این روزها مخصوصا در کشور ما اوضاع و شرایط بهگونه‌ای است که اکثرمان به استرس و اضطراب عادت کرده‌ایم و درواقع به جای پیدا کردن راه فرار و رهایی از آن، حضور استرس را به‌عنوان یک همراه همیشگی در زندگیمان پذیرفته‌ایم، اما استرس دقیقا چیست؟ چه پیامدهایی در زندگیمان دارد؟ آیا همیشگی بود استرس طبیعی است؟ آیا می‌توانیم استرس را کنترل کنیم؟
درست است که استرس زندگی اکثریت را احاطه کرده است. اما نکته‌ی قابل توجه این است که استرس همیشه هم بد نیست، در شرایط پرفشار استرس می‌تواند یک عامل انگیزش باشد تا شما بیشتر تلاش کنید. اما اینکه همیشه در حالت استرسی و اورژانسی باشید، این مغز و بدنتان است که هزینه‌اش را می‌پردازد. در این مطلب به شناخت استرس، علائم و نشانه‌های آن و همچنین اقدامات لازم برای کاهش اثرات مخرب استرس و اضطراب نیز می‌پردازیم.
استرس چیست؟
می‌توان گفت استرس به‌طور دقیق قابل تعریف نیست و به‌عبارتی تعریف آن مثل چسباندن ژله با میخ روی دیوار سخت و ناممکن است. شاید بتوان گفت استرس هم مثل «شادی» تعریف می‌شود. هرکسی می‌تواند احساس شادی داشته باشد اما هیچ‌کس نمی‌تواند تعریف دقیقی از احساسات ارائه دهد.
بر اساس تعریفی که به پروفسور ریچارد لازاروس منسوب شده، استرس «شرایط یا احساسی است که طی آن فرد آگاه می‌شود که مطالبات از او، فراتر از توانایی‌های شخصی و منابع اجتماعی است که می‌تواند فراهم کند». به‌عبارت دیگر، موقعی دچار استرس می‌شویم که فکر می‌کنیم زمان کافی، منابع یا دانش لازم را برای مدیریت اوضاع نداریم یا به‌طور خلاصه، هنگامی‌که احساس می‌کنیم از کنترل خارج شده‌ایم.
شاید بتوان گفت اضطراب پاسخی طبیعی است به اتفاقاتی که باعث می‌شوند احساس خطر کرده یا تعادلمان بهم بخورد. هنگام مواجهه با خطر بدن ما به صورت خودکار و ناخودآگاه واکنش‌هایی برای محافظت از بدن نشان می‌دهد و این واکنش در افراد مختلف متمایز است. شناخت این واکنش‌ها و رویارویی با آن‌ها باعث می‌شود بتوانیم کنترل بیشتری در هنگام وقوع مشکلات و استرس پس از آن داشته باشیم.
انواع استرس:
درواقع استرس تأثیر متفاوتی بر هر فرد می‌گذارد و این به ذهنیت او در مورد این موضوع نیز مربوط است و هر فرد پاسخی متفاوت از دیگری به یک شرایط استرسی واحد می‌دهد و باتوجه به پاسخ‌های افراد استرس را در سه دسته‌ی اصلی تقسیم‌بندی می‌کنند:
استرس حاد:
نوعی حمله‌ی ناگهانی است با پاسخ‌هایی سریع که نشانه‌های آن در ابتدا به‌سرعت بالا می‌رود و پس از مدت زمان کوتاهی فروکش می‌کند. زمان وقوع آن موقعیت‌هایی مثل یک مصاحبه‌ی کاری، تعرض در محل کار و یا به‌وجود آمدن یک تغییر غیرمنتظره است. علائم فیزیکی آن می‌تواند خشک شدن دهان، تپش قلب، سردرد و لرزش دست‌ها باشد و برای اکثریت، بازگشت به شرایط نرمال مدت زمان کوتاهی طول می‌کشد.
استرس پس آسیبی:
اختلال پس آسیبی، پاسخی است به یک رویداد و یا موقعیت حاد استرس‌زا که با تأخیر به‌وجود می‌آید و نسبت به استرس حاد ماندگارتر است.
رویدادی که معمولا جان فرد را به خطر می‌اندازد و استرسی منفی در اکثریت افراد است. پاسخ این رویدادها معمولا ادامه‌دار است و مواردی چون انزوا، تمایل به خودکشی، اضطراب و افسردگی و اختلال در شخصیت اجتماعی در بین افراد زیاد مشاهده می‌شود. از عوامل به وجود آورنده‌ی استرس پس آسیبی به مواردی چون شکنجه، تجاوز، جنگ و یا دیدن یک چیز ناراحت کننده و دردناک می‌توان اشاره کرد.
استرس مزمن:
بهترین تعریف برای این نوع را می‌توان واکنش‌های درونی مداوم به موقعیت‌های خارجی، هنگام عدم توانایی برای مقابله با آن دانست. در مقابل بیشتر رویدادهایی که در ایجاد استرس حاد و استرس پس آسیبی نقش دارند، استرس مزمن نوعی واکنش تجمعی به فشارهای ایجادشده در یک دوره زمانی طولانی‌مدت است. پاسخ‌هایی که به‌تدریج ایجاد شده و به آرامی رشد می‌کنند. در استرس مزمن برخلاف استرس حاد، بازگشت به حالت نرمال دیرتر اتفاق افتاده و نشانه‌های روانی و فیزیکی تا مدت‌ها ادامه دارند.
گاها این اضطراب‌ها می‌توانند کاری و شغلی باشند. ازاین‌رو اگر می‌خواهید استرس ناشی از شغل خود را بسنجید، می‌توانید از تست سنجش استرس شغلی اسپیو استفاده کنید.
یکی از عوامل استرس‌زا برای اکثر ما عدم توانایی در مدیریت زمان است، مدیریت نکردن زمان عامل مهمی در استرس و اضطراب محسوب می‌شود. از کارهایی که باید انجام دهید لیست تهیه کنید. یا از برنامه‌های مدیریت کارها استفاده کنید. اولویت‌بندی در کارها را فراموش نکنید!
یاد بگیرید که با تغییرات کنار بیایید و انعطاف‌پذیر باشید تا بتوانید بر مشکلات غلبه کنید. این چیزی است که باید برای یادگیری آن تلاش و تمرین کنید. هیچ‌چیز در زندگی راحت به‌دست نمی‌آید پس باید برای قدرتمند شدنتان تلاش کرده و سختی بکشید. از حمایت اطرافیان مانند دوستان، افراد خانواده و همکاران بهره‌مند شوید. به اندازه کافی ورزش کنید و به اندازه‌ی کافی بخوابید تا بتوانید خودتان را آرام کنید.
