شاید شما نیز این کلمه را شنیده باشید. اما احتمالا آشنایی کمی با تأثیرات جالب اما نهفته‌ی آن دارید. ذهن آگاهی بیانگر آن است که ذهن به طور کامل به آنچه اتفاق میفتد یا انجام می‌دهید، در جایی که هستید آگاه باشد. حتما شما هم این را تجربه کرده‌اید که گاهی اوقات ذهنتان از جایی که هستید دور شده و به آغوش افکار خوب و بد درمورد اتفاقات اخیر یا حوادثی که همیشه نگران وقوع آن‌ها هستید پرواز می‌کند و در لحظه‌ای که هیچ مورد نگران کننده و استرس‌زایی وجود ندارد اضطراب وجودتان را فرا می‌گیرد.
با این حال هر چقدر هم که ذهن از اکنون و لحظه‌ای که در آن حضور داریم دور شود، هوشیاری به کمک او آمده تا ما را به جایی که هستیم، کاری که انجام می‌دهیم و احساسی که داریم برگرداند. اما ذهن آگاهی چیست؟ و چگونه می‌توان از فواید آن بهره‌مند شد؟
تعریف ذهن آگاهی
ذهن آگاهی توانایی انسان برای حضور کامل ، آگاهی از مکان و اقداماتی است که انجام می‌دهد. و زمانی که بتواند بیش‌ازحد تحت تأثیر آنچه در اطراف او رخ می‌دهد قرار نگرفته و واکنش نشان ندهد. ذهن آگاهی کیفیتی است که هر انسان از آن برخوردار است ، فقط لازم است یاد بگیرد چگونه به آن دسترسی پیدا کرده و از آن استفاده کند.
۵ واقعیت درباره ذهن آگاهی
- ذهن آگاهی مبهم یا عجیب و غریب نیست. بلکه موردی آشنا برای ماست زیرا این همان کاری است که بسیاری از مواقع بدون آنکه بدانیم آن را انجام می‌دهیم.
- ذهن آگاهی کاری نیست که تصمیم بگیریم یک‌روزه آن را انجام دهیم. بلکه در حال حاضر ما ظرفیت حضور داریم و نیازی نیست که کسی که هستیم را تغییر دهیم. بلکه باید این خصوصیات ذاتی را با روش‌های ساده‌ای که به طور علمی ثابت شده‌اند به نفع خود و اطرافیانمان چه در محل کار و چه در جمع خانواده و دوستان پرورش دهیم.
- در ذهن آگاهی نیازی به تغییر خودتان ندارید. راه‌حل‌هایی که از ما می‌خواهند که آنچه هستیم را تغییر داده و به چیزی که نیستیم ، تبدیل شویم؛ بارها و بارها شکست خورده‌اند. ذهن آگاهی بهترین ما را شناخته و همان را پرورش می‌دهد.
- ذهن آگاهی توانایی آن را دارد که به یک پدیده اجتماعی تحول‌پذیر تبدیل شود. این بدان معنی است که هرکس می‌تواند آن را انجام دهد. زیرا تمرینات ذهن آگاهی، خصوصیات کلی انسان را پرورش می‌دهند و احتیاجی به تغییر افراد ندارند. یادگیری آن آسان است و همه می‌توانند از آن استفاده کنند.
- ذهن آگاهی به نوعی می‌تواند روشی برای زندگی باشد. باعث آگاهی و مراقبت از ذهن شده و استرس بی‌مورد را کاهش دهد و به بهتر شدن زندگیمان کمک کند. علم و تجربه هردو فواید مثبت ذهن آگاهی را برای سلامتی، شادی، کار و روابط ثابت کرده‌اند.
علاوه‌بر ذهن آگاهی می‌توانید با استفاده از تست‌های شخصیت‌شناسی خود را بیشتر بشناسید.
ذهن آگاهی در ذهن شما نیست
وقتی در مورد ذهن آگاهی و مراقبه صحبت می‌کنیم شاید گمان کنید که قرار است در فکرمان تغییراتی به وجود آوریم و یا شاید آگاهی ذهنیمان را افزایش دهیم! اما این‌طور نیست. درواقع با این کار می‌خواهیم درمورد آنچه در سرمان اتفاق می‌افتد کاری انجام داده و در سازماندهی و آرامش به آن کمک کنیم تا جسممان کیسه‌ی مفیدی برای ذهنمان باشد!
مراقبه از بدن شروع شده و با آن نیز پایان می‌یابد. با صرف زمان برای توجه به مکانی که در آن هستیم و هرآنچه در آن وجود دارد شروع می‌کنیم و سپس با آگاهی از بدن آن را ادامه می‌دهیم.
این عمل می‌تواند باعث آرامش شود، چراکه بدن ما دارای ریتم‌های درونی است که در صورتی که این فرصت را برای آن‌ها مهیا کنیم به بدن کمک می‌کنند تا به آرامش برسد.
تمرین‌های ذهن آگاهی
درست است که ذهن آگاهی امری ذاتی است، اما می‌توان از طریق تکنیک‌های اثبات شده آن را پرورش داد. تمرین‌هایی مانند:
- نشستن، راه رفتن، ایستادن و تحرک در حال حرکت (همچنین ممکن است دراز بکشید اما اغلب منجر به خواب می‌شود) ؛
- وارد کردن مکث‌های کوتاهی به زندگی روزمره
- ادغام تمرین مدیتیشن با سایر فعالیت‌ها مانند یوگا یا ورزش
مراحل تمرین ذهن آگاهی
در مرحله ی اول مکان مناسبی برای نشستن پیدا کنید. این مکان می‌تواند یک صندلی، یک بالشت مراقبه، یک نیمکت پارک یا … باشد. مهم این است که در جایگاهی ثابت و محکم قرار بگیرید. اگر روی صندلی نشسته‌اید بهتر است پاهایتان با زمین تماس داشته باشد و به صورت معلق در هوا قرار نگیرد. اگر روی بالشتک قرار دارید بهتر است پاهایتان را دراز کرده یا چهارزانو بنشینید. سعی کنید بالاتنه خود را صاف کنید اما به آن فشار نیاورید. کمر را صاف کرده و راحت باشید. در قسمت سر و شانه نیز راحتی شما مهم است. بگذارید بدنتان فرمی که با آن راحت است را پیدا کند. بازوهایتان را موازی بالاتنه قرار داده و بگذارید دست‌ها روی قسمت بالایی پاها بیفتند.
چانه خود را کمی رها کرده و بگذارید نگاهتان به آرامی به سمت پایین بیفتد. اگر احساس نیاز کردید، اجازه دهید پلک‌هایتان پایین بیایند. هنگام مراقبه لزومی به بستن چشم‌های خود ندارید. پس هر طور چشمانتان از شما می‌خواهند، همان‌طور عمل کنید. برای مدتی در همان حالت باقی بمانید. سعی کنید عمیق و شمرده نفس بکشید و همه‌ی توجه خود را به نفس‌هایتان معطوف کنید. به نفس کشیدن ادامه دهید و سعی کنید با نفس‌هایتان آرامش را به درون خود هدایت کنید.
در این زمان ذهنتان بارها سعی بر پرش و پرواز به سوی فکرهای متفاوت می‌کند. اما به آن توجهی نکرده و تلاش کنید ذهنتان را روی نفس کشیدن و هدایت نیروهای مثبت و آرامش به درونتان بازگردانید. اصلا به خودتان سخت نگیرید و ذهنتان را به خاطر پرش‌های پی‌درپی قضاوت نکنید، مانند یک مادر پس از هر بار شیطنت دست او را گرفته و به راهتان ادامه دهید. تمرین و تکرار باعث می‌شود برای مدت زمان بیشتری بتوانید ذهنتان را کنار خود نگه داشته و جسم و ذهن را در زمان و مکان واحدی با یکدیگر قرار دهید.
فواید تمرین ذهن آگاهی:
وقتی هوشیار باشیم:
- استرس را کاهش می‌دهیم
- عملکرد را افزایش می‌دهیم
- بینش و آگاهی کسب می‌کنیم
- و توجه خود را به بهزیستی دیگران افزایش می‌دهیم.
مراقبه ذهن آگاهی زمانی را در زندگی به ما می‌دهد که می‌توانیم قضاوت را به حالت تعلیق درآورده و کنجکاوی خود در مورد عملکرد ذهن را از بین ببریم و با گرمی و مهربانی به خود و دیگران نزدیک شویم.
سخن آخر
ذهن آگاهی تمرینی است برای کاهش مشغله‌های فکری، اضطراب، استرس وسواس‌های ذهنی و فکر کردن‌های مداوم به اتفاقاتی که شاید هرگز قرار نیست رخ دهند. ذهن ما دائم در گذشته و آینده سیر می‌کند و این باعث می‌شود علاوه‌بر دغدغه‌های اکنون، پشیمانی یا حسرت دیروز و نگرانی فردا نیز به آن اضافه شده و توده‌ای از فکرهای مختلف به آن هجوم آورند که این هجوم بازدهی آن را کاهش می‌دهد.
با مراقبه و ذهن آگاهی خلاقیت، تمرکز، منطق و بازدهی فکری شما افزایش یافته و می‌توانید عملکرد بهتری در همه‌ی مراحل زندگی خود داشته باشید؛ چراکه ذهنتان باز و آزاد است و می‌تواند مولد چیزهای جدید باشد یا مشکلات را راحت‌تر تجزیه و تحلیل کند. با این تمرین ۱۰ دقیقه در هر روز ذهنتان را برای روبه‌رویی با اتفاقات آماده‌تر کنید.
