آیا تقویت هوش هیجانی می‌تواند کیفیت رابطه عاطفی ما را بالا ببرد؟‌

هوش هیجانی در رابطه عاطفی ما چه نقشی دارد؟ اصلا هوش هیجانی چیست و به چه کاری می‌آید؟

یک گیاهی وجود دارد به نام مهرگیاه. قدیمی‌ها می‌گفتند بین زن‌وشوهرها محبت و عشق به وجود می‌آورد. شاید هم مهره مار بتواند معجزه کند و کاری کند که پارتنر شما یک دل نه صد دل عاشق شما بشود. شاید هم رمال و دعانویس و سر کتاب معجزه کنند. یک منار قدیمی به اسم چهل دخترون در اصفهان هست که به سده ۶ قمری برمی‌گردد. آنجا دخترها می‌رفتند گردو بشکنند که بختشان باز شود و خوشبخت شوند. هنوز هم این منار طرفدار دارد. دیدم که میگما، خیلی‌ها هنوز هم در قرن حاضر برای بهبود روابطشان دنبال دعا و جادو و معجزه هستند. اما چند درصد این آدم‌ها نتیجه گرفتند؟ اصلا راهی وجود دارد که بتواند آدمی را عاشق شما بکند؟ یا اینکه عشق شما را ماندگار و جاودان کند؟ این آدم‌هایی که کنار هم خوشبختند از فضا آمدند؟ چه مزیتی دارند که شما ندارید؟

اگر به فکر ازدواج یا بهبود روابط خودتان هستید این مقاله می‌تواند تحول عظیمی را در زندگی شما ایجاد کند. پس تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

هوش هیجانی چیست و در روابط ما چه نقشی دارد؟

هوش هیجانی یا همان EQ نوع دیگری از باهوش بودن است که به درک احساسات خود و دیگران برای تصمیم‌گیری مناسب در زندگی اشاره دارد. آگاهی از وضعیت هوش هیجانی آنچنان اهمیت دارد که توسعه آن می‌تواند تفاوت شکست و یا موفقیت در زندگی شخصی و شغلی شما را مشخص کند.

ریون بار-آن (Reuven Bar-on) روان‌شناس اروپایی و یکی از پیشگامان، نظریه‌پردازان و محققان هوش هیجانی است. او اولین فردی است که مفهوم هوش هیجانی یا EQ را برای سنجش شایستگی‌های هیجانی-اجتماعی معرفی کرد.

اما هوش هیجانی در رابطه عاطفی ما چه نقشی دارد؟

می‌دانیم آنچه از ما سر می‌زند یک رفتار است و همه رفتارهایی که از ما سر می‌زنند معطوف به یک هدف هستند و هدف آن‌ها ارضای نیازهای خود من است. هیچ‌کسی تنها برای برآورده ساختن نیاز دیگری به دنیا نیامده است. حال پنج نیاز اساسی در همه افراد بشر وجود دارند شامل: نیاز به عشق، آزادی، میل به پیشرفت، تفریح و بقا.

البته میزان احتیاج به هر کدام از این نیازها در ما متفاوت است. ممکن است برای یک نفر نیاز به عشق از پنج نیاز دیگر مهم‌تر باشد و برای شخص دیگر نیاز به آزادی اولویت داشته باشد. نکته مهم این است که بدانید نیاز هیچ‌کس را نمی‌توان تغییر داد. بعضی‌ها می‌گویند افراد وقتی متفاوت هستند همدیگر را تکمیل می‌کنند. اما این دیدگاه اشتباه است. اگر نیاز به بقای شما بالا باشد سعی در ذخیره کردن پول خواهید داشت. اما اگر میل به تفریح شما بالا باشد از خرج کردن پول لذت خواهید برد و قطعا بر سر خرج کردن یا پس‌انداز پول با یکدیگر به مشکل خواهید خورد. اختلافات در ازدواج از اختلاف در این پنج نیاز سرچشمه می‌گیرد. اگر دنبال یک ازدواج موفق و رابطه عاطفی عالی هستید باید بتوانید نیازهای خود و اولویت‌بندی آن‌ها را بشناسید و نیازهای پارتنر خود و اولویت‌بندی‌های آن‌ها را بدانید. بدون شناخت کافی رابطه شما خواهد مرد. اما چگونه باید این نیازها را شناخت؟ و چگونه آن‌ها را ارضا کنیم؟ هوش هیجانی در شناخت و ارضای این نیازها چه نقشی دارد؟

مطلب مرتبط: برای داشتن یک رابطه عاطفی خوب باید چه‌کار کنیم؟

استفاده از هوش هیجانی در رابطه عاطفی چطور موجب بهبود روابط می‌شود؟

هرکس با یک نفر دیگر برای پاسخ به نیازهای خودش ازدواج می‌کند. دو طرف یادشان می‌رود که طرف مقابل هم نیازهای خاص خودش دارد و تعارض ایجاد می‌شود. اینجاست که دست به کنترل بیرونی می‌زنیم. در فرد احساس گناه ایجاد می‌کنیم یا خشم و پرخاشگری و تهدید و حساب پس گرفتن، انتقاد و سرزنش و تنبیه را به‌کار می‌بریم تا بتوانیم دیگری را زیرسلطه خود بیاوریم و این نقطه شروع مرگ تدریجی یک رابطه است.

اما ناجی روابط، هوش هیجانی بالاست. اگر شما هوش هیجانی بالایی داشته باشید به‌راحتی نیازها و احساسات خود و فرد مقابل را تشخیص می‌دهید، در صورت ایجاد مشکل سریع حل‌مسئله می‌کنید، تحمل فشارهای روانی را دارید و به‌طورکلی از تاب آوری بالاتری برخوردار هستید. مسئولیت‌پذیری و همدلی بالایی دارید. ازطرفی در روابط بین‌فردی و درون‌فردی خوب عمل می‌کنید.

به خودتان و طرف مقابلتان احترام می‌گذارید و به استقلال و خودشکوفایی می‌رسید. شما از خودآگاهی هیجانی و خودابرازی برخوردار هستید. وقتی گفتیم نیازهای شریک زندگی‌تان را می‌دانید نه اینکه علم غیب دارید. بلکه با خودابرازگری درست و به‌موقع و حل مسئله و واقع‌گرایی و تحمل فشار روانی که از پارامترهای مهم هوش هیجانی هستند به این آگاهی می‌رسید که نیازهای خود و طرف مقابلتان را ببینید و ارضا کنید. اما شما می‌دانید از چه میزان هوش هیجانی برخوردار هستید؟ و یا پارتنر شما چه میزان هوش هیجانی دارد؟ و یا اینکه از میان زیرپارامترهای هوش هیجانی در کدام یک عالی و در کدام یک ضعیف هستید؟

هوش هیجانی شامل چه پارامترهایی است و چه مواردی را می‌سنجد؟

هوش هیجانی پنج مورد اصلی را می‌سنجد که خود به زیر گروه‌هایی تقسیم می‌شوند.

۱ـ خلق کلی که شامل (میزان شادمانی فرد و میزان خوش‌بینی اوست).

۲ـ سازگاری که شامل (واقع‌گرایی، انعطاف‌پذیری و حل مسئله است).

۳ـ کنترل احساسات که شامل (تحمل فشار روانی و کنترل تکانش است).

۴ـ مهارت‌های بین‌فردی که شامل (مسئولیت‌پذیری، همدلی و روابط بین فردی است).

۵ـ مهارت‌های درون‌فردی که شامل (احترام به خود، استقلال، خودشکوفایی، خودآگاهی هیجانی و خود ابرازی است).

همان‌طور که می‌بینید با انجام یک تست ساده هوش هیجانی بار-ان Bar-On به اطلاعات جامع و شگفت‌انگیزی درباره خود و پارتنرتان می‌رسید و نکته جالب دیگر این است که در تفسیر تست برای بهبود قسمت‌هایی از هوش هیجانی که در رتبه پایینی قرار گرفته است راهکارهای مفیدی به شما پیشنهاد می‌شود. مثلا اگر همدلی پایینی دارید چه کارهایی به بهبود همدلی در شما کمک می کند. اما اگر هوش هیجانی بسیار پایینی داشتید نگران نباشید. خوشبختانه هوش هیجانی قابلیت رشد و بهبود را دارد. تکنیک‌های زیر را بخوانید و هوش هیجانی خود را افزایش دهید.

مطلب مرتبط: هوش هیجانی چیست؟ ۴ راهکار تقویت آن

۹ راهکار هوشمندانه تقویت هوش هیجانی در رابطه عاطفی

اصولی که اگر رعایت کنید نیازهای هر دو طرف برآورده می‌شود:

۱ـ شما و همسرتان یک تیم هستید:

ارضای نیازهای خودتان به شیوه‌ای مسئولانه ‌وظیفه شما و پارتنرتان در رابطه است پس بنشینید و با هم‌تیمی خود هم‌فکری کنید که چه کاری انجام دهید تا نیازهای هر دو طرف ارضا شوند. به هم‌تیمی خود حمله نکنید. بلکه او را به هم‌فکری فرا بخوانید.

۲ـ داشتن رفتار مناسب با استفاده از هوش هیجانی در رابطه عاطفی:

احساسات و هیجانات مختلف را بشناس. متأسفانه بسیاری از افراد با طیف وسیعی از هیجانات مثبت و منفی آشنا نیستند. شناخت انواع احساسات به شما کمک می‌کند تا در هر موقعیتی مناسب‌ترین واکنش را از خود نشان دهید. با همسرت به‌گونه‌ای رفتار کن که دوست داری با تو رفتار کند.

۳ـ دست از کنترل کردن افراد بردارید:

همیشه به‌یاد داشته باشید تنها کسی‌که می‌توانید کنترل کنید خودتان هستید. شما هرگز نمی‌توانید فرد دیگری را وادار کنید تا طوری رفتار کند که دلخواه شما است. یادتان باشد هر کجا پای کنترل به میان بیایید رضایت‌مندی کاهش می‌یابد. هرچه کمتر در کنترل دیگران بکوشیم آن‌ها بیشتر کارهایی که شما می‌خواهید را انجام می‌دهند.

۴ـ کنترل درونی داشته باشید:

تنها می‌توانم خودم را کنترل کنم و سعی کنم ببینم در هر اتفاقی که ایجاد می‌شود سهم و مسئولیت من چقدر است؟

۵ـ رابطه عاطفی،‌ جاده‌ای دوطرفه است:

پس هرگز فراموش نکن که اگر نیاز طرف مقابل را نادیده بگیری یک روز ترکت خواهد کرد. باید هر دو نفر در رابطه محترم و باکرامت باشند. پس برای ارضای نیازهای طرف مقابل نیازهای خودت را فدا مکن. بلکه راهکاری برای ارضای نیازهای هر دو طرف پیدا کن. هوش هیجانی در رابطه عاطفی به شما کمک می‌کند تا به‌موقع و به شکلی درست خواسته‌ها و نیازهای طرف مقابل را بشناسید.

۶ـ وقایع دردناک گذشته را مرور نکن:

مرور گذشته تلخ نوعی استمنای ذهنی است و هیچ دستاوردی جز ناراحتی برای شما ندارد. یک‌بار برای همیشه گذشته را مورد بازنگری قرار دهید و از آن درس بگیرید.

۷ـ ناتوانی در مدیریت هیجانات منفی و تعارضات همیشه باعث تخریب کیفیت رابطه می‌شود:

در هر رابطه‌ای درگیری و تعارض به وجود خواهد آمد. اما باید توانایی حل این‌گونه تعارضات را داشته باشید. هوش هیجانی در رابطه عاطفی به کمک شما می‌آید تا به‌جای مهار یا سرکوب هیجانات منفی، آن‌ها را به همان گونه هستند بپذیرید و به‌نحوی درست با آن‌ها کنار بیایید. پس بهتر است که از کلاس‌ها و مشاوره‌های روان‌شناسی که در مراکز روان‌شناسی برگزار می‌شوند برای افزایش مهارت‌های ارتباطی، گوش دادن فعال، برقراری ارتباط چشمی مؤثر، تصمیم‌گیری هوشمندانه، حل‌مسئله و ….کمک بگیرید و تا می‌توانید در این مورد کتاب بخوانید.

۸ـ ادراک متفاوت از نیازهای متفاوت می‌آید:

افراد مختلف، جهان را به‌شیوه‌ای متفاوت ادراک می‌کنند. این ادراک متفاوت بر اساس نیازهایشان است. یکی بستنی می‌خواهد دیگری غذا نخورده. یکی دیگر همین که زنده بماند برایش کافی است. پس با صحبت کردن و وقت گذراندن با یکدیگر نیازهای یکدیگر و بهترین شیوه‌ی پاسخ‌دهی به آن‌ها را بشناسید.

۹ـ برداشت ما از واقعیت متفاوت است:

چون طرح‌واره‌های متفاوتی داریم. تا‌به‌حال به دختر زیبایی گفته‌اید که بسیار زیباست و او بگوید نه من زشت‌ترین دختر زمین هستم؟ می‌بینید واقعیت نیست که مهم است. بلکه برداشت ما از واقعیت است که اهمیت دارد. برداشت ما از طرح‌واره‌های ما شکل می‌گیرند. سعی کنید طرح‌واره‌های یکدیگر را بشناسید. کتاب‌ها و کارگاه‌های مناسبی در این زمینه وجود دارند.

سخن آخر

همان‌طور که با خواندن این مقاله متوجه شدید هوش هیجانی در رابطه عاطفی و موفقیت آن بسیار با اهمیت است و نمی‌توان نقش آن را نادیده گرفت. هوش هیجانی همان مهره ماری است که بسیاری دنبال او بوده‌اند. همان رمز موفقیت زوج‌های خوشبخت. توصیه‌ی ما به شما در قدم اول انجام تست هوش هیجانی برای خود و پارتنرتان است و در مرحله دوم کار کردن و بهبود بخشیدن نقاطی از هوش هیجانی که در آن‌ها ضعیف هستید.