متأسفانه یا خوشبختانه در کشور ما کنکور مهم‌ترین عرصه‌ی رقابت برای ورود به دانشگاه است. اساسا نیمه‌ی اول سال با بحث داغ کنکور و انتخاب رشته‌ی دانشگاه عجین شده است. علی‌رغم اینکه سال‌هاست کنکور در حال برگزار شدن است اما کماکان میزان اضطراب و دغدغه‌های ذهنی در خصوص آن به قوت خود باقی است. شاید یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های داوطلبان و والدینشان مقوله‌ی انتخاب رشته‌ی دانشگاه باشد. به‌محض تمام شدن کنکور حالا همه به این فکر می‌افتند چگونه برای انتخاب رشته‌ی دانشگاه اقدام کنند؟ اصلا باید از کجا شروع کنند؟ چه معیارهای مهمی را برای انتخاب رشته‌ی دانشگاه مدنظر قرار دهند؟ نحوه‌ی چیدمان فرم انتخاب رشته باید به چه صورت باشد؟ اگر خوب انتخاب رشته نکنند چه می‌شود؟ اگر فلان رشته‌ی دانشگاهی را انتخاب کنند چه آینده‌ی شغلی در انتظار آن‌هاست؟ به نظر شما آیا همه‌ی افراد باید معیارهای یکسانی را برای انتخاب رشته‌ی دانشگاه داشته باشند؟ انتخاب رشته‌ی دانشگاه آزاد و سراسری چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
از سوی دیگر با توجه به اینکه در چند سال اخیر کنکور سراسری و آزاد با یکدیگر ادغام‌شده‌اند ولی همچنان انتخاب رشته‌ی دانشگاه به‌صورت مجزا اتفاق می‌افتد، بنابراین حساسیت این موضوع چند برابر شده است.
بسیاری از داوطلبان بدون هیچ‌گونه تحقیق و ارزیابی فقط با تکیه‌بر نام برخی رشته‌ها و دانشگاه‌ها برای انتخاب رشته اقدام می‌کنند و آینده‌ی خود را به دست سرنوشت می‌سپارند. به همین سبب ما در این مقاله تصمیم گرفتیم هر آنچه لازم است که در زمان انتخاب رشته به آن توجه کنید را به شما یادآوری کنیم.
چرا باید برای انتخاب رشته‌ی دانشگاهی تحقیق کنیم؟
نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهند به‌صورت میانگین حدود ۲۲درصد از دانشجویان کشور نسبت به رشته‌ای که انتخاب کرده‌اند، بی‌علاقه هستند. طبق پژوهشی که از سال ۹۴ تا ۹۶ درباره رفتارهای دانشجویان سراسر کشور انجام‌شده است به ترتیب در سال‌های ۹۴، ۹۵ و ۹۶ حدود ۲۲.۵ درصد، ۱۲.۵درصد و ۲۲ درصد دانشجویان ورودی جدید احساس عدم علاقه به رشته تحصیلی را ابراز کرده‌اند. به‌صورت میانگین می‌توان گفت حدود ۲۱ تا ۲۲ درصد دانشجویان به رشته تحصیلی خود علاقه نداشتند که طبیعتا رقم بسیار بالایی محسوب می‌شود.
البته این مشکل در همه جای دنیا وجود دارد و بسیارند افرادی که در حین تحصیل و یا بعد از اتمام تحصیلات برای تغییر رشته اقدام می‌کنند. اما این آمار در کشورهای دیگر بسیار کمتر از کشور ماست. شاید بتوان گفت یکی از دلایل اصلی این موضوع، مدرک‌گرایی در جامعه‌ی ما باشد.
متأسفانه این روزها خانواده، جامعه و سیستم آموزشی همگی مدرک گرا شده‌اند. حتی به‌کرات شاهد هستیم که در پروسه‌ی استخدام بیش از آنکه به دانش و مهارت‌های فردی توجه کنند سؤالات متعددی درباره‌ی مدرک تحصیلی می‌پرسند. اما در کشورهای خارجی این‌گونه نیست، چراکه افراد بسیاری را در آنجا می‌توان یافت که بدون تحصیلات دانشگاهی توانسته‌اند به موفقیت‌های بزرگی دست پیدا کنند، شغل محبوب خود را داشته باشند و از موقعیت اجتماعی بالایی برخوردار باشند.
آن‌ها انتخاب شغل را بر انتخاب رشته دانشگاهی مقدم می‌دانند، زیرا معتقدند شما تحصیل می‌کنید تا تخصص به دست آورید و در شغل آینده خود و کسب درآمد از آن بهره گیرید.
چگونه بهترین انتخاب رشته‌ی دانشگاهی را داشته باشیم؟
بدون شک انتخاب رشته‌ی دانشگاهی سختی‌های خاص خودش را دارد. اما این بدان معنا نیست که بترسید و نگران شوید. برای این کار باید به‌اندازه‌ی کافی اطلاعات خود را بالا ببرید. به سراغ مشاوران تحصیلی و شغلی بروید. همچنین از نظرات افراد صاحب‌نظر در این حوزه مطلع شوید. پیشنهاد می‌کنیم با تأمل بیشتری به مطالعه‌ی مطالبی که در ادامه خواهیم گفت بپردازید.
خودشناسی: رکن اول انتخاب رشته‌ی دانشگاه
مطمئن باشید هیچ‌چیز به‌اندازه‌ی خودشناسی نمی‌تواند برای شروع یک مسیر جدید در زندگی کمک‌کننده باشد. زمانی که بدانید واقعا چه می‌خواهید و دنبال چه چیزی هستید می‌توانید بهترین انتخاب را داشته باشید. شناخت ویژگی‌های شخصیتی، استعداد، توانمندی و قابلیت‌های خود این امکان را برای شما فراهم می‌کند که کمترین میزان خطا را در انتخاب رشته‌ی دانشگاهی داشته باشید.
تست رغبت شغلی هالند دقیقا به همین منظور طراحی‌شده است. شما با صرف تنها چند دقیقه می‌توانید به اطلاعات دقیقی درباره‌ی خودتان دست پیدا کنید. اینکه به چه شغل و رشته‌ی تحصیلی علاقه دارید؟ در چه نوع محیط شغلی و دانشگاهی می‌توانید بهترین بهره‌وری را داشته باشید؟ چه شغل‌هایی بیشترین تناسب را با تیپ شخصیتی شما دارند؟ پاسخ به همین چند سؤال ساده می‌تواند مسیر زندگی شما را دستخوش تغییرات بزرگی کند. پیشنهاد می‌کنیم به‌جای تن دادن به روش آزمون‌وخطا و گوش کردن حرف دیگران از روشی تخصصی برای این انتخاب مهم استفاده کنید.
مطلب مرتبط: تست هالند؛ تست شغل مناسب من
انتخاب رشته‌ی دانشگاه سراسری و آزاد
توجه داشته باشید که تنها مراحل ثبت‌نام، برگزاری آزمون و اعلام نتایج اولیه دانشگاه آزاد و سراسرى باهم ادغام‌شده‌اند. مرحله‌ی انتخاب رشته و اعلام نتایج نهایی این دو دانشگاه به‌صورت جداگانه توسط سایت‌های سازمان سنجش و دانشگاه آزاد انجام می‌شود.
بدیهی است برای داشتن مناسب‌ترین انتخاب رشته‌ی دانشگاهی باید به نکات مهمی ازجمله تحلیل کارنامه، بررسی رتبه‌ی لازم برای قبولی در رشته‌ی مدنظر و در آخر چیدمان صحیح رشته‌های انتخابی‌تان به علاقه، سطح علمی دانشگاه، میزان شهریه و بعد مسافت توجه کنید.
تحلیل و بررسی کارنامه‌ی کنکور چه تأثیری در انتخاب رشته‌ی دانشگاه دارد؟
کارنامه کنکور سراسری حاوى اطلاعات مهمی همچون مشخصات فردی، میزان تأثیر سوابق تحصیلی، معدل، درصد دروس مختلف و رتبه و تراز (نمره کل) هر داوطلب در هر زیرگروه است. بعد از اعلام نتایج اولیه کنکور سراسری داوطلبان باید با مراجعه به سایت سنجش و با واردکردن اطلاعات خود اقدام به دریافت کارنامه اولیه خود نمایند. داوطلب باید پس از چک کردن اطلاعات فردى خود به بررسی سؤالات و پاسخنامه‌ی کنکور سراسری بپردازد و نمراتی که در کارنامه وی ثبت‌شده را با نمراتی که انتظارش را داشته است، مطابقت دهد. درصورتی‌که در محاسبه هر یک از این اطلاعات خطایی رخ‌داده باشد، داوطلب می‌تواند اعتراض خود را به این موضوع از طریق سیستم پاسخگویی سازمان سنجش ثبت کرده و به‌اصطلاح اعتراض به نتایج کنکور سراسرى خود را اعلام کند.
مهم‌ترین قسمت کارنامه رتبه و تراز داوطلب در هر زیرگروه است. علاوه بر رتبه یکی دیگر از مهم‌ترین نکات کارنامه وضعیت مجاز به قبولی یا عدم مجاز داوطلب در دوره‌های روزانه و غیر روزانه است. همچنین به علت ادغام کنکور دانشگاه آزاد و دانشگاه‌های سراسری، وضعیت مجاز بودن آن‌ها در انتخاب رشته‌ی دانشگاه آزاد نیز در همین کارنامه به داوطلبان اطلاع داده می‌شود.
ازاین‌رو در انتهای کارنامه کنکور سراسری، کد دسترسی به انتخاب رشته دانشگاه آزاد نیز قرار داده‌شده که علاقه‌مندان می‌توانند با توجه به لیست رشته محل‌های منتشرشده در دفترچه انتخاب رشته‌ی دانشگاه آزاد به سایت دانشگاه آزاد مراجعه کرده و اقدام به انتخاب رشته دانشگاه آزاد نمایند.
دقت کنید که هر داوطلب مجاز به انتخاب حداکثر ۱۵۰ کد رشته محل از بین رشته محل‌های مربوط به گروه آزمایشی ثبت نامی خود خواهد بود. ترتیبی که باید برای انتخاب رشته در نظر بگیرید صرفا برحسب علاقه است و تنها باید به اولویت‌های فردی خویش توجه لازم را داشته باشید.
سهمیه‌های کنکور سراسری تا چه حد بر انتخاب رشته‌ی دانشگاه تأثیر می‌گذارند؟
سهمیه‌های کنکور شامل سهمیه مناطق، سهمیه رزمندگان، سهمیه جانبازان و ایثارگران، خانواده شهید و … است. سهمیه می‌تواند در انتخاب رشته‌ی دانشگاه تأثیر بسزایی داشته باشد. در انتخاب رشته کنکور سراسری نحوه گزینش به‌صورت بومی گزینی (به این معنا که در برخی رشته محل‌ها اولویت با داوطلبانی است که در آن منطقه قرار می‌گیرند) است. بعضی از رشته‌ها سهمیه بومی گزینی استانی دارند، بعضی ناحیه‌ای، قطبی و برخی دیگر کشوری. در همه‌ی حالات مطرح‌شده غیر از سهمیه کشوری، شانس قبولی کسی که از سهمیه بومی گزینی برای یک‌رشته محل استفاده می‌کند بیشتر از فردی است که از یک منطقه‌ی دیگر برای همان رشته محل متقاضی است .
چند نکته‌ی طلایی برای داشتن بهترین انتخاب رشته‌ی دانشگاه
علایقتان را در نظر بگیرید
برخى داوطلبان بدون توجه به علایقشان می‌خواهند به هر قیمتی که شده وارد دانشگاه شوند. بدون شک نتیجه‌ی چنین انتخابی یا تغییر رشته خواهد بود یا سال‌ها تلف کردن عمر خود در رشته و شغلی که هیچ علاقه و شوقی نسبت به آن ندارید.
همان‌طور که می‌دانید مهلت در نظر گرفته‌شده براى انتخاب رشته محدود است. پس بهتر است پیش از فرارسیدن روزهای پرفشار انتخاب رشته‌ی دانشگاه آمادگی‌های لازم را برای این امر کسب کنید.
دفترچه انتخاب رشته را به‌طور دقیق مطالعه کنید
هرساله برخى رشته‌های جدید وارد دفترچه می‌شوند یا برخى شرایط دانشگاه‌ها تغییر می‌کنند. در صورت عدم اطلاع از آن‌ها ممکن است به‌سادگی دچار اشتباه شوید. پس حسابی حواستان را جمع کنید.
به‌هرحال شما قرار است حین تحصیل یا پس از فارغ شدن از آن مشغول به کار شوید. پس بهتر است از همین ابتدا درست قدم بردارید. شخصیت و توانمندی‌های خودتان را به‌خوبی بشناسید تا بتوانید مناسب‌ترین شغل و رشته‌ی تحصیلی را برای خود انتخاب کنید.
از چارت درسى رشته‌های انتخابی‌تان مطلع شوید
برخی اوقات دیده می‌شود افراد تنها بر اساس نام و شهرت یک‌رشته به سراغ آن می‌روند بدون آنکه کمترین اطلاعاتی در خصوص جزئیات آن داشته باشند. لطفا زمان بگذارید و نگاهی به چارت درسی رشته‌های مختلف بیندازید. ببینید اصلا علاقه‌ای به آن‌ها دارید؟ می‌توانید از عهده‌ی امتحانات پایان‌ترم به‌خوبی برآیید؟
در خصوص دانشگاه‌ها با شرایط خاص اطلاعات کسب کنید
پیشنهاد می‌کنیم قبل از اقدام برای انتخاب رشته‌ی دانشگاه ابتدا با انواع دوره‌های تحصیلی و دانشگاه‌ها (اعم از روزانه، شبانه، ظرفیت مازاد، شاهد، پیام نور، غیرانتفاعی، پردیس خودگردان، دانشگاه آزاد و …) آشنا شوید.
درباره‌ی شهریه‌ی دانشگاه‌های مختلف، اطلاعات دقیقی کسب کنید
فراموش نکنید که شما قرار است حداقل ۸ ترم در آن دانشگاه تحصیل کنید. علاوه بر شهریه‌ی ثابت، مبلغی که باید بابت شهریه‌ی متغیر بپردازید با توجه به دروس انتخابی‌تان در هر ترم متفاوت خواهد بود. ضمن اینکه ممکن است هرسال درصدی به این مبلغ اضافه شود. بسیاری از افراد بعد از قبول شدن نهایی تازه متوجه می‌شوند دانشگاه انتخابی آن‌ها مشمول شهریه می‌شود و همین امر موجب انصراف آن‌ها می‌گردد. بنابراین شرایط مالی خود و خانواده‌تان را در نظر بگیرید و منطقی تصمیم بگیرید.
بعد مسافت می‌تواند عاملی تعیین‌کننده در انتخاب رشته‌ی دانشگاه باشد
حرف یک روز و دو روز نیست. در خوش‌بینانه‌ترین حالت چهار سال از عمرتان در این مسیر سپری می‌شود. شهر و دانشگاهی را انتخاب نکنید که کمترین شناختی نسبت به آن ندارید. بعد مسافت، وضعیت آب‌وهوا، حمل‌ونقل عمومی، بازار کار موجود در آن شهر، شرایط خوابگاه و محل سکونت و عوامل بی‌شمار دیگری می‌توانند انتخاب شما را تحت تأثیر قرار دهند. شک نکنید هر چه قدر که از محل سکونت خود فاصله می‌گیرید هزینه‌های شما سیر صعودی به خود می‌گیرند. هزینه‌ی رفت‌وآمد، خوردوخوراک، خوابگاه، اجاره خانه و ده ها مورد دیگر که باید قادر به تأمین آن‌ها باشید.
به اعتبار دانشگاه‌ها توجه کنید
این روزها دیگر به هر طرف که سر برگردانید می‌توانید یکی از شعب دانشگاه‌های آزاد، غیرانتفاعی و پیام نور را ببینید. اما آیا واقعا هر دانشگاهی ارزش هزینه کردن دارد؟ شما می‌توانید از طریق سامانه‌های اعتبارسنجی جهانی از رتبه و اعتبار دانشگاه‌های مختلف در رتبه‌بندی‌های وزارت علوم مطلع شوید. بررسی کنید و ببینید وقت و پولتان را می‌خواهید در کجا و با چه سطح اعتباری هزینه کنید؟
پیشنهاد: بهترین رشته‌های تحصیلی برای مهاجرت کدام‌اند؟
حرف آخر
در پایان به یاد داشته باشید که اگر می‌خواهید نتایج تلاش و زحمات خود را ببینید باید حسابی زمان بگذارید و تحقیق کنید. چه بخواهید چه نخواهید انتخاب رشته‌ی دانشگاه مرحله‌ای تعیین‌کننده در زندگی شما خواهد بود. بنابراین سعی کنید در فضایی به‌دور از احساسات و بدون اینکه بخواهید تحت تأثیر توصیه‌های غیرتخصصی دیگران قرار بگیرید، مناسب‌ترین انتخاب را برای خودتان رقم بزنید.
