حسادت یک حالت هیجانی است که معمولا گاهی با غبطه خوردن اشتباه گرفته می‌شود. روابط بین فردی، روان رنجوری، وظیفه‌شناسی و رقابت‌پذیری ادراک‌شده به‌طور منفی بر احساس حسادت تأثیر گذاشته و آن را افزایش می‌دهد که این کار موجب تأثیر منفی بر روی رفتار در سطح فردی و تأثیرگذاری مثبت بر روی رفتارهای زیان‌آور در سطح فردی خواهد داشت. حسادت می‌تواند در روابط عاطفی، روابط اجتماعی، روابط خانوادگی و حتی در روابط کاری نیز پیش بیاید. حسادت در محیط کار همانند یک هیولای مخرب است که سازمان را از درون تحت تأثیر قرار می‌دهد و قدرت مدیران را زمانی مشخص خواهد کرد که بتوانند حسادت را به رقابت تبدیل کنند.
دلایل بسیار زیادی ازجمله رقابت بر سر منابع کم، بودجه محدود، رقابت در بر عهده گرفتن وظایف مهم یا از دست دادن امکان ترفیع به دلیل شایستگی‌های یک فرد نسبت به فرد دیگر برای ایجاد حسادت در سازمان وجود دارند. رفتارهای طمع کارانه و قابلیت‌هایی که در یکی از کارکنان وجود دارد و ممکن است در دیگری وجود نداشته باشد، معمولا موقعیت‌هایی هستند که باعث گمراهی طبیعت انسان و بروز حسادت می‌شوند.
بسیاری از این موقعیت‌ها در همه محیطهای کاری عادی هستند و نمی‌توان از آن‌ها اجتناب کرد. معمولا بسیاری از افراد عادت ندارند در جامعه یا در محیطهای کاری از حسادت صحبت کنند. اما بااین‌حال، این خصلت بخشی از سناریوی سازمان است که بر روحیه و خلق‌و‌خوی کارمندان، تأثیر می‌گذارد و درنهایت یکی از عوامل عدم تمرکز بر روی کار و بهره‌وری پایین است.
بنابراین با توجه به اینکه بسیاری از کارکنان در سازمان‌ها در تلاش‌اند تا احساس حسادتشان را سرکوب نمایند، شناخت و درک مفهوم حسادت و پیامدهای آن برای مدیران و سازمان‌ها امری مهم به نظر می‌رسد.
دلیل ایجاد حسادت در محیط کار چیست؟
چرا دیگران به ما حسادت می‌کنند؟ چرا همکاران احساس حسادت می‌کنند؟ چرا حسادت برخی افراد برانگیخته‌شده است؟ آیا رفتار فردی در سازمان طوری است که سبب تحقیر دیگران شود؟ نحوه‌ی برخورد با همکار حسود چگونه است؟ حسادت در محیط کار یک واقعیت جهانی است که بسیاری از مدیران و همکاران را با مشکلات بسیاری مواجه می‌کند.
در سازمان‌ها شایع‌ترین وضعیت در بروز حسادت شغلی، این است که بیشتر افراد از بروز مستقیم مشکلات اجتناب می‌کنند و به شیوه‌‌ای غیرمستقیم مانع از پیشرفت در کار همکارانشان می‌شوند. امروزه بخش بزرگی از نیروی کار متخصصان بالغی هستند که همگی مدارک تحصیلی عالی و رزومه‌های چشم‌گیری دارند. شاید با این شرایط تصور کنید که رفتار افراد در محیط کار بسیار ساده است و دچار چالش نخواهد شد و رفتار حسادت به مدرک تحصیلی افراد مربوط نمی‌شود. اما چنین نیست و زمانی که همکاران نتوانند به موقعیت فعلی وی برسند، ریشه‌ی حسادت در آن‌ها ایجاد خواهد شد.
حسادت در برخی افراد در صورت نداشتن اعتمادبه‌نفس و نارضایتی از شرایط کنونی بیشتر خواهد شد که نحوه برخورد با همکار حسود را نیز به چالشی بزرگ تبدیل خواهد کرد. قطعا در بسیاری از موارد بدون آن‌که در اولین برخورد با همکاران اشتباهی از شما سر بزند، رفتار حسادت در آن‌ها ظاهر خواهد شد. زیرا موقعیت شغلی شما انگیزه‌ای کافی برای ایجاد حسادت در آن‌ها است.
مطلب مرتبط: در مقابل رفتار بد همکاران چه واکنش‌هایی داشته باشیم؟
عدم مدیریت حسادت در محیط کار چه عواقبی به دنبال خواهد داشت؟
محیط کارهای پویا و پرفشار، همراه با رقابت شدید می‌تواند زمینه‌ای برای پیدایش حسادت بین کارکنان فراهم کنند. عدم مدیریت این حسادت می‌تواند به شدت تأثیرگذار باشد و عواقب جدی بر روابط، عملکرد و ارتباطات در سازمان به دنبال داشته باشند.
افترا به همکاران
یکی از عواقب اصلی عدم مدیریت حسادت، افترا به همکاران است. حسادت ممکن است به شکل انتقادات منفی یا پخش اطلاعات غلط درباره همکاران نشان داده شود که این امر سبب آسیب رساندن به جایگاه فرد و فراهم آوردن یک محیط کار سمی می‌شود.
کاهش همکاری و تعامل
حسادت در محیط کار می‌تواند باعث کاهش همکاری و تعامل درون تیمی شود. ایجاد حسادت موجب می‌شود که افراد از به اشتراک گذاشتن اطلاعات و تجربیاتشان خودداری کنند که این باعث کاهش بهره‌وری و کیفیت کار تیم می‌شود.
تضعیف سازمان
عدم مدیریت حسادت ممکن است منجربه افترا به سازمان شود. اگر حسادت درون تیم یا بخش‌های مختلف سازمان رواج پیدا کند، این می‌تواند به تضعیف اعتبار و شکست سازمان بینجامد.
تضعیف خود
فردی که در یک محیط پرحسادت کار می‌کند، ممکن است به نحوه احساسات و اعمال خود نیز بدبین شود. حسادت می‌تواند باعث کاهش اعتبار شخصی و حرفه‌ای شود و به ایجاد یک احساس عدم امنیت در زمینه شغلی منجر گردد.
کاهش عملکرد
ترویج حسادت در محیط کار می‌تواند به کاهش عملکرد فردی و گروهی منجر شود. افرادی که تحت تأثیر حسادت قرار می‌گیرند، ممکن است انگیزه کاری و انگیزه شخصی خود را از دست دهند که این امر باعث کاهش بهره‌وری و اجرای پروژه‌ها می‌شود.
تغییرات در فرهنگ سازمانی
حسادت ممکن است به تغییرات منفی در فرهنگ سازمانی منجر شود. این می‌تواند باعث از بین رفتن اعتماد، ایجاد بحران‌های سازمانی و کاهش هویت سازمانی شود. درحقیقت عدم مدیریت حسادت در محیط کار می‌تواند باعث بروز عواقب جدی بر روابط افراد، عملکرد سازمانی و ارتباطات داخلی شود. مدیران و رهبران سازمان‌ها نیاز دارند تا با استفاده از راهکارهایی نظیر ترویج همکاری، ایجاد فرهنگ مثبت و تشویق به ارتقاء شغلی به مدیریت حسادت و جلوگیری از عواقب منفی آن بپردازند.
برای مدیریت حسادت در محیط کار باید چه‌کار کنیم؟
بسیاری از روانشناسان با بررسی رفتار همکاران در محیط کار، حسادت را ناشی از اشتیاق شدید فرد به خصوصیات، مزایا یا شانس اشخاص دیگر می‌دانند. محیط کار به‌عنوان یک محل برای عرضه توانایی‌ها و رقابت بین همکاران است که این موضوع گاهی گرفتاری‌های بزرگی مثل حس حسادت را ایجاد می‌کند. اغلب افراد بیشترین زمان خودشان را در محل کارشان می‌گذرانند و برخورد آن‌ها با افراد حسود در چنین محیط کاری چالشی است که معمولا هرروز با آن روبرو هستند.
شما می‌توانید حسودترین فرد را به‌راحتی شناسایی کنید، زیرا همیشه در تمام رقابت‌ها و تلاش‌هایی که انجام می‌دهید فقط شما را نشانه خواهد گرفت. حتما به یاد داشته باشید که اگر روش برخورد صحیح با همکاران حسود را ندانید، ممکن است آن‌ها درراه موفقیت‌های کاریتان مانع ایجاد کرده و به شما ضربه بزنند.
۱ـ حسادت را خنثی کنید
زمانی زنگ خطر حسادت همکاران به صدا درمی‌آید که احساس کنید حسادت در حال تبدیل‌شدن به دسیسه و توطئه است. در چنین موقعیت‌هایی لازم است که سپر دفاعی مناسبی برای خودتان ایجاد کنید. اگر افترا و تهمتی توسط یک همکار حسود علیه شما همه‌جا پخش شد، حتما باید خلاف آن را ثابت کنید و به آن فرد حمله نکنید، زیرا با این کارتان فقط خطای او را تقویت می‌کنید.
با شریک کردن همکارانتان در موفقیت‌های خود و یاددادن روش‌های رسیدن به موفقیت، برای خودتان احترام و ارزش قائل شوید و اعتماد دیگران را به خودتان جلب کنید. همیشه با لبخند و سرحال بودن، تشویق و احترام به دیگران را ادامه دهید و از شرکت کردن در هرگونه گفتگوی بیخود و خبرچینی‌هایی که در پیرامونتان روی می‌دهد اجتناب کنید.
اگر در گذشته خودبزرگ‌بین بوده‌اید حتما تغییراتی در شیوه نگرشتان ایجاد کنید و سعی کنید با دشمنانتان به‌آرامی، متانت و از صمیم قلب رفتار کنید. در بین همکاران سعی کنید دوستانی داشته باشید که به کمک آن‌ها بتوانید اعتبارتان را حفظ کرده و توطئه همکاران حسود را خنثی کنید. با متواضع بودن، بیان موفقیت‌ها و مشارکت‌های فرد با شما و تیم، میزان حس بد و حسادت وی را کاهش دهید.
۲ـ همکار حسود را درک کنید
گاهی در مواجه‌شدن با چنین مسئله‌ای بهتر است که از قضاوت کردن فرد حسود خودداری کنید و به‌جای این کار به تجربیات گذشته و کنونی شخص موردنظر توجه نمایید. گاهی متوجه می‌شوید که فرد حسود قربانی تفکرات غلطی بوده که بر شخصیتش سایه افکنده است. گاهی فرد حسود از مشکلات شخصیتی و کمبود اعتمادبه‌نفس رنج‌برده و یا احساس حقارت می‌کند. زیرا وقتی می‌بیند که شخصی کاری را بهتر از او انجام می‌دهد، طبیعی است که حسادت کند.
شما می‌توانید زمانی که رفتار و عملکرد خوبشان را مشاهده می‌کنید با تعریف و تمجید از کارهایشان وضعیت را بهبود ببخشید. انجام این کار باعث می‌شود انگیزه وی بالا رفته و اعتمادبه‌نفس بیشتری داشته باشد که به‌تدریج فکر می‌کند او نیز راه پیشرفتی دارد و دلیلی برای حسادت به دیگری نخواهد داشت. برای کنار آمدن با حسادت در محیط کار بسیار مهم است که از منطقه امنتان بیرون آمده و سعی کنید خودتان را جای دیگران بگذارید تا به‌خوبی متوجه شوید که چطور باید به آن‌ها کمک کنید.
۳ـ راجع به موفقیت‌هایتان صحبت نکنید
گاهی ممکن است بدون داشتن آگاهی کامل کارهایی را انجام دهیم که حسادت دیگران را برمی‌انگیزد. حتما بهتر است این رفتارها را بشناسیم و سعی کنیم آن‌ها را کنار بگذاریم. شما می‌توانید با توجه به شناختی که از آن فرد دارید راجع به برخی از مسائل در مقابل وی صحبت نکنید. حتی دیدن یک عکس یا تصویر ساده از شما باعث ایجاد حسادت در آن‌ها خواهد شد، زیرا آن‌ها فقط ظاهر قضیه را می‌بینند و سختی و مشکلاتی که در پشت‌صحنه متحمل می‌شوید را نمی‌بینند و ظاهر لحظات خوبتان را با باطن واقعی خودشان که شامل مشکلات است، مقایسه کرده و غصه می‌خورند. درنتیجه این کار باعث ایجاد حس حسادت در افراد خواهد شد.
۴ـ هوش هیجانی بالا بهترین ابزار مدیریت حسادت در محیط کار
متأسفانه این باور اشتباه وجود دارد که افراد گمان می‌کنند استفاده از هوش هیجانی به‌منزله سرکوب و مهار کردن تمام احساسات و هیجانات است. درحالی‌که ابراز به‌موقع و درست احساسات خود به نوعی مدیریت احساسات به شمار می‌رود. هوش هیجانی به شما کمک می‌کند که بتوانید به‌بهترین شکل ممکن احساسات و هیجانات خود و دیگران را بشناسید و درک کنید و با استفاده از این آگاهی بتوانید رفتار و واکنش‌های خود را در هر موقعیتی مدیریت نمایید.
افراد با هوش هیجانی بالا در مواجهه با فشارهای بیرونی و رفتارهای ناخوشایند اطرافیان تاب آوری بالاتری دارند. به‌دلیل اینکه از ماهیت احساسات خود و طرف مقابل آگاه هستند می‌توانند با هدفمندی و نگرش مثبت بدون در نظر گرفتن موانع محیطی به مسیر خود ادامه دهند.
۵ـ نشان دهید که حس رقابت ندارید
بیشتر اوقات حس حسادت در همکاران زمانی اتفاق می‌افتد که فکر کنند شما با آن‌ها دشمنی دارید و شما را تهدیدی برای خودشان به شمار می‌آورند. بهتر است تلاش کنید که همکاران حسود، شما را به‌عنوان یک همکار و دوست ببینند نه به‌عنوان یک رقیب کاری که تلاش‌های شما را بدزدند یا به نفع خودشان شما را خراب کنند.
البته شما هم باید همین دیدگاه را نسبت به بقیه داشته باشید و در عمل نشان دهید که حس دشمنی و رقابت مخرب در شما نیز وجود ندارد. با انجام این کار همکارانتان از تلاش‌های شما در سازمان تقدیر خواهند کرد و دیگر در برابر شما احساس تهدید نخواهند داشت.
مطلب مرتبط: چطور یک هم‌تیمی خوب باشیم؟ ۱۵ راهکار مؤثر برای مقابله با چالش‌های کار گروهی
۶ـ از بروز تعارضات و اختلاف‌نظرها پیشگیری کنید
متأسفانه در بسیاری از سازمان‌ها مدیران به دلیل وجود اختلاف‌نظر و تضادهای مکرر مجبور هستند میزان قابل‌توجهی از وقت و انرژی خودشان را صرف جلوگیری و حل مشکلات کنند. بااین‌حال نیروی انسانی که قرار بود تأثیرگذارترین عنصر در افزایش بهره‌وری سازمان باشد حالا به مهم‌ترین منابع زیان و اتلاف وقت و انرژی تبدیل‌شده است. اختلاف‌نظرها و تعارضات ممکن است در کوچک‌ترین مسائل تا مهم‌ترین آن‌ها نفوذ پیداکرده و در بعضی مواقع عملکرد تیم را به‌طور کامل مختل کنند و سبب ایجاد حسادت در بین کارمندان شوند.
مدیریت تعارضات یعنی مدیریتی که بتواند در وهله اول نوع و نقش تعارض به وجود آمده را تشخیص داده و تعارض ایجادشده را از بین ببرد و بین کارکنان و سازمانش تعادل برقرار کند. مدیریت تعارضات و اختلاف‌نظرها اهمیتی یکسان با سایر وظایف مدیریتی دارند. پس کمک گرفتن از یک راهکار معتبر که سال‌هاست امتحان خود را پس داده است در چنین شرایطی بسیار کارآمد است.
نقش مدیر سازمان در کنترل حسادت بین کارکنان چیست؟
همان‌طور که گفته شد حسادت بین کارکنان یکی از چالش‌های اساسی در محیط کار است که ممکن است به عنوان عامل افزایش استرس، کاهش عملکرد و ایجاد اختلافات میان اعضای تیم شناخته شود. علاوه‌بر مواردی که مربوط به کارکنان یک سازمان است، مدیریت نیز نقش اساسی در کنترل این موضوع دارد. در ادامه به بررسی چگونگی مدیریت حسادت بین کارکنان توسط مدیران سازمان می‌پردازیم.
در وهله اول باید بدانید که حسادت به عنوان یک احساس انسانی طبیعی و بدیهی در محیط کار وجود دارد و نمی‌توان به‌طور کامل از آن اجتناب کرد. اما آنچه مهم است این است که چگونه مدیران این احساسات را کنترل و مدیریت کنند تا جایی که بتوانند از تعاملات سازنده بهره‌مند شوند.
دلایل ایجاد حسادت را بررسی کنیم.
برای مدیران مهم است که علل به وجود آمدن حسادت را شناسایی کرده و درک کنند. این ممکن است شامل عواملی نظیر عدم اعتراف به توانمندی‌ها، رقابت غیرسالم، ناتوانی در تعیین اهداف مشترک و… باشد.
ترویج فرهنگ همکاری
مهم‌ترین گام در مدیریت حسادت، ترویج فرهنگ همکاری و تیمی است. ایجاد بستری که کارکنان بتوانند با یکدیگر همکاری کنند و از توانمندی‌های یکدیگر بهره‌مند شوند، می‌تواند به شدت تأثیرگذار باشد.
تقویت ارتباطات بین فردی
تسهیل ارتباطات بین فردی و ایجاد فرصت‌هایی برای تبادل اطلاعات و تجربیات می‌تواند از راهکارهای مؤثر مدیر سازمان در کاهش حسادت باشد. این ارتباطات می‌توانند ابهامات را کاهش دهند و احساس نزاع را تعدیل کنند.
آموزش مهارت‌های ارتباطی
آموزش مهارت‌های ارتباطی به کارکنان توسط مدیران می‌تواند به بهبود تعاملات و کاهش حسادت کمک کند. این مهارت‌ها می‌تواند شامل گوش دادن فعال، ارتباط باز و حل مسائل مشترک باشند.
تشویق به توسعه حرفه‌ای
تشویق به توسعه حرفه‌ای کارکنان توسط مدیر مجموعه می‌تواند حسادت را به چالش بکشد. هرچه کارکنان احساس کنند که سازمان به پیشرفت حرفه‌ای آن‌ها اهمیت می‌دهد، احتمال حسادت به شدت کاهش می‌یابد.
استفاده از روش‌های انگیزشی مثبت
استفاده از روش‌های انگیزشی مثبت به عنوان جایگزین برنامه‌های انگیزشی منفی می‌تواند به ایجاد رقابت سالم و حرفه‌ای کمک نماید. پاداش‌ها و تشویق‌هایی که بر اساس همکاری و اشتراک تجربیات استوار باشد، می‌تواند بر دلایل حسادت غلبه کنند. در اصل مدیریت حسادت بین کارکنان توسط مدیر مجموعه نیازمند یک رویکرد جامع و هوشمندانه است. ترویج همکاری، تقویت ارتباطات بین فردی و ایجاد محیطی که ارتقاء و حرفه‌ای‌تر شدن هر فرد را سبب شود، ازجمله راهکارهای اساسی هستند. با این اقدامات، سازمان می‌تواند بهبودی مثبت در روحیه و عملکرد کلی اعضای تیم خود داشته باشد.
آیا شناخت مدل رفتاری کارمندان می‌تواند از ایجاد حسادت در محیط کار جلوگیری کند؟
مدل رفتارشناسی دیسک DISC با شناسایی و پیش‌بینی الگوهای رفتاری افراد به شما کمک خواهد کرد تا از بروز تعارضات در سازمان‌ها پیشگیری کنید. آگاهی نسبت به اینکه هر فردی از چه نوع الگوی رفتاری مدل دیسک برخوردار است باعث می‌شود که مدیران ترکیب مناسبی را برای تیم‌های کاری خود انتخاب کنند.
از طرفی دانستن ویژگی‌های شخصیتی و الگوهای رفتاری افراد به مدیران در شناخت و درک ماهیت تعارض و چگونگی مدیریت تعارضات کمک بسیاری می‌کند. بنابراین برای حل تعارضات و اختلاف‌نظرها بهتر است راجع به اتفاقات ناخوشایند کاملا مؤدبانه و محترمانه با کارمندان حسود صحبت کرده و آن‌ها را در جریان احساساتمان قرار دهیم. زیرا گفتگو با افراد حسود برای ما فرصتی را به وجود می‌آورد تا بهتر بتوانیم مهارت حل تعارض و اختلاف‌نظرها را یاد بگیریم.
سخن نهایی
حسادت در محیط کار، اصلی جدانشدنی است که با موفقیت یک فرد حاصل می‌گردد و می‌تواند بر روی سازمان و کارمندان تأثیر منفی و مخرب برجای بگذارد. همکاران حسود همیشه سعی می‌کنند که مانع موفقیت شما شوند. اما زمانی که نحوه برخورد با همکاران حسود را یاد بگیرید، حسادت چالشی بزرگ نخواهد بود. هرگز فراموش نکنید که وظیفه شما در محیط کار تغییر احساس حسادت همکارانتان نیست. فقط کافی است تا خوش‌برخورد باشید و بر مسئولیت‌های کاریتان تمرکز نمایید.
همچنین در چنین محیط کاری مدیران باید دقت خاصی داشته باشند تا بین کارمندانشان تبعیضی قائل نشوند. وقتی همیشه در جمع از تعداد کمی از افراد تحسین می‌کنید، احساس حسادت را در دیگر کارمندان تحریک می‌کنید. با این کار باعث می‌شوید که آن‌ها به عملکردشان بی‌اعتماد شده و شعله خشم در وجودشان جوانه بزند که آن‌هم موجب کاهش بازدهی در این افراد خواهد شد.
به خاطر سازمان، شغل، خوش‌نامی و شعورتان حتما باید از جدال یا بروز این‌چنین احساسات بیمارگونه‌ای اجتناب کنید. بنابراین با فراهم کردن محیطی آرام و شاد، از کاهش میزان بهره‌وری که معمولا بعد از ایجاد حس حسادت در سازمان رخ می‌دهد جلوگیری خواهید کرد.
پیشنهاد: ۱۲ روش ارائه بازخورد مؤثر به کارکنان برای افزایش بهره‌وری آن‌ها
