بدون شک جهت رسیدن به موفقیت در زندگی، اولین گام مشخص نمودن اهداف و پس از آن برنامه‌ریزی برای رسیدن به آن است. مسئله هدفگذاری در زندگی و برنامه‌ریزی، همیشه برای اکثر ما، یک چالش بوده است. شاید برخی از افراد در نحوه و چگونگی هدف‌گذاریشان مشکل داشته باشند و یا اگر هدفگذاری درستی دارند، نحوه رسیدن به آن‌ها را نمی‌دانند و یا حتی اگر نحوه رسیدن به اهدافشان را بدانند استمرار نداشته باشند.
داشتن هدف به‌خصوص، هدفگذاری برای سال جدید یک فرآیند برنامه‌ریزی به‌حساب می‌آید که شما را به سمت مسیری که می‌خواهید در آینده داشته باشید، هدایت می‌نماید. اغلب موفقیت‌ها در شغل و زندگی، از هدفگذاری شروع می‌شوند و با آن توسعه می‌یابند. ازاین‌رو، هدفگذاری در پایان هر سال می‌تواند به شما کمک نماید تا از نتایج سال گذشته خودتان درس گرفته و برای سال جدید برنامه‌ریزی اصولی انجام دهید. زیرا هدفگذاری در زندگی و برنامه‌ریزی در جهت محقق شدن اهداف ازجمله کارهایی هستند که به شما این امکان را می‌دهد تا خودتان را به بهترین نحو در راستای رسیدن خواسته هایتان قرار دهید. درنتیجه اگر می‌خواهید کنترل زندگی خودتان را به دست بگیرید و هر هدف شخصی و کاری که برایتان مهم هستند را مشخص نمایید، یادگیری نحوه هدفگذاری در زندگی و رسیدن به آن‌ها ضروری است.
هدفگذاری چیست؟
هدفگذاری، مشخص نمودن و تعریف اهداف واضح و روشن، سپس تلاش مداوم جهت رسیدن به آن‌ها است. این اهداف مشخص باید مواردی باشند که می‌خواهید در آینده معینی آن‌ها را به دست بیاورید. ازطرفی هدفگذاری، فرآیندی قوی برای اندیشیدن به آینده‌ای ایده ال و خلق آن است. به عبارتی، هدف وضعیت مطلوبی بوده که می‌خواهیم به آن برسیم و هدفگذاری طراحی مسیری است که میان ما و هدف وجود دارد. یعنی با هدفگذاری قرار است مسیری را طراحی نماییم که در صورت طی کردن آن مسیر به اهدافمان خواهیم رسید.
بنابراین یکی از خصوصیات هدفگذاری در زندگی، زمان‌دار بودن است. به‌طور کلی متخصصان، هدفگذاری را فعالیتی در راستای انتخاب آرمان و مقصد نهایی معرفی می‌نمایند که اشخاص آرزو دارند به آن‌ها برسند. بدین سبب هدفگذاری اولین و ابتدایی‌ترین قدم ما در مسیر زندگی است. چراکه انتخاب هدف تمام مسیر زندگی ما را تحت‌تأثیر قرار داده و مسیر زندگی ما به شدت وابسته به اهدافی است که انتخاب می‌نماییم. بدین علت ضروری است که در انتخاب اهداف دقت بیشتری به خرج دهیم.
مطلب مرتبط: با سردرگمی در انتخاب هدف چیکار کنیم؟
۵ اصل مهم هدفگذاری
۱ـ اصل تعهد
تعهد به درجه‌ای از تلاش جهت دستیابی به اهداف گفته می‌شود. این اصل از هدفگذاری بیان می‌نماید که باوجود چالش‌های پیش‌رو نباید در مسیر اهداف از تلاش دست بردارید و باید با مهارت حل مسئله از آن‌ها عبور کرده و درنهایت به موفقیت برسید. هرچقدر احساس تعهد شما بیشتر باشد، احتمال دستیابی به اهدافتان نیز افزایش خواهد یافت. به‌خصوص اگر این اهداف دشوار باشند، وجود تعهد از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود.
۲ـ اصل شفافیت
قطعاً اهداف خاص و معین، شما را در مسیر مستقیمی قرار می‌دهند. اگر هدف مبهمی داشته باشید انگیزه کافی جهت رسیدن به آن را نخواهید داشت. درنظر داشته باشید که اهداف واضح مخصوصاً برای موفقیت‌های کاری بسیار مفید هستند. بنابراین باتوجه به اصل دوم هدفگذاری بهتر است که نقاط عطف مشخص، دقیق و بدون ابهامی را برای خودتان تعریف نمایید. شفاف بودن این نقاط هدف باعث می‌گردد که ذهن شما رسیدن به آن‌ها را تصویرسازی نموده و دستیابی به آن را امکان‌پذیر کند. در این حالت دقیقاً آگاه هستید که باید چه کارهایی را در جدول زمانی خودتان قرار دهید و کدام کارها را حذف نمایید.
۳ـ اصل چالش‌برانگیز بودن
اهداف باید در کنار اینکه در دسترس هستند، چالش‌برانگیز نیز باشند. وقتی هدفی سخت و چالشی را برای خودتان انتخاب می‌کنید، عملکردتان را بهبود می‌دهید و از خودتان راضی می‌شوید. همین امر اعتمادبه‌نفس شما را افزایش داده و برای رفع این چالش‌ها به اندازه کافی احساس قدرت خواهید نمود. همچنین در این حالت انگیزه کافی جهت تفکر استراتژیک و یافتن راه‌حل‌های خلاقانه را خواهید داشت. به‌طور کلی می‌توانیم بگوییم که هدف‌های فراتر از ظرفیت و توانایی ما هدف‌های مناسبی نیستند و احساس نارضایتی درونی و کمبود اعتمادبه‌نفس را در ما ایجاد می‌نمایند.
۴ـ اصل پیچیدگی کار
تحقیقات نشان می‌دهند که اگر وظایف شما بیش از اندازه پیچیده باشند، تأثیر هدفگذاری را از بین خواهند برد. در مجموع اگر کارهای مربوط به اهداف بیش‌ازحد توان باشند، تأثیرات منفی زیادی بر روی روحیه و حتی هدف‌گذاری‌های بعدی شما نیز می‌گذارند. همچنین این امر بهره‌وری شما را کاهش داده و نمی‌توانید با انگیزه فعالیت‌هایتان را ادامه دهید. باوجود این نکات، ولی اصل پیچیدگی کار بر این باور است که مدت زمان تعیین شده جهت دستیابی به اهداف باید واقعی باشد. وقتی فرصت کافی در اختیار اشخاص قرار می‌گیرد این امکان را دارند که مسئله را از جنبه‌های مختلفی نگاه نمایند و بخش پیچیدگی کار را از بین ببرند.
۵ـ اصل بازخورد
اگر هدفگذاری همراه با دریافت بازخورد باشد، قطعاً اثربخشی بیشتری دارد. بازخورد داخلی یعنی به شکل واضح و بدون ابهام سطح فعلی را بررسی نمایید و دریابید که چطور این سطح را بالاتر ببرید تا به هدف خود برسید. وقتی کارهای خود را ارزیابی می‌کنید سطح عملکرد شما هم مشخص خواهد شد. به عنوان مثال ممکن است به این نتیجه برسید که تاکنون از سطح استاندارد پایین‌تر بوده‌اید. در این حالت باید برنامه و نوع فعالیت‌ها را تغییر دهید تا بازخوردهای بعدی بهتر باشند. حتی امکان دارد باتوجه به همین اصل دریابید که هدف اشتباهی را انتخاب کرده‌اید و لازم است که آن را تغییر دهید.
مطلب مرتبط: چگونه برای مسیر شغلی خود برنامه‌ریزی داشته باشیم؟
چگونه هدفگذاری کنیم؟
یک برنامه‌ریزی صحیح تنظیم کنید.
طراحی برنامه‌ریزی صحیح، راه‌حلی اثربخش جهت افزایش شانس شما در دسترسی به هدف‌هایتان است. این برنامه به شما کمک خواهد کرد که در مسیر خود همواره متمرکز باشید و از عوامل حواس‌پرتی دوری نمایید. اگر بهدنبال الگویی جهت برنامه‌ریزی برای هدفگذاری در زندگی خود هستید، می‌توانید زندگی افراد موفق را الگوی خودتان قرار دهید.
ولی به یاد داشته باشید که بهترین برنامه‌ریزی را زمانی انجام خواهید داد که بتوانید تنها از برنامه‌های انسان‌های موفق الهام بگیرید. بدین سبب بر اساس علایق، اولویت‌ها، نیازها، شخصیت و امکاناتی که دارید تغییراتی در آن ایجاد نموده و آن‌ها را عملی بسازید. چراکه انسان‌ها باهم متفاوت هستند و هر شخصی باید برنامه‌ریزی خود را مطابق با کارها و وظایف طول روز و توانایی خودش در انجام کارها تنظیم نماید. علاوه‌بر آن، برای تعهد به برنامه باید آن را به صورتی طراحی کنید که برایتان لذت‌بخش و جذاب باشد. زیرا برنامه‌ای که به آن علاقه ندارید قطعاً با شکست مواجه خواهد شد.
اهدافی واضح و انگیزه‌بخش تعیین نمایید.
یکی از نکات ضروری در دانستن اینکه چگونه هدفگذاری در زندگی داشته باشید، معین ساختن ضرب‌الاجل‌های واقع‌بینانه و معیارهایی جهت ارزیابی آن‌ها است. زیرا ذهن شما برای جدی گرفتن اهداف به آن‌ها نیاز دارد و ازطرفی این کار باعث می‌گردد که در مسیر رسیدن به اهداف خودتان مسئولیت‌پذیری بیشتری داشته باشید. ضرب‌الاجلی که برای هر هدفگذاری مشخص می‌نمایید، باید چالشی، هیجان‌انگیز و در عین حال دست‌یافتنی باشد.
همچنین اهداف باید جذاب باشند تا در شما شوق و انگیزه لازم را ایجاد نموده و کارمندان را نیز نسبت به انجام وظایف خودشان راغب کنند. اگر هدفی که برمی‌گزینید به اندازه کافی شوق‌انگیز نباشد، تمایلی برای بهدنبال نمودن آن نخواهید داشت و با اندیشیدن به آن احساس شادمانی نمی‌کنید. علاوه‌بر آن، می‌توانید با تصویرسازی ذهنی لحظه رسیدن به نتیجه نهایی را ترسیم نمایید. چراکه این کار رسیدن به اهداف را برایتان امکان‌پذیرتر می‌کند.
مطلب مرتبط: چگونه بدون داشتن انگیزه با اهدافمان پای‌بند بمانیم؟
برای هدفگذاری در زندگی، زمان‌بندی ثابت و مشخصی داشته باشید.
اگر می‌خواهید هدف‌های شما اثربخش باشند، نیاز است که یک زمان‌بندی مشخص و ثابتی برای آن‌ها تعیین نمایید. کارهایی ازجمله: قرار ملاقات با سایر افراد، وقت مراجعه به پزشک و … مواردی هستند که زمان ثابت و غیرقابل تغییر دارند و این کارها را نمی‌توانید به خاطر انجام کارهای دیگر، جابه‌جا نمایید. انجام این کار به شما کمک می‌کند تا بتوانید مسیر پیشرفت خودتان را به دقت برنامه‌ریزی نمایید و به‌طور مداوم به سمت اهداف خود حرکت کنید.
همچنین جهت رسیدن به بهترین نتیجه می‌توانید از اثربخش‌ترین تکنیک‌های مدیریت زمان نیز استفاده نمایید. علاوه‌بر آن، وقتی برای کارهای ثابت در برنامه‌ریزی‌تان زمانی مشخص می‌کنید، حتماً زمانی برای کارهای مرتبط با آن هم درنظر بگیرید. مثلاً قرار ملاقات با یک دوست تنها به همان دو ساعت ملاقات شما محدود نشده و باید خودتان را به محل قرار برسانید. یا اگر برنامه دارید تا در سال جدید وزن خودتان را کاهش دهید، باید تعیین نمایید که در چه بازه زمانی و تا چه اندازه‌ای می‌خواهید این کار را انجام دهید.
به نوشتن اهداف خود بپردازید.
یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای هدفگذاری در زندگی، تهیه کردن یک دفترچه برای یادداشت کردن اهداف و خواسته ها است. زیرا وقتی آن‌ها را می‌نویسید دیگر دور از ذهنتان نبوده و قابلیت دستیابی به آن‌ها را در درونتان احساس خواهید کرد. برای شروع این کار می‌توانید یک دفترچه به رنگ و اندازه و سبک موردعلاقه خودتان تهیه نموده و شروع کنید تمام اهداف و خواسته‌هایی که دارید را به ترتیب با شماره‌گذاری در آن بنویسید.
مهم نیست که اهدافتان تا چه اندازه برای شما بزرگ و دست‌نیافتنی هستند، هر چیزی را که فکر می‌کنید، می‌توانید به‌دست بیاورید و دیگران هم به آن دست یافته‌اند را در دفترچه خودتان یادداشت نمایید. همچنین هر زمان می‌توانید هر هدف و خواسته‌ای جدید که در ذهن شما شکل گرفت نیز آن را در دفترچه یادداشت کنید تا زمان عملی کردن آن فرا رسد. پس از نوشتن اهداف و برنامه‌های مرتبط با آن‌ها، این کاغذ را جایی قرار دهید که روزانه نگاهتان به آن برخورد نماید و به نوعی برای افزایش انگیزه و متمرکز ماندن یاری‌تان دهد.
زندگی افراد موفق را دنبال کنید.
افرادی که در راستای هدف شما به موفقیت رسیده‌اند را پیدا نموده و عملکرد آن‌ها را مورد بررسی و مطالعه قرار دهید. قطعاً ذهن و مغز ما با دلیل و منطق درست تمایل بیشتری پیدا می‌نماید تا تغییرات خود را ایجاد کند. ازاین‌رو زمانی که افراد موفق در زمینه هدفی که داریم را می‌یابیم و عملکرد و زندگی‌نامه آن‌ها را بررسی و مطالعه می‌کنیم، مغز ما باورپذیری بیشتری پیدا می‌نماید تا به سمت هدفمان حرکت کند و در آن به موفقیت برسد.
ازطرفی دیدن الگوهای موفقی که نتایج دلخواه ما را خلق کرده‌اند، سبب می‌شود تا در مسیر، ایمان و اعتقاد بیشتری کسب کرده و آموزش هدفگذاری در زندگی را با سرعت و نتایج بسیار فوق‌العاده‌تری به جلو ببریم. بدین سبب برای تأثیر بیشتر در این گام اگر افراد موردنظر در دسترس بودند، حتماً با آن‌ها به مصاحبه بپردازید. حتماً توجه داشته باشید که هنگام مطالعه زندگی افراد موفق یا مصاحبه با آن‌ها تنها الگوها و باورهای درستی که دارند را استفاده نمایید و دیدگاه‌هایی که احساس می‌کنید چندان تأثیرگذار نیستند و جنبه رقابتی یا محدودیت دارند را کنار بگذارید و فقط دیدگاه‌های مؤثرتری که خلق ارزش و خدمت به خودتان و دیگران دارند را برداشت نمایید.
تفکر مثبت داشته باشید.
برای هدفگذاری در زندگی مثبت فکر کرده و برای خودتان انگیزه ایجاد نمایید. قطعاً طبیعی است که در طول مسیر انجام هدفگذاری و برنامه‌ریزی‌ها، بارها ناامید و ناراضی شوید و حتی اعتمادبه‌نفستان را جهت به‌دست آوردن آنچه که می‌خواهید از دست بدهید. اما باید بدانید که برای تعهد به برنامه بیش از هر چیز دیگری به انرژی مثبت و پشتکار نیازمند هستید. این نکته را همیشه به خودتان یادآوری نمایید که می‌توانید برنامه‌های خودتان را عملی کرده و توانایی این را دارید که با موانع و چالش‌ها روبه‌رو شوید. زیرا انگیزه بهترین محرک جهت طی نمودن مسیر به سمت اهداف است. به همین دلیل بهتر است برای خود انگیزه‌های بیرونی یا درونی ایجاد نمایید. انگیزه می‌تواند هنگام مواجه شدن با موانع و شکست‌ها، انرژی مضاعفی برای ادامه مسیر ایجاد نماید.
مطلب مرتبط: مثبت‌اندیشی سمی چیست؟ چگونه از آسیب‌های آن در امان باشیم؟
خودتان را مسئول رسیدن به اهداف خود بدانید.
بدون شک این نکته اهمیت هدفگذاری در زندگی را چندین برابر می‌کند: اگر کارآفرین مستقلی هستید که به تنهایی بار مسئولیت را به دوش خود می‌کشید، مسئول دانستن خود به تنهایی می‌تواند دشوار باشد، ولی مسئولیت‌پذیری، کلید رسیدن به موفقیت در راه هدفگذاری است. تلاش برای رسیدن به اهداف با کمک راهنمای کسب‌و‌کار یا در میان گذاشتن اهداف با تیم، خانواده و … در مسیر رسیدن به اهداف به شما انگیزه می‌دهد تا به چیزی که گفته‌اید، عمل نمایید.
در چنین حالتی است که واقعاً احساس مسئولیت و تعهد خواهید کرد. همچنین انجام این کار در هدفگذاری، به شما این انگیزه را می‌دهد تا سطح توقعتان را بالا ببرید و به چیزهایی برسید که هرگز فکرش را نمی‌کرده‌اید. به‌طوری که احساس مسئولیت، شما را جهت رسیدن به اهدافتان بیشتر تحت‌فشار قرار می‌دهد و انگیزه بیشتری برای عملی کردن کارها پیدا می‌نمایید و درنهایت خلاقیت بیشتری را در شما ایجاد می‌کند.
از طریق رسیدن به اهداف خود، آینده را مشخص نمایید.
قطعاً همه ما شخصا مسئول آینده خودمان هستیم. پس باید مسئولیت آنچه را که می‌توانیم به آن تبدیل شویم را بپذیریم و باور داشته باشیم که می‌توانیم آینده ایده آل خود را خلق نماییم. زمانی که ندانید چگونه هدفگذاری کنید و بر روی مواردی که وقت خود را صرف آن‌ها می‌نمایید و مواردی که می‌خواهید بر روی آن‌ها تمرکز کنید، کنترل ندارید، دیگران به‌‌راحتی می‌توانند شما را از مسیر منحرف نمایند. با هدفگذاری در زندگی، نسبت به تمامی اتفاقاتی که شما را به این نقطه رسانده است آگاه می‌شوید و گذشته خود، چه مثبت و چه منفی، را درک کرده و از آن درس می‌گیرید. درنتیجه هدفگذاری به شما کمک خواهد کرد تا تصویری از آینده دلخواه خود داشته باشید و از این طریق، کنترل لحظه به لحظه زندگی خودتان را به‌دست بگیرید و وقتی به اهدافتان رسیدید در همه حیطه‌های زندگی احساس آزادی بیشتری می‌کنید.
سخن نهایی
هدفگذاری در زندگی مهم‌ترین اصل برای رسیدن به هر موفقیتی است و افرادی که برنامه مشخصی برای کار، زندگی، تحصیل و هدف خود ندارند نمی‌توانند موفقیتی به‌دست بیاورند. برای اینکه به اهداف خودتان برسید و بهره‌وری بیشتری در زندگی روزمره داشته باشید، باید برای انجام کارهای خود برنامه‌ریزی داشته و مثبت‌اندیش باشید. زیرا با تمامی این کارها به راحتی می‌توانید هر مانع و یا چالشی را فرصت دیده و به تمامی اهدافتان برسید و قدر خودتان را بدانید. چراکه هیچ شخصی به اندازه‌ی خود شما در رسیدن به موفقیتتان اثرگذار نخواهد بود.
بنابراین فراموش نکنید که تمامی افراد موفق در جهان برای رسیدن به هدف موردنظرشان هرگز تسلیم نشدند. درنتیجه بهتر است بدانید که تک‌تک لحظات زندگیتان بدون هدفگذاری و برنامه‌ریزی قطعاً هدر خواهند رفت. پس اگر برای خودتان هدفی مشخص نکرده‌اید، به شما پیشنهاد می‌نماییم که هرچه سریع‌تر این کار را انجام داده و اجازه ندهید بهترین دارایی شما که زمان شماست از بین برود.
