به‌نوعی کم‌کاری و ضعف در عملکرد کارکنان مشاهده کردید برای بهبود آن باید به‌طور هوشمندانه گام مؤثری بردارید. درواقع عملکرد کارکنان را با معیارهای سازمان بسنجید. از مقایسه افراد با یکدیگر بپرهیزید چراکه باعث سرافکندگی نیروها می‌شود. درعین‌حال عملکرد مطلوب کارمندان توانمند را مورد تقدیر قرار دهید.
۳ـ برای نگهداشت نیروی انسانی به آن‌ها حق آزادی بیان بدهید
به کارمندانتان آزادی بیان بدهید تا آن‌ها بتوانند ایده‌های خود را به‌طورشفافیت بیان کنند. سعی کنید حامی آزادی بیان باشید. شک نکنید که فرهنگ یک سازمان از طریق همین تبادل نظرها غنی می‌شود و بسیاری از ایده‌های خلاقانه در بستر همین جلسات متولد می‌شوند. اگر می‌خواهید محیط کاری فعال و سالم داشته باشید راهکارهای آزادی بیان را یاد بگیرید و جلساتی را به جهت بیان دیدگاه‌ها و انتقادات کارکنان ترتیب دهید.
۴ـ استعدادهای کارمندان را شناسایی کنید
برای پرورش و نگهداشت نیروهای توانمند، شرایطی را مهیا کنید تا در آن استعداد کارمندان شناسایی و شکوفا شود. توسعه استعدادهای فردی کارکنان در عملکرد و بهره‌وری آن‌ها و همچنین سازمانتان مؤثر است. وقتی‌که روی استعداد نیروهایتان سرمایه‌گذاری می‌کنید می‌توانید به‌درستی تشخیص دهید که هرکسی برای چه کاری ساخته شده است. بنابراین تأثیر مثبتی بر عملکرد کسب‌وکارتان گذاشته‌اید که این امر سبب افزایش درآمد بیشتر خواهد شد.
۵ـ برای نگهداشت نیروهای انسانی با آن‌ها عادلانه رفتار کنید
اگر مدیر هوشمندی باشید توانمندی‌های نیروهای خود را به‌خوبی شناسایی می‌کنید و درنظر می‌گیرید که هرکدام از آن‌ها به چه شکلی باید تشویق شوند. با بی‌عدالتی اضطراب نیروهایتان را بیشتر و ذوق و انگیزه آنان را کور نکنید. وقتی ناعادلانه به ایده‌های یکی از افراد سازمان توجه بیشتری می‌کنید، کارمندِ دیگر دچار اضطراب شده و ممکن است عملکرد معکوس داشته باشد.
۶ـ برنامه‌هایی را برای توانمندسازی کارکنان ترتیب دهید
برای نگهداشت نیروی انسانی توانمند، فعالانه و به‌طورمرتب به آن‌ها آموزش دهید و یا اینکه می‌توانید برنامه‌هایی را در سازمان ترتیب دهید که به توسعه‌ی توانمندی کارکنان کمک کند. برای بهبود مهارت‌های کارمندان از آن‌ها حمایت کنید. حجم گسترده‌ای از دانش و مهارت‌های نوین می تواند بهترین عملکرد را برایتان به ارمغان بیاورد.
مطلب مرتبط: ۷ اقدام برای توسعه کارمندان که هر کارفرمایی باید انجام دهد
۷ـ تمام اطلاعات را فاش نکنید
درست است که در بعضی مواقع اطلاعات باید به صورت شفاف بیان شوند، اما در برخی موارد هم شفافیت بیش‌ازحد باعث می‌شود، کارمندتان جایگاه خود را در خطر ببیند و اعتمادش نسبت به شما و سازمانتان سلب شود. برای نگه داشتن و محافظت از نیروی انسانی بهتر است بعضی از اطلاعات را فاش نکنید. برای مثال قرار است در سازمان شما تعدیل نیرو اتفاق بیفتد یا سازمان با یک بحران مالی مواجه شده است. پخشِ این اخبار سبب می‌شود کارکنان دچار اضطراب شوند و همین نگرانی و اضطراب عملکرد و کارایی آن‌ها را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
مطلب مرتبط: مهم‌ترین چالش‌هایی که ممکن است در کسب‌وکار خود با آن‌ها مواجه شوید!
۸ـ مسیر پیشرفت کارکنان را هموار کنید
سلسله مراتب سازمان را برای رشد و ارتقاء کارمندان مشخص کنید. با ارتقاء شغلی به نیروهای خود فرصت پذیرش مسئولیت‌های جدید را بدهید. پیشرفت شغلی کارمندان نه‌تنها به نفع خودشان است بلکه برای شما که صاحب کسب‌وکار هستید، اهمیت به‌سزایی دارد، چراکه پیشرفت شغلی موجب می‌شود علاوه‌بر اینکه روحیه و انگیزه‌ی کارمندان بالا رود با گسترش مهارت‌ها و دانش آن‌ها شما می‌توانید مسئولیت‌های حیاتی و بیشتری را به آن‌ها محول کنید.
۹ـ احساس ارزشمندی را در کارکنانتان ایجاد کنید
در محیط کار فضایی را ایجاد کنید که کارمندان بتوانند ابراز وجود کنند. راه‌های افزایش احساس ارزشمندی در محل کار را یاد بگیرید و از آن‌ها به‌موقع بهره بگیرید. به یاد داشته باشید که سازمان شما برای رشد و پیشرفت نیاز به کارمندانی دارد که عزت نفس بالایی دارند و به اثرگذاری خویش در روند موفقیت سازمان واقف هستند.
مطلب مرتبط: با این ۱۰ روش به کارمندانتان احساس ارزشمندی بدهید!
۱۰ـ برنامه‌ریزی دقیق و مشخصی داشته باشید
برنامه‌ریزی مناسب توسط شما می‌تواند جلوی بسیاری از مشکلات را بگیرد و از ترک نیروها جلوگیری کند. طوری برنامه‌ریزی کنید که نیروها اهداف شما را به‌درستی درک کنند. ترسیم یک برنامه مدون و مرور ارزش‌های سازمان و تقسیم اهداف و نقش‌ها نه‌تنها به نگهداشت نیروی انسانی منجر می‌شود بلکه باعث رشد و پیشرفت سازمان نیز می‌گردد.
و اما سخن آخر
حفظ و نگهداشت نیروی انسانی برای یک سازمانی که می‌خواهد همواره پیشرفت کند موضوع بسیار مهمی است. البته تلاش برای ماندگاری نیروی انسانی کار ساده‌ای نیست. خروج کارمند توانمند خسارت‌های جبران‌ناپذیری را به سازمان وارد می‌کند. مدت زمان و هزینه بسیاری باید صرف شود تا نیروی جدیدی استخدام گردد. حتی ممکن است نیروی جدید به اندازه‌ی نیروی قبلی توانمند و مؤثر نباشد. ازطرفی ترک کارمندان خوب می‌تواند اعتبار سازمان شما را خدشه‌دار کند. پس تا دیر نشده برای حفظ و نگهداشت نیروی انسانی قدمی بردارید.
۲ دیدگاه. دیدگاه تازه ای بنویسید
مساله نیروی انسانی یکی از مهم ترین استراتژی های هرسازمانی بمار میآید
بسیار عالی. سپاس از حسن توجه شما