مصاحبه شغلی همانند یک مسابقه می‌ماند و همه میخواهند برنده شغل مورد نظر باشند. گاهی از بین صدها شرکت کننده در یک مصاحبه ی شغلی تنها دو یا سه نفر موفق به استخدام در شرکت مورد نظر میشوند. چه چیزی باعث موفقیت افراد استخدام شده میشود؟ آیا فقط مهارت و تجارب شما کافیست؟ پس چرا بین دونفر با رزومه و تجربه ی یکسان یکی استخدام شده و دیگری باید خود را برای مصاحبه های بعد آماده کند؟ آیا شما به همه سوالاتی که در مصاحبه شغلی از شما می پرسند مسلط هستید؟ شما در پاسخ این سوال بگویید ما که اصلا سوالاتی که قرار است فرد مصاحبه کنند بپرسد را نمیدانیم. ما در این مقاله ۱۱ سوال روانشناسی در مصاحبه استخدامی را برای شما جمع آوری کرده ایم.
همیشه شرکت های در خصوص استخدام میخواهند بهترین انتخاب را داشته باشند. در نتیجه آنها سوالاتی را از قبل آماده میکنند تا متقاضی شغل را به چالش بکشند. یکی از اهداف آنها از این سوالات این است که میخواهند فرد را لای منگنه قرار داده تا توانایی‌های واقعیش را به طور ناخودآگاه بر زبان بیاورند.
درست است که این سوال‌ها باعث میشوند کارفرمایان نیروی بد جذب نکنند، اما برای متقاضیانِ شغل چالش سختی است که باید آن را پشت سر بگذارند. متقاضی شغل نه تنها باید به معرفی توانایی‌های کاری خود بپردازد، بلکه باید سریعا مسائل را پردازش کرده و وقار خود را نیز زیر فشار مصاحبه از دست ندهد. شاید این چالش هراس‌آور به نظر برسد، اما متقاضیان با کمی تمرین می‌توانند مصاحبه کردن را به نقطه قوت خود تبدیل کرده و سرشان را بین سرهای دیگر بالاتر بگیرند.
در ادامه ۱۱ سوال روانشناسی در مصاحبه استخدامی را آورده‌ایم که پاسخ شما به این سوالات در سرنوشت مصاحبه تان تاثیر بسزایی دارد.
۱۱ سوال روانشناسی در مصاحبه استخدامی و نحوه پاسخگویی به آنها:
چرا میخواهید در اینجا کار کنید؟
اولین سوال از ۱۱ سوال روانشناسی در مصاحبه استخدامی این است که چرا میخواهید در اینجا کار کنید؟
هدف سوال: این سوال مطرح میشود برای آنکه بدانند موضوعی که بیشترین انگیزه را برای کار به شما میدهد، چیست؟ چقدر در مورد آن شغل و شرکت تحقیق کرده و چقدر این کار را دوست دارید؟
نکته‌ی فریبنده‌ی سوال: به گفته‌ی تیلور قطعا دلایل بسیاری وجود دارد که به کار کردن در یک شرکت علاقه‌مند باشید، اما چگونه اولویت‌بندی کردن آنها مطالب بسیاری را در مورد شما روشن می‌سازد.
پاسخ های احتمالی نامناسب:
«شرکت قبلی به‌اندازه‌ی ارزشم حقوق نمی‌گرفتم»
«در حال حاضر رئیس بداخلاقی دارم»
«همه‌چیز برایم علی‌السویه است، ولی مسیر رفت و برگشت در اینجا خیلی کوتاه و راحت‌تر است»
که البته هیچ‌کدام از اینها شما را پیش چشم مدیران استخدامی عزیز و ارزشمند نمی‌کند. به‌علاوه، شما به این طریق در مورد میزان علاقه‌ی‌تان نسبت به موقعیت شغلی موردنظرتان نیز مورد سنجش قرار می‌گیرید.
پاسخ مناسب: مدیران استخدامی خواهان آنند که وقتی را که شما برای تحقیق درباره ی شرکت گذاشته اید را ببینند، همچنین این را بدانند که شما واقعا این شغل (و نه فقط هر شغلی که بشود) را میخواهید؛ باانرژی هستید؛ قابلیت انجام هر کاری را دارید؛ رسالت و اهداف آنها را می‌فهمید؛ می‌توانید مشارکت ارزشمندی داشته باشید و مایل هستید که بخشی از آن باشید یا خیر.
“هوش هیجانی شما در پاسخ به این سوال تاثیرگذار است. هوش هیجانی خود را از اینجا بسنجید.”
در سه سال آینده خود را در کجا و در چه جایگاهی میبینید؟
یکی از ۱۱ سوال روانشناسی در مصاحبه استخدامی این است که د سه سال آینده خود را در کجا و در چه جایگاهی میبینید؟ آیا تا به حال به این موضوع دقیق اندیشیده‌اید؟
هدف سوال: این سوال را معمولا از کسانی می‌پرسند که مبتدی و تازه کار می نمایند. هدف از طرح این سوال بررسی دو نکته است. اول اینکه بلند پروازی شما را بسنجند و دوم اینکه ببینند آیا با مفهوم دقیق پیشرفت کردن آشنا هستید یا نه.
پاسخ مناسب: اما جواب هوشمندانه‌ی شما چه خواهد بود؟ به جای اینکه برگردید به دوران ابتدایی و بگویید «می‌خواهم خلبان شوم» یا «رئیس اداره شوم» بهتر است از سیاست دیگری استفاده کنید. اگر مثلا دنبال یک شغل مدیریتی هستید، بگردید دنبال ویژگی‌های آن سِمَت که هم اکنون در آنها چندان قوی نیستید، اما انگیزه‌ی زیادی دارید تا به صورت آهسته و پیوسته تقویتشان کنید.
مثلا اگر در حوزه‌ی فناوری کار می‌کنید می‌توانید با تأکید بر افزایش مهارتهایتان تصویری از آینده را برای مصاحبه‌کننده به شکل در آورید.
“ویژگی I و C در تست مدل رفتاری DISC می‌تواند پتاسنیل‌های نگاه شما به افق‌های پیش رو را مشخص کند. همچنین شاخص D و S نیز در جهت میل به تغییر یا پذیرش شرایط و ثبات تاثیرگذار است. مدل رفتاری خود را از اینجا بیابید.”
موفقیت را چگونه توصیف می‌کنید؟
هدف سوال: در واقع مسئول گزینش این سوال را برای آن می‌پرسد تا بفهمد چه چیزهایی به شما انگیزه میدهد، و اینکه جوهره و به عبارتی جُربزه‌ی کاری شما را بسنجد. پاسخ‌های شما بینشی در مورد اولویت‌های شما به آنها می‌بخشد: آیا انگیزه‌ی شما حقوق بالاست؟ آیا میخواهید به چالش کشیده شوید؟ آیا میخواهید مهارتهای جدیدی یاد بگیرید؟ یا شاید هم مصاحبه‌گر در واقع دارد می‌پرسد «آیا شما رویکرد شخصی‌تر و فردگرایانه نسبت به موفقیت دارید؟»
نکته‌ی فریبنده‌ی سوال: این سوال همان میدان مین است، چرا که «موفقیت» امری کاملا ذهنی، شخصی و نسبی است و حتی پاسخی منطقی نیز می‌تواند بد تعبیر شود. به گفته ی تیلور: «تفاوتی جزئی میان جاه‌طلب به نظر رسیدن و چشم داشتن به میز مدیریت وجود دارد چون شما به‌هرحال واقعا دوست دارید پیشرفت کنید و در محل کارتان تاثیرگذار باشید.»
پاسخ مناسب: وقتی سوالات موجود، کلی هستند و پتانسیل بالایی برای تبدیل به نوعی «بازجویی ناملموس» دارند، بهتر است پاسخ‌های خود را تا حد امکان غیر قابل اعتراض نگه دارید. بسته به مطالبی که در شرح شغلی و گفت‌و‌گوی خود متوجه شده‌اید موفقیت را به گونه ای تعریف کنید که با کارفرمای آینده‌تان ارتباط پیدا کند.
در حرفه‌ی‌‌تان به چه چیزی بیش از همه افتخار می‌کنید؟
هدف این سوال: مسئولان گزینش میخواهند بدانند که به چه چیزی خیلی علاقه دارید؛ فکر می‌کنید در چه موردی از بقیه بهتر هستید و اینکه به کاری که انجام می‌دهید افتخار می‌کنید یا نه؟ برای مثال، اینکه پروژه‌ی موردعلاقه‌تان را چگونه توصیف می‌کنید به‌اندازه‌ی خود پروژه اهمیت دارد.
به نظر میرسد اگر بتوانید با افتخار و اعتقاد راسخ در مورد گذشته‌ی کاری خود سخن بگویید، به همین صورت هم می‌توانید در جلسات مهم به کارفرمای جدید تان لیاقت خود را نشان دهید.
نکته‌ی فریبنده‌ی سوال: رؤسا ممکن است خیال کنند که این نوع کار همان شغلی است که بیش از همه به آن علاقه‌مندید یا در آینده میخواهید روی آن تمرکز کنید. اگر این امر را در زمینه‌ی طیف وسیع‌تری از مهارت‌ها و علایق قرار ندهید، امکان دارد این امر برای‌تان تک‌بعدی به‌نظر برسد.
پاسخ مناسب: مدیران استخدامی میخواهند دریابند که شما در کنار انرژی مثبت‌تان، توانایی ایجاد علاقه و برانگیختن اشتیاق در دیگران را نیز دارید. اما موردی که باید احتیاط به خرج دهید، این است که در حالت شور و اشتیاق خود برای صحبت در مورد در موفقیت‌ها و دستاوردهای خود، حواس‌تان باشد فشرده و موجز سخن بگویید و وارد حرّافی و پرگویی نشوید. قرار است توانایی‌تان در بیان خوب را، در کارتان نشان دهید، نه حین مصاحبه!
“آزمون سنجش رغبت شغلی هالند به شما کمک میکند تا علاقه شغلی خود را بیابید و بتوانید به درک درستی در موفقیت در هر شغلی دست یابید. رغبت شغلی خود را اینجا بیابید.”
سه مورد از نقاط قوت و ضعف خود را نام ببرید:
هدف سوال: مصاحبه کننده به دنبال نکات منفی یا به عبارتی چراغ قرمزهایی است که معامله را به هم می‌زنند، مواردی چون ناتوانی در همکاری خوب با همکاران یا ناتوانی در انجام کار در موعد مقرر. تیلور می‌گوید: «هر شغلی دارای الزامات مخصوص به خود می باشد، پس بهتر است پاسخ‌های‌تان بیانگر توانایی‌های مربوط به همان شغل باشد و در نقاط ضعف‌تان هم باید روزنه‌ی امیدی دیده شود؛ حداقل سعی کنید به اینکه خصوصیات منفی تان به‌خاطر اقدامات مثبتی که اتخاذ کرده‌اید، کاهش یافته‌اند وانمود کنید.
نکته‌ی فریبنده‌ی سوال: مواظب باشید که با پرداختن به نقاط مثبت و منفی خود به خودزنی دچار نشوید. مطرح کردن نقاط ضعف اگر نهایتا به جنبه‌های مثبتی ختم نشود، آسیب‌زا خواهد بود.
اگر توانایی‌های‌تان با مهارت‌ها یا سبک کاری مورد نیاز برای موقعیت شغلی جور نبود، پس باید از قبل خود را برای این سوال آماده کنید وگرنه باید با خطرِ پا گذاشتن به میدان مین روبه‌رو شوید.
پاسخ مناسب: مدیران استخدامی میخواهند از اینکه استعداد‌ها و توانایی‌های شما ارزش و دارایی مستقیمی برای شرکتشان است مطمئن شوند و هیچ‌کدام از ضعف‌ها به توانایی کاری‌تان آسیب نخواهد زد. تیلور می‌گوید: «آنها همچنین میخواهند ببینند که توانایی خودارزیابی با درایت و اعتماد به نفس را داشته باشید.»
“شخصیت عبارت است از رفتارهای تکرار شونده.تست شخصیت شناسی MBTI به شما کمک میکند به درک درستی از شخصیت خویش دست یابید. در نتیجه این تست نقاط ضعف و قوت شخصیتی شما به وضوح بیان شده است. مدل شخصیتی خود را اینجا بسنجید.”
اگر می‌توانستید با هر شرکتی کار کنید، دوست داشتید کجا کار کنید؟
هدف سوال: مدیران استخدامی میخواهند جدیت شما در کار و وفاداریتان را به‌خصوص در برابر رقبا، بسنجند. این امر به آنها در کنار گذاشتن نامزدهای شغلی ای که امکان تغییر جهت از حرفه‌ی خود را دارند نیز کمک میکند.
مطرح کردن اسم شرکت‌هایی مانند گوگل فایده‌ای ندارد و حتی فضا را تیره و تار میکند، چون شرکتی که الان در حال محاصبه با آن هستید نیز دارد فرصت داشتن «شغل رویایی‌تان» را به شما میدهد. در واقع مصاحبه‌گر با این سوال نمی‌خواهد در مورد یک شرکت رویایی مثل گوگل برایش حرف بزنید، پس بهتر است به همین شغل و شرکت فعلی بپردازید.
نکته‌ی فریبنده‌ی سوال: ممکن است در جریان اتفاقیِ بحث گرفتار بشوید و ناخواسته نام چند شرکت خوشنام و معتبر از زیر زبان‌تان در برود، اما این امر هیچ خاصیتی ندارد و تنها تردیدهایی را نسبت به اهداف‌تان به مصاحبه‌گر القا میکند.
پاسخ مناسب: مصاحبه‌کننده می‌خواهد این را بداند که شما اکنون در حال مصاحبه شغلی با شرکتی هستید که اولویت اول‌تان بوده است. بنابراین پاسخ‌تان می‌تواند چنین باشد: «در واقع، من خیلی در مورد شرکت‌های موردنظرم تحقیق کرده‌ام و شرکتتان به‌نظر انتخاب ایده‌آلی برای سابقه‌ی شغلی من خواهد بود. برایم خیلی جالب است که شرکتتان در صنعت خود حرف آخر را می‌زند و من خیلی تمایل دارم به سهم خود در چنین شرکتی مشارکت داشته باشم.»
در صورت قبول نداشتن سیاست‌های شرکت، چکار می‌کنید؟
هدف سوال: این سوال توانایی تصمیم‌گیری، راحتی کار با دیگران و مهم‌تر از همه، توانایی بیان ایده‌ها و نظرات در شناسایی حوزه‌هایی که نیازمند بهبود هستند را در متقاضی شغل نشان میدهد.
نکته‌ی فریبنده‌ی سوال: گفتن اینکه «من هیچ‌وقت با سیاست‌های شرکت مشکلی پیدا نمی‌کنم» حتی از طرف مطیع‌ترین کارمندان هم قابل باور نیست. علاوه بر آن، این جمله نشان‌دهنده‌ی آن است که شما هر چیزی که گفته میشود را بدون فکر راجع به نتایج احتمالی آن، می‌پذیرید. در صورتی که شرکت‌ها خواهان مدیران و کارکنانی هستند، که در عین حال که از قوانین پیروی می کنند، سیاست‌های قدیمی و منسوخ احتمالی را نیز بررسی کرده و شجاعت پیگیری آن را داشته باشند.
پاسخ مناسب: می توانید یک موقعیت واقعی را که در آن به خاطر دلایل منطقی و حرفه‌ای با سیاست اتخاذ شده از سوی شرکتتان مخالفت کرده‌اید، مطرح کنید. بر این مسئله تمرکز کنید که نظر و ایده‌ی شما برای بازنگری در سیاست شرکت چطور موجب سود و منفعت بیشتری برای شرکت شد. در مورد تحقیقی که انجام دادید، واقعیت‌هایی که ارائه کردید و نتایج تلاش‌های‌تان برای اصلاح سیاست موردنظر حرف بزنید و ایده‌های خود را مطرح کنید.
“هم این سوال و هم سوال آخر که در مورد ترک کار است، مستقیما با مهارتهای مذاکره شما در ارتباط است. مهارتهای مذاکره خود را اینجا بسنجید.”
خودتان را در یک کلمه توصیف کنید:
هدف سوال: این حرف ممکن است چند نکته را در ارتباط با شما مشخص کند: تیپ شخصیتی‌تان، به چه اندازه در دریافت‌تان نسبت به خود اعتماد دارید و اینکه روش کاری‌تان تا چه حد مناسب شغل درخواستی تان است؟
نکته‌ی فریبنده‌ی سوال: این موضوع می‌تواند در اوایل مصاحبه شغلی بخصوص به یک چالش تبدیل شود، چراکه درواقع نمی‌‌دانید که رئیس‌تان به دنبال چه نوع تیپ شخصیتی می‌گردد. به گفته ی تیلور «اختلاف ناچیزی میان خودستایی غلوآمیز و اعتماد به نفس و میان تواضع و خجالتی بودن وجود دارد و از آنجایی که افراد شخصیت‌های چند وجهی دارند، گذاشتن برچسب‌های کوتاه بر آنها تقریبا غیر ممکن است.»
پاسخ مناسب: محتاطانه پیش بروید. اگر می‌دانید فردی قابل‌اعتماد و متعهد هستید، ولی همچنین از اینکه دوستان‌تان شما را به خاطر شوخی‌های زیرکانه‌تان تحسین میکنند به خود می‌بالید، دراینجا بهتر است در بیان خصوصیات خود رفتار محافظه‌کارانه‌‌ای را در پیش بگیرید.
“برای شناخت دقیق‌تر از خودتان می‌توانید، از تست نئو استفاده کنید.این تست، ۵ عامل شخصیتی، ۳۰ زیرشاخص شخصیتی و ۱۰ سبک عملکردی را مشخص میکند. تست نئو را از اینجا شروع کنید.”
کمی راجع به خودتان صحبت کنید؟
هدف سوال: علت طرح این سؤال بیشتر از اینکه دریافت اطلاعات از شما باشد، ارزیابی سبک و سیاق صحبت کردن و انتقال مفاهیم توسط شماست.
پاسخ مناسب: قطعا مسئول گزینش برای دانستن مثلا بیوگرافی کوتاهی از دوران کودکی، روزهای مدرسه و یا طالع‌بینی شما این سوال را مطرح نکرده است! این اشتباه را نکنید که بخواهید بیوگرافی کوتاهی از دوران بچگیتان، روز اول مدرسه و طالع‌بینی خود را برای مصاحبه‌کننده تعریف کنید.
به جایش خیلی مفید و مختصر از تجربیات اخیر کاری و شخصی خود که مربوط به موقعیت کاریِ مورد مصاحبه میشود حرف بزنید. چیزهایی بگویید که رزومه‌تان را تکمیل کند. شاید اصلا بهتر باشد برای شخصیت خودتان برند‌سازی کنید تا خیلی سریع مشخص شود که شما چه کسی هستید و با خودتان چه چیزی به این شرکت خواهید آورد.
چرا کار قبلیتان را ترک کردید؟
هدف سوال: رئیس جدید شما به دنبال الگوها یا موارد منفی می‌گردد، مخصوصا زمانی که سابقه‌ی شغلی شما پر است از موقعیت‌های کوتاه‌مدت! مصاحبه‌کننده احتمالا تلاش میکند تابه این نکته پی ببرد که آیا در همکاری با همکارانتان مشکل داشته‌اید که شغل خود را ترک کرده‌اید، آیا خیلی زود از هر شغلی خسته می‌شوید و اینکه چه موارد منفی دیگری در شما وجود دارند که باعث‌میشود شغل خود را زود به زود عوض کنید.
نکته‌ی فریبنده‌ی سوال: اگر با سیاست بع این سوال پاسخ ندهید، جواب‌تان احتمالا سوالات و تردیدهای دیگری هم درپی داشته باشد یا اینکه باعث شود کلا شانس کسب چنین موقعیت شغلی‌ای را از دست بدهید.
پاسخ مناسب: آنها امیدوار هستند که شما به دنبال موقعیت شغلی چالش‌آفرین‌تری باشید که بیشتر با مجموعه‌ی مهارتهایتان جور دربیاید. مدیران استخدامی از اینکه بشنوند فرصت رشد در شرکتشان خیلی شما را به این موقعیت شغلی علاقه‌مند ساخته است نیز بدشان نمی‌آید.
اگر به خاطر عملکردتان از شرکت قبلی اخراج شده‌اید بهتر است که به گفتن «راهمان از هم جدا شد» اکتفا کنید و بحث را به منطبق بودن توانایی‌های خود با شغل مورد مصاحبه بکشانید.
اگر از ترک شغل قبلیتان بیشتر از چند روز نمی‌گذرد، روی این مسئله تأکید کنید که دنبال فرصت‌ها، چالش‌‌ها و مسئولیت‌های بزرگ‌تر هستید. اگر در حال گذار از یک زمینه کاری کاملا مجزا به زمینه‌ی کاری دیگری هستید، بحث را اینطور پیش ببرید که چرا مایل به انجام این تغییر بزرگ هستید و آن را گره بزنید به مسئولیت‌های فرصت شغلی جدید.
“ممکن است علت ترک کار شما فرسودگی شغلی باشد. تست فرسودگی شغلی را اینجا امتحان کنید.”
۱۱ سوال روانشناسی در مصاحبه استخدامی که سازمان ها می پرسند، چه چیزی را می سنجد؟
یک سازمان ممکن است از سه نوع تست روانشناسی استفاده کند و سوالات این تست ها را از شما در مصاحبه حضوری بپرسند. این سه نوع تست روانشناسی عبارتند از: تست های شخصیت شناسی، تست های مهارت و صلاحیت. سوالات روانشناسی که در این تست ها وجود دارد توانایی کاندیدا را در مدیریت موقعیت های مختلف می سنجد.
هنگامی که شما به عنوان یک داوطلب به یک مصاحبه حضوری دعوت می شوید ممکن است یا سوالات این آزمون ها را به صورت شفاهی از شما بپرسند و یا از شما بخواهند که در این تست ها شرکت کنید.
در اغلب موارد شما اطلاع ندارید که این تست ها بخشی از فرآیند مصاحبه شماست. این آزمون ها باعث افزایش شانس شرکت در به دست آوردن تصویری حقیقی تر از کاندیدا می شود. شرکت ها براساس نتایج این آزمون ها تصمیم می گیرند.
تست ها شخصیت شناسی در جلسه مصاحبه شغلی
تست های شخصیت شناسی چه از نظر فردی و چه از نظر سازمان جزء محبوب ترین تست های روانشناسی به حساب می آیند. تست های شخصیت شناسی انواع بسیار زیادی دارند.
اما یکی از تست های شخصیت شناسی که سازمان ها از آن در جلسات مصاحبه استفاده می کنند، تست پنج ویژگی شخصیتی است. بر اساس تست نئو پنج عامل شخصیت فرد مشخص می شود که عبارت است از: استقلال از تجربه، ثبات عاطفی، وظیفه شناسی و سازگاری. سوالات این تست ممکن است گرایش شما به خشم یا پرخشگری را بسنجد که در محیط کار عوامل منفی محسوب می شود.
این تست ها معمولا در رابطه با شغل هایی صورت می گیرد که نیاز به ارتباط دائم با افراد در محیط کار دارند.
