اگر اهل مطالعات روان‌شناختی باشید حتما عبارت منطقه امن ذهنی یا (Comfort Zone) به گوشتان خورده است. این منطقه، موقعیتی کاملا آشنا و پایدار برای فرد است که آرامشش بالا و استرسش کم است. شاید فکر کنید اینکه عالی است اما باید بگوییم که باوجود داشتن جنبه‌های مثبت شما را از ماجراجویی‌های بسیاری محروم خواهد کرد و در دنیای امروز که مدام در حال گسترش و تغییر است، احتمالا فرصت‌های زیادی را از دست داده و درجا خواهید زد.
با ماندن در منطقه امن، کم‌کم دچار احساسات منفی و کرختی می‌شوید. ممکن است فکر کنید که عرضه‌ی انجام کاری را ندارید. نسبت به اتفاقات اطرافتان دچار شک و تردید می‌شوید چراکه می‌ترسید آن‌ها آرامش کنونی زندگی‌تان را از شما بگیرند و شاید بدترین اتفاقی که برای ذهن شما می‌افتد این باشد که این‌طور فکر کنید که استعداد کافی برای رسیدن به هدف‌هایتان را ندارید و همین انگیزه‌ی تلاش و پیشرفت را از شما می‌گیرد.
حال بیایید از منظری دیگر به این قضیه نگاه کنیم.
اگر از منطقه امن و راحت خودمان بیرون بیاییم چه مزایایی برای ما خواهد داشت؟
- خودشکوفایی: این همان چیزی است که مازلو در آخرین قسمت هرم خود از آن یاد می‌کند یعنی نیاز به خودشکوفایی.
- توسعه‌ی ذهنیت رشد: این ذهنیت می‌گوید که انسان سقفی برای استعداد و توانایی قائل نیست و می‌تواند با یادگیری مداوم آن‌ها را افزایش دهد و همواره در مسیر رشد باشد.
- انعطاف‌پذیر شدن: خروج از منطقه امن، ما را با استرس‌ها و رنج‌هایی روبه‌رو می‌کند که گاهی ممکن است طاقت‌فرسا باشند. اما همین چالش‌ها به‌مرورزمان به ما یاد می‌دهند که چطور با هر شرایطی خودمان را وفق دهیم و مشکلاتمان را حل کنیم.
- خود کارآمدی بیشتر: از دید آلبرت بندورا اعتقاد بر این است که ما توانایی لازم برای انجام اقدامات لازم جهت رسیدن به هدف دلخواهمان را داریم.
اکنون وقت آن رسیده است که بدانیم چگونه می‌توانیم از این منطقه امن خارج شویم. ما در این مقاله ۸ راه مؤثر برای حرکت شما به سمت رؤیاهایتان را معرفی می‌کنیم.
چگونه از منطقه امن ذهنی خود خارج شویم؟
۱ـ اهدافتان را مشخص کنید
می‌دانیم که زندگی بدون هدف هیچ معنایی ندارد و شاید یکی از دلایلی که شما هنوز در منطقه امن خودتان مانده‌اید این است که تاکنون هیچ هدفی برای خود مشخص نکرده‌اید تا انگیزه‌ی لازم برای رسیدن به آن را پیدا کنید.
فهرستی از اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت مرتبط با رشد فردی خودتان را به‌صورت هفتگی یا روزانه تنظیم کنید و هر روز قدمی هرچند کوچک به سمت آن‌ها بردارید. داشتن چنین لیستی و نگاه کردن به آن در ابتدا و انتهای روز و خود را به آن متعهد کردن باعث می‌شود تا به‌تدریج بتوانید از منطقه‌ی امن خودتان بیرون بیایید.
برای هدف‌گذاری می‌توانید با چنین قدم‌های کوچکی شروع کنید:
- هدفتان را در ذهن خود مجسم کنید. مشخص کنید که می‌خواهید در راه رسیدن به این هدف چه احساساتی را تجربه کنید. حتی اگر هدفتان را دور از دسترس می‌بینید بازهم از آن صرف‌نظر نکنید.
- تعیین کنید که میان شما و هدفتان چه موانعی وجود دارد. تمامی دلایلی را که فکر می‌کنید باعث می‌شوند به هدفتان نرسید یادداشت کنید. به این طریق می‌توانید بین آن دسته از موانعی که واقعا چالش‌برانگیزند و آن‌هایی که در فکر شما هستند تمایز قائل شوید. سپس مشکلات دروغین را حذف کنید تا هدفتان دست‌یافتنی‌تر شود.
- نگاه بلندمدت نسبت به اهدافتان داشته باشید. مثلا خود را در ۵ سال آینده قرار دهید. افراد معمولا دوست دارند تا در ۵ سال آینده به جایگاه بالاتری برسند. اگر این‌گونه خود را برای آینده آماده کنید برای بهترین‌ها تلاش خواهید کرد.
۲ـ خلاق باشید و کارهای روزمره را متفاوت انجام دهید
خلاقیت یکی از عناصر ریسک‌پذیری است. زیرا برای اینکه خلاق باشید باید قدم در راه‌های ناشناخته‌ای بگذارید و احتمال شکست خوردن خود را بالا ببرید. خلاقیت روش خوبی برای تربیت ذهنیت رشد ماست. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که افراد خلاق بیشتر عمر می‌کنند چراکه این افراد یکپارچگی شبکه‌های عصبی خود را حتی در سنین پیری حفظ می‌کنند.
از دیگر مزایای خلاق بودن نیز می‌توان به دور انداختن طرز تفکر بی‌نقص بودن همه‌چیز و کمال‌گرایی اشاره کرد. مهم نیست حوزه‌ای که در آن خلاق هستید چقدر بزرگ یا کوچک است. برای بیرون آمدن از منطقه امن ذهنی خود باید دست به کارهای جدیدی بزنید و تنبلی را کنار بگذارید.
فراموش نکنید که خلاقیت می‌تواند مشمول کارهای روزمره‌ی شما نیز باشد. سعی کنید آن‌ها را به شیوه‌ای متفاوت انجام دهید؛ مثلا از مسیر جدیدی به مقصد موردنظرتان بروید. هنگام شام موبایل و تلویزیون خود را خاموش کنید و یا پخت غذای جدیدی را امتحان کنید. شاید تعجب کنید اما با انجام همین کارهای ساده مغز شما به تغییر عادت می‌کند و جسورتر می‌شود و می‌توانید از منطقه‌ی راحتی خودتان بیرون بیایید. هنگام مواجهه با چیزهای جدید استرس نگیرید و فقط سعی کنید با استفاده از قوه‌ی خلاقانه‌ی خود آن‌ها را حل‌وفصل نمایید.
النور رزولت دراین‌باره می‌گوید:
(کارهایی هست که می‌ترسی انجامشان دهی. هر روز یکی از این کارها را انجام بده)
مطلب مرتبط: چرا خلاقیت مهم ترین مهارت برای موفقیت کسب و کارهاست؟
۳ـ عادت‌های جدید در خودتان ایجاد کنید
برای ایده گرفتن در مورد اینکه چه‌کارهایی انجام دهید، می‌توانید کمی به پیشنهادات زیر فکر کنید:
- مقابل دوربین بایستید و تا می‌توانید از خودتان فیلم بگیرید یا صدای خودتان را ضبط و سپس آن را پخش کنید. این کار باعث می‌شود شما با کم‌ترین هزینه از منطقه‌ی امن خود خارج شوید و با تجربه چالش جدید منطقه‌ی راحتی خود را گسترش دهید.
- وقت خودتان را جلوی تلویزیون تلف نکنید. می‌توانید به‌جای آن کتاب بخوانید یا به کارهای عقب‌افتاده‌ی خود رسیدگی کنید.
- رژیم غذایی خود را تغییر دهید و سالم‌تر غذا بخورید و به سراغ غذاهایی بروید که تابه‌حال آن‌ها را امتحان نکرده‌اید.
- کوهنوردی کنید.
- به یکدیگر هدیه دهید.
- برنامه‌ی تلویزیونی به زبان خارجی نگاه کنید.
- کتاب بنویسید.
۴ـ از یادگیری مداوم دست نکشید
یکی از بهترین کارها برای خروج از منطقه‌ی امن ذهنی و از بین بردن الگوهای فکری ایستا و راکد، یادگیری مطالب جدید در تمام حوزه‌هاست.
هر چه بیشتر آموزش ببینید توانایی‌های بیشتری کسب می‌کنید، با اعتمادبه‌نفس‌تر می‌شوید و شانس استخدام خود را افزایش می‌دهید. سعی کنید هر ماه یک کتاب بخوانید. خواندن، دایره لغات شما را گسترش می‌دهد و کمکتان می‌کند تا اهداف خود را بهتر برای دیگران بیان کنید. از طرفی تحریک مغزی به‌صورت مادام‌العمر از آلزایمر در پیری جلوگیری می‌کند.
زبان یاد بگیرید، از مکان‌های جدید بازدید کنید، با تکنولوژی بیش‌ازپیش آشنا شوید و در زمینه‌ی کاری خودتان مهارت‌هایی چون سخنرانی، مذاکره و مدیریت را کسب کنید.
مطلب مرتبط: ۱۰ ویژگی شخصیتی که شانس استخدام شما را افزایش می‌دهد
۵ـ دایره معاشرتتان را گسترش دهید و باورهایتان را به چالش بکشید
از معاشرت با خانواده‌ی خود غافل نشوید. ما اغلب به خاطر شلوغی‌های روزمره از خانواده‌ی خود دور می‌شویم و کمتر با آن‌ها صحبت می‌کنیم. درصورتی‌که آن‌ها می‌توانند تجربیات خوبی در اختیارمان قرار دهند. در همین حین با افراد جدید هم ملاقات کنید؛ خصوصا آن‌هایی که از شما موفق‌تر هستند. در مکان‌های عمومی سر صحبت را با آدم‌ها باز کنید؛ این کار باعث می‌شود خجالت و اضطراب شما رفته‌رفته کاهش یابد. سعی کنید از طرق مختلف با دیدگاه‌های جدید آشنا شوید و اطلاعات قبلی خود را به‌روز نگه دارید.
اینکه بتوانید از دریچه‌ی تازه‌ای به دنیا نگاه کنید کار راحتی نیست. اما اگر به سراغ این کار نروید، گرفتار این تفکر می‌شوید که هر چه می‌دانید درست است و نیازی به تغییر، چالش‌های ذهنی و تفکر انتقادی نیست. درنتیجه دچار تن‌آسایی می‌شوید و خروج از منطقه‌ی امن برایتان تبدیل به دشوارترین کار دنیا می‌شود.
فراموش نکنید که ارتباط گرفتن با آدم‌ها جدا از تمام مزیت‌هایی که دارد ممکن است ضررها‌یی هم داشته باشد پس با دیگران مشورت کنید اما درنهایت مستقل عمل کنید. چراکه ممکن است آن‌ها دلسردتان کنند و به خاطر حسادت به شما با حرف‌هایشان از میزان تلاش و انگیزه شما بکاهند.
مطلب مرتبط: چرا اشتراک‌گذاری اهداف، سبب می‌شود تا کمتر به آن‌ها دست‌یابیم؟
۶ـ ریسک کنید و از شکست خوردن نهراسید
ممکن است با خود بگویید که من در همین منطقه‌ی امن زندگی‌ام احساس آرامش می‌کنم و به نظرم همه‌چیز راضی‌کننده است. شاید همین‌طور باشد اما آیا ماندن در آن تمام چیزی را که از زندگی می‌خواهید، به شما خواهد داد؟
اگر تصمیم دارید که پا فراتر بگذارید و تغییری در خود ایجاد کنید باید ریسک را بپذیرید.
به خاطر داشته باشید که ریسک کردن الزاما به معنای انجام کارهای بزرگ نیست. بلکه به معنای انجام کارهایی است که پیش‌ازاین حاضر به انجام آن‌ها نبودید. ممکن است در این راه بارها و بارها شکست بخورید و این موضوع هیچ ایرادی ندارد. ناامید نشوید و با نگرش (می‌توانی انجامش بدهی) به مسیر خود ادامه دهید. اینکه شکست بخورید خیلی بهتر از این است که بعدها دچار پشیمانی و حسرت شوید.
با توجه به سازوکار مغز این طبیعی است که در مقابل ریسک کردن مقاومت به خرج دهید. اما با شناخت ریسک‌های واقعی و اقدام کردن می‌توانید این مقاومت را کاهش دهید. از خودتان بپرسید بدترین اتفاقی که با برداشتن یک‌قدم کوچک در این راه ممکن است برایم رخ دهد، چه چیز است؟
حال که آن را شناختید به این فکر کنید که از چه راه‌هایی می‌توانید احتمال وقوعش را به حداقل برسانید. نیازی نیست که از قبل تمام جزئیات را پیش‌بینی و پیشگیری کنید تنها کافی است که شروع کنید.
تحقیقات نشان داده‌اند افرادِ با طرز فکر ثابت معمولا دارای ریسک‌پذیری پایینی هستند، آن‌ها کنترل زندگی خود را در دست ندارند و معمولا آنچه در زندگی‌شان کسب می‌کنند کمتر موجب رضایت خاطرشان می‌شود. از سوی دیگر مدل رفتاری و ویژگی‌های شخصیتی افراد نیز در میزان ریسک‌پذیر بودنشان تا حد زیادی اثرگذار هستند. به‌طور مثال یکی از بارزترین ویژگی‌های الگوی رفتاری D در مدل رفتارشناسی دیسک ریسک‌پذیری بالای این اشخاص است.
مطلب مرتبط: ریسک‌پذیری در شغل؛ چرا و چه زمانی؟
۷ـ از ترس‌های خود نترسید و با آن‌ها روبه‌رو شوید
بزرگ‌ترین نیاز شما در زندگی‌تان دقیقا همان چیزی است که از آن واهمه دارید. اگر به سمتش حمله‌ور شوید و در دل آن موقعیت اضطراب‌آور قرار بگیرید و این رفتار را تکرار کنید بعد از مدتی متوجه می‌شوید که زندگی‌تان زیرورو شده است و به‌تدریج از منطقه‌ی امن خود خارج شده‌اید.
برای اینکه بتوانید ترس‌هایتان را کنار بگذارید در قدم اول باید آن‌ها را به همان‌گونه‌ای که هستند بشناسید. پس یک‌به‌یک آن‌ها را یادداشت و اولویت‌بندی کنید و هر روز برای از میان برداشتن آن‌ها قدمی بردارید. می‌توانید برای انجام بهتر این کار از روش EFT استفاده نمایید. این تکنیک روشی ساده و کاربردی با استفاده از ضربات ملایم نوک انگشت به نقاط خاصی از بدن برای درمان هیجان‌های افراطی مخصوصا ترس است و باعث می‌شود تا به دریافت‌های بدنی خودتان بیشتر توجه کنید و ببینید هنگام تصور کردن یک کار مقاومت به خرج می‌دهید یا دوست دارید به سمت آن حرکت کنید؟
سعی کنید در ابتدا از موارد کوچک و متفاوت با روتین روز گذشته‌ی خود شروع کنید. هر ماه برای خودتان چالش جدیدی بگذارید و برای انجام دادن آن اقداماتی هرچند کوچک انجام دهید. مثلا اگر اهل ورزش نیستید به سالن ورزشی بروید و تمرینات خود را آغاز کنید یا اگر فردی منزوی هستید در اتوبوس و مترو آغازگر گفتگو با دیگران باشید.
بعضی ترس‌ها ممکن است بزرگ و ریشه‌دار باشند و از کودکی شما منشأ بگیرند. بنابراین شاید نیاز باشد که از یک روان‌درمانگر کمک بگیرید و لایه‌های پنهانی ذهن ناخودآگاه خود را موردبررسی قرار دهید تا با روش‌هایی اثربخش با ترس‌هایتان روبه‌رو شوید.
شجاعت به خرج دهید و جسور و کنجکاو باشید؛ حس شگفت‌انگیز توانایی مواجه‌شدن با ناشناخته‌ها را جایگزین حس ترستان کنید و به چالش‌ها به چشم یک ماجرا نگاه کنید نه یک تهدید و ترس‌ها را بدون سرکوب و تحریف به یک هیجان مثبت تبدیل کنید و آن‌ها را بپذیرید.
۸ـ اعتمادبه‌نفس خود را تقویت کنید
برخی از افراد داشتن اعتمادبه‌نفس را به‌عنوان پادزهری در مقابل شک و تردید و مضطرب شدن می‌دانند. پس همان‌طور که از ظاهر امر پیداست، اعتمادبه‌نفس یکی از مؤلفه‌های ضروری بیرون آمدن از منطقه‌ی امن ذهنی محسوب می‌شود. اعتمادبه‌نفس باور به این عقیده است که من این توانایی را دارم تا کارهایم را به نحو مطلوبی انجام دهم.
برای افزایش اعتمادبه‌نفس خود می‌توانید اقدامات زیر را به کار بندید:
خودباوری‌تان را بالا ببرید
وقتی توانایی‌های خودتان را به‌خوبی بشناسید و مطمئن باشید که از عهده کارها برمی‌آیید، انگیزه و اشتیاق بیشتری هم برای انجام فعالیت‌های جدید خواهید داشت. پس با در نظر گرفتن این نکته که همه‌ی افراد نقاط ضعف دارند، به توانایی‌های خود باور داشته باشید.
از افکار منفی دوری کنید
تصویرسازی ذهنی مثبت برای ذهن خود خلق کنید و اجازه‌ی تجربه‌ی لذت موفقیت‌ها را به آن بدهید. اگر در ذهنتان خود را موفق ببینید حتما موفق می‌شوید. چراکه اشتیاق رسیدن به هدف در شما بالا می‌رود و بیشتر از گذشته تلاش خواهید کرد.
خودتان را برای موقعیت‌های اضطراب‌آور آماده کنید
یادگیری مداوم را جایگزین دانسته‌های قبلی‌تان کنید و تلاش را جایگزین هرگز تلاش نکردن.
پیروزی‌ها و موفقیت‌های کوچک را جشن بگیرید
فروتن بودن در همه‌حال را کنار بگذارید. این فرهنگ درستی نیست که یاد گرفته‌ایم مدام خودمان را بیچاره و ضعیف جلوه دهیم. موفقیت‌های خود را بدون غرور و تکبر برای اطرافیانتان تعریف کنید و تمجید‌های آن‌ها را پذیرا باشید. بگذارید اطرافیانتان شاهد پیشرفت کردن شما باشند؛ این کار باعث می‌شود که شما حس بهتری نسبت به خودتان پیدا کنید و عزت نفس شما هم بالا برود.
سخن آخر
هیچ‌وقت برای بیرون آمدن از منطقه‌ی امن ذهنی‌تان دیر نیست. لطفا سن و سال را بهانه نکنید و هر چه سریع‌تر با استفاده از روش‌هایی که گفته شد اقداماتی انجام دهید. مهم نیست که از قدم‌های کوچک شروع می‌کنید یا بزرگ. مهم این است هر روزی که به پشت سر نگاه می‌کنید خود را جلوتر از دیروزتان ببینید.
