فشار کاری، امروزه و در دنیای کسب‌وکارها چالشی غیرقابل‌اجتناب است و تبعات آن تأثیرات مهمی بر سلامت جسم و روان کارمندان و موفقیت سازمان دارد. این مسئله به‌صورت فوریت انجام کارها، کار بیشتر در زمان کمتر، افزایش وظایف یا انواع وظایف در زمان‌بندی محدود، عنوان می‌شود. هدف اصلی انسان‌ها از کار کردن، رفاه و آسایش در زندگی است و نباید کمیت و سبک‌کاری باعث ایجاد خطرات جسمی و روانی، کاهش کیفیت و سبک زندگی شود.
سازمان‌های بزرگ برای بهبود شرایط و بالا بردن عملکرد کارمندان تلاش می‌کنند؛ اما خود کارمندان هم باید راهکارهای کنار آمدن با فشار برای بالا بردن عملکرد و حفظ سلامت خود را بدانند. آیا شما با مفهوم فشار کاری و تبعات آن آشنا هستید؟ آیا حاضرید بابت تحمل این فشار و مضراتی که برای سلامت شما دارد، درآمد بالایی داشته باشید؟ و اگر ناچار به انجام حجم بالایی از کارها هستید، آیا می‌دانید چگونه این اوضاع را کنترل و مدیریت کنید تا کمترین آسیب را ببینید؟ در این مقاله سعی داریم تا به این پرسش‌ها پاسخ دهیم.
آنچه باید از مفهوم فشار کاری بدانیم
همه مشاغل مهم، فشار بالایی را به افراد وارد می‌کنند. فشار یک‌جور فوریت برای فرد ایجاد می‌کند که کار را سریع‌تر انجام دهد. طبق تحقیقات، مقدار معقولی از فشار کاری، از بی‌انگیزگی افراد جلوگیری می‌کند و باعث می‌شود تا افراد متمرکز و خلاق بمانند و بیشترین و بهترین عملکرد را از خود نشان دهند. اگر فشار وارده بیش‌ازحد کم باشد؛ احتمال اینکه کارمندان کارها را با تأخیر انجام دهند؛ تمرکز نداشته باشند یا احساس بیهودگی داشته باشند؛ بیشتر می‌شود. البته اگر سطح فشار از حد معمول بیشتر باشد، هیجان، اضطراب، استرس، حواس‌پرتی و کلی عوارض دیگر دارد و سبب ایجاد اختلال در زندگی فردی، اجتماعی و شغلی می‌شود. در ادامه عوامل ایجاد کننده، مزایا و معایب فشار را بررسی می‌کنیم:
عوامل ایجادکننده فشار در مشاغل
عوامل زیادی باعث ایجاد فشار در محیط کار می‌شوند:
- نوع وظایف: حجم کاری زیاد، شرایط کاری سخت، ساعات کاری طولانی، داشتن سمت‌های مختلف، زمان استراحت کم، نداشتن مهارت‌های موردنیاز و نداشتن حس کنترل و مدیریت بر شرایط،
- شرایط سازمانی: مدیریت ضعیف، ارتباطات ضعیف، انتظارات و مسئولیت‌های تعریف‌نشده، شرایط فیزیکی نامطلوب یا خطرناک، عدم وجود امنیت شغلی و فرصت رشد،
- عوامل فردی و بین فردی: نداشتن مهارت تصمیم‌گیری، عدم همکاری و تنش بین کارمندان، سطح پایین اعتماد بین اعضا، عدم حمایت از کارمندان.
اثرات و مزایای فشار در مشاغل:
انسان موجودی مقاوم است و عاشق چالش و وظایف دشوار؛ وظایفی که باعث ایجاد هیجان و رشد او شود. درواقع فشار زیاد در کار به‌عنوان یک فرصت و عامل محرک است؛ و اکثر افراد تحت فشار و به‌مرور زمان مهارت‌های لازم برای عملکرد بهتر و موفقیت را کسب می‌کنند. مهارت‌هایی مثل، داشتن برنامه، اولویت‌بندی کارها، مدیرت زمان، استفاده از راهکارهای جایگزین برای موارد غیرقابل‌پیش‌بینی، کنترل خود در شرایط بحرانی، ارزیابی خود و شفاف کردن مسیر و اهداف و مدیریت فشار و غیره.
معایب و نشانه‌های فشار در مشاغل:
امروزه با تغییر سبک زندگی، افراد مجبور هستند برای داشتن درآمدی بالا، بیشتر از گذشته کار کنند و فشار زیادی را تحمل کنند. این فشار همان‌قدر که ازلحاظ اقتصادی مفید است، می‌تواند روی جسم، روان و سبک زندگی افراد اثراتی جبران‌ناپذیری بگذارد و باعث آسیب شود:
- اثرات جسمی: افزایش فشارخون، ایجاد بیماری‌های قلبی عروقی، تنش‌های عضلانی و سردرد، اختلالات تغذیه‌ای، اختلالات در خواب، دردهای عصبی،
- اثرات روانی: بی‌حوصلگی و افسردگی، استرس و اضطراب، عدم تمرکز و حواس‌پرتی، کاهش اعتمادبه‌نفس، کوفتگی و فرسایش روانی،
- سبک زندگی: عملکرد ضعیف، مصرف مشروبات الکلی یا مواد مخدر، نارضایتی از زندگی و شغل، عدم میل به رابطه جنسی، مشکلات خانوادگی، نداشتن کنترل و مدیریت فردی.
زمان یکی از منابع محدود انسان برای دستیابی به اهداف و آرزوهایش است. زمان نیازمند مدیریت صحیحی است تا انسان نهایت استفاده را از آن ببرد؛ ازاین‌رو مدیریت زمان برای انسان و سازمان‌ها به‌خصوص در شرایط فشار کاری، بسیار حائز اهمیت است. درواقع مدیریت زمان تلاشی است آگاهانه برای کنترل و اختصاص دادن منابع محدود، جهت جلوگیری از هدر دادن وقت، نظم و ترتیب دادن به روند انجام کارها، رضایت‌مندی و افزایش عملکرد فردی و سازمان. مدیریت زمان یعنی اینکه، نیازها، اهداف، وظایف و منابع را به‌طور شفاف مشخص کنیم، آن‌ها را بر اساس اولویت دسته‌بندی کنیم و با حذف عوامل اضافی و تفویض اختیار و کنترل آن، زمان لازم را برای انجام کارها اختصاص دهیم.
