مسئله‌ی ازدواج را می‌توان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دغدغههای فکری هر انسانی برشمرد. داشتن زندگی سالم و پر از آرامش آرزوی ماست و تا حد زیادی روی سلامت روانمان تأثیرگذار است. ما امیدواریم که بعد از شروع زندگی مشترک، رضایت زناشویی بالایی را با همسرمان تجربه کنیم و دعوا‌ها و اختلافات به کم‌ترین میزان ممکن برسند. حقیقت امر این است که وجود اختلاف و تفاوت بین عقاید در ازدواج امری طبیعی است و تفاهم یعنی توانایی تحمل همین تفاوت‌هاست. باتوجه به اینکه هر کدام از ما در خانواده و محیط‌های متفاوتی رشد می‌کنیم به تناسب آن ویژگی‌های شخصیتی متفاوتی هم در ما شکل می‌گیرد. در درجه‌ی اول خوب است که خودمان از این ویژگی‌ها آگاهی پیدا کنیم تا بتوانیم روی نقاط ضعف و قوت خود کار کنیم و همچنین فرد مناسب خودمان را پیدا کنیم و در مرتبه‌های بعدی، پس از یافتن شخص مورد نظرمان با ویژگی‌های شخصیتی او آشنا شویم.
ویژگی‌های شخصیتی که از آن صحبت کردیم به معنی الگو‌های پایدار صفات و گرایش‌هایی هستند که به رفتار فرد دوام می‌بخشند و تا حد زیادی می‌توانند موفقیت‌ها و چالش‌هایی را که افراد پس از ازدواج با آنها روبه‌رو می‌شوند را پیش بینی کنند. تست نئو برای ازدواج گزینه‌ی مناسبی به نظر می‌رسد چراکه ابزار خوبی برای شناخت چالش‌هایی است که ممکن است به سبب تفاوت‌های شخصیتی بین ما و همسرمان پیش آیند و مسلما اگر از آنها آگاه شویم با کمک و مشاوره با افراد خبره بهتر می‌توانیم قبل از ازدواج خود تصمیم‌گیری و انتخاب هوشمندانه‌ای داشته باشیم.
ما در این مقاله قصد داریم با بررسی مؤلفه‌های تست نئو، چرایی اهمیت استفاده از آن را برررسی کنیم.
پنج عامل بزرگ یک ازدواج موفق
هدف از آزمون نئو بررسی ویژگی‌های سالم شخصیت است و کاربردش این است که اگر صفات شخصیتی افراد را بشناسیم می‌توانیم رفتار آن فرد را در موقعیت‌های مختلف بررسی کنیم. برخلاف آزمون‌هایی که برای آسیب شناسی افراد وجود دارند مانند MMPI، تست شخصیت شناسی نئو به ارزیابی ویژگی‌های بهنجار شخص می‌پردازد. زیربنای نظری تست NEO نظریه پنج عاملی شخصیت است که به پنج عامل بزرگ نیز معروف است.
تاریخچه این نظریه به اواخر دهه ۸۰ میلادی برمی‌گردد که توسط دو دانشمند به نام‌های مک کری و کاستا ارائه شده است و تا به امروز چند بار مورد ارزیابی مجدد قرارگرفته است.
تست نئو برای ازدواج به پنج عامل شخصیتی می‌پردازد که عبارتنداز:
ورود به تست پنج عامل شخصیت نئو NEO
روان‌رنجوری N:
شاخص روان‌رنجوری دربرگیرنده عناصری از آسیب‌پذیری است و می‌توان آن را ناخوش احوالی روان شناختی نیز نامید. شش زیرشاخص به نام‌های اضطراب، خشم و کینه توزی، افسردگی، شرم و حساسیت به خویشتن، تکانش ورزی و آسیب‌پذیری دارد.
فردی که دارای روان‌رنجوری بالایی است و نمره‌ی زیادی را در این بخش می‌گیرد همیشه دچار استرس است و در مورد کوچک‌ترین مسائل نگرانی دارد، به‌سادگی ناراحت می‌شود و زودرنج است و تغییرات خلقی زیادی را تجربه می‌کند، همچنین روحیه‌اش را بعد از وقایع استرس‌زا به دشواری به دست می‌آورد. اما کسی که روان‌رنجوری پایینی دارد آرام‌تر و خونسرد است، ثبات احساسی دارد و کمتر نگران و مضطرب می‌شود.
اگر دو نفری که قصد تشکیل خانواده دارند به کمک تست نئو برای ازدواج از این ویژگی خود و طرف مقابلشان آگاه باشند راحت‌تر می‌توانند مطمئن شوند که زندگی با این فرد چه مشکلاتی را ممکن است برایشان در آینده ایجاد کند.
در مرد و زنی که نمره‌هایشان در این شاخص نمرات بالایی می‌شود این احتمال بیشتر وجود دارد که دارای باورهای غیرمنطقی و قدرت کمتری در کنترل تکانه‌ها باشند و درجه انطباق‌پذیری ضعیف‌تری با دیگران داشته باشند. محققان دریافته‌اند که عصبیت یا همان روان‌رنجوری، پیش‌بینی کننده رضایت زناشویی تا ۱۸ ماه پس از ازدواج است، یعنی با افزایش عصبی بودن در بین زوجین، رضایت زناشویی کاهش می‌یابد.
این آگاهی حتی بعد از ازدواج هم کمک‌کننده است و دو نفر بهتر می‌توانند همدیگر را درک کنند، هنگام دعوا بیشتر مراعات هم را بکنند و به هم برچسب بی‌خیال بودن یا داشتن اختلالات روانی نزنند.
برونگرایی E:
این شاخص خودش شش مقیاس به نام‌های صمیمیت، جمع‌گرایی، قاطعیت، فعالیت، هیجان خواهی و هیجان مثبت دارد. افرادی که در این مقیاس نمره بالا می‌گیرند معمولا افرادی اجتماعی و دارای رفتاری قاطع‌اند، فعالیت این افراد بیشتر بوده و اهل گفتگو، حراف و دوستدار دیگران هستند.
زندگی و رفتار این افراد به گونه‌ای است که به شرکت در اجتماعات و میهمانی‌ها علاقه‌مند هستند و طرفدار هیجان‌اند و از تحرک لذت می‌برند. افراد با ویژگی شخصیتی برونگرایی همسرانی پرجنب‌و‌جوش‌اند که بسیار اهل رفت‌و‌آمد و معاشرت هستند. همچنین آنها عاشق سفرهای دست جمعی‌اند.
یک فرد با برونگرایی پایین دوست دارد در مرکز توجه بوده و همیشه شروع کننده‌ی یک گفتگو باشد. دایره‌ی گستره‌ای از دوستان دارد و از دیدار با آدم‌های جدید لذت می‌برد و ارتباط گرفتن با آنها برایش ساده است. او قبل از فکر کردن صحبت می‌کند اما یک فرد با درجه‌ی پایین‌تری از برونگرایی تنهایی را ترجیح می‌دهد، برقراری روابط اجتماعی بیش‌ازحد برایش خسته کننده است و دوستان کمی دارد. همچنین دوست ندارد در مرکز توجه باشد و شروع گفتگو برایش دشوار است.
حال تصور کنید فردی که برونگرایی بالایی دارد بخواهد با فردی که برونگرایی پایینی دارد ازدواج کند:
یکی دوست دارد مدام به سفر برود و جستجو کند و دیگری در خانه ماندن و در آرامش و تنهایی کتاب خواندن را ترجیح می‌دهد.
یکی مدام در حال حرف زدن و از زمین و زمان صحبت کردن است و دیگری سکوت برایش دلپذیرتر است.
اگر دو طرف پیش از ازدواج از این موضوع باخبر باشند بهتر می‌توانند تصمیم بگیرند که دوست دارند با یک نفر که برونگرایی بالایی دارد بمانند یا زندگی کردن با یک فردی که درجات کمتری از برونگرایی را دارد هم می‌پذیرند. همچنین دیگر رفتار‌های همدیگر برایشان عجیب و غریب و عذاب‌آور نیست و ضمن درک بیشتر یکدیگر به هم فضا می‌دهند.
گشودگی به تجربه O:
در تست نئو برای ازدواج می‌توان مشاهده کرد که مجموعه افرادی که نمره بالایی در این شاخص دارند، انسان‌هایی هستند که درباره‌ی تجربه‌های درونی و دنیای پیرامون خود بسیار کنجکاو بوده و زندگی آنها توأم یا سرشار از تجربه است. این افراد طالب لذت بردن از نظریه‌های جدید و ارزش‌های غیرمتعارف هستند و درمقایسه با افرادی که تمایل کمتری برای پذیرش تجربه‌های جدید دارند احساسات مثبت و منفی فراوانی را تجربه می‌کنند.
این‌گونه افراد خلاق و دارای تفکر واگرا هستند. آنها خلاق‌تر و جستجوگرتر هستند. درحالی‌که افرادی که گشودگی کمتری نسبت به تجربه‌های جدید دارند بیشتر درگیر سنت شده، تفکر انتزاعی ضعیفی دارند و محتاط و محافظه کار هستند.
شش مؤلفهی اصلی این شاخص عبارت انداز:
تخیل، زیبایی پسندی، احساسات و عواطف، اعمال و کنش‌ها، عقاید و ارزش‌ها
بیایید دو نفری که درجات مختلفی از گشودگی به تجربه را دارند با هم مقایسه کنیم.
شوهر O بالایی دارد اما خانم دارای O پایین است. آقا دوست دارد خانمش در سبک پوشش خود مدام تغییر ایجاد کند و خانم نسبت به تغییر مقامت نشان می‌دهد. در هنگام سفر کردن خانم علاقمند است که به همان شهرهایی سفر کند که قبلا به آنجا رفته است و خاطره دارد. اما آقا به دنبال تجارب جدید و مکان‌هایی تازه است. این وسط معلوم است که اختلاف به وجود می‌آید.
حال اگر هر دو از این ویژگی شخصیتی همدیگر آگاه باشند، با هم مدارا می‌کنند و با در نظر گرفتن آن بهتر می‌توانند تصمیمات خود را در همه‌ی زمینه‌ها بهبود ببخشند و مدیریت کنند.
توافق‌پذیری A:
شاخص توافق در تست نئو بر گرایش به ارتباط‌های بین فردی تأکید دارد و بهترین شاخص برای حفظ رابطه‌ی عاشقانه است. زیرا افرادی که نمره‌ی خوبی در آن دارند یار خود را به‌راحتی ترک نمی‌کنند.
شاخص توافق پذیری دارای ۶ مقیاس به قرار زیر است:
اعتماد، سادگی، نوع دوستی، تبعیت، تواضع، درک دیگران
افراد با میزان توافق‌پذیری بالا حس نوع دوستی و همدلی زیادی دارند و از کمک به دیگران شاد شده و در جامعه مهربان نامیده می‌شوند. اما افرادی که نمره‌ی پایینی در این شاخص می‌گیرند، خودمحورترند، اهل رقابت بیشتری هستند، برای رسیدن به منافع خود از دیگران استفاده می‌کنند، آنها را کنترل می‌کنند، و نسبت به نیاز دیگران به کمک بی‌توجه‌تر هستند.
به‌هرحال نمی‌توان گفت که کدام‌یک از این‌ها فضیلت و برتری بر یکدیگر دارد. اگرچه در محیط خانواده شاید بالا بودن این شاخص مزیت حساب شود. اما بر فرض اگر فردی همیشه موافقت نماید در صحنه‌های نبرد و جایی که باید از حق خودش دفاع کند در موضع ضعف قرار خواهد گرفت.
نمره‌ی بسیار پایین در این شاخص ممکن است نشان‌دهنده‌ی داشتن اختلالات شخصیتی چون خودشیفته، ضداجتماعی و پارانوئید باشد و نمره‌ی بسیار بالا نشان دهنده‌ی اختلال شخصیت وابسته. اما باز نیاز به نظر متخصص دارد.
وجدانی بودن C:
افراد با شاخص وجدانی بودن بالا معمولا کسانی هستند که دارای اهداف و خواسته‌های قوی و از پیش تعیین شده‌اند. از راه این شاخص تمایل به موفقیت افراد و میزان مسئولیت پذیری آنها سنجیده می‌شود.
شایستگی، نظم، قدرت، وظیفه‌شناسی، تلاش برای موفقیت، نظم درونی و انعطاف‌ناپذیری از مقیاس‌های این شاخص هستند.
کسانی که میزان بالایی از وجدانی بودن را دارند، به جزئیات توجه می‌کنند، عاشق نظم هستند، کارهای مهم‌تر را اول انجام می‌دهند، دفترچه‌ی برنامه‌ریزی دارند و از برنامه نوشتن لذت می‌برند.؛ برعکس، افرادی که میزان پایینی از وجدانی بودن در گزارش تست آنها نشان داده می‌شود شلخته‌ترند، انجام وظایف را به تعویق می‌اندازند و وقتی یک کاری را شروع می‌کنند آن را به اتمام نمی‌رسانند.
البته باید توجه کنیم که افراد با نمرات پایین را نمی‌توان انسان‌های کاملا بی‌مسئولیت و بی‌اخلاقی دانست. بلکه آنها در انجام کارها دقت کمتری از خودشان نشان می‌دهند و در جهت رسیدن به هدف‌هایشان کمتر مصر هستند.
سخن آخر
با توجه به مطالب مطرح شده تست نئو برای ازدواج ابزار خوبی برای سنجش است. چراکه در قدم اول برای خود انسان‌ها راهی برای خودشناسی است .فردی که خودش را نشناسد و نپذیرد نمی‌تواند با ویژگی‌های شخصیتی منفی طرف مقابلش هم کنار بیاید و او را درک کند و در قدم دوم بعد از شناخت به انسان‌ها کمک می‌کند تا منشاء تعارضات را کشف کنند و مهارت‌هایی را با کمک مشاوران یاد بگیرند که توانایی کنار آمدن با تفاوت‌های همدیگر را پیدا کنند.
