در دنیای پرتلاطم امروزی که تکنولوژی، صنعت و خدمات با سرعت چشمگیری در حال رشد است، توجه بسیاری از سازمانها و کشورهای بزرگ جهان را بر روی عنصر نوآوری متمرکز کرده است تا از این طریق بتوانند در عرصه رقابت با سایر افراد از مزیتهای بسیاری برخوردار باشند. مرزهای خلاقیت بهخصوص در قرن ۲۱ به شکل قابل توجه و دور از انتظاری درحال گسترش است و با نگاهی به دستگاههای دیجیتال، آثار هنری، خدمات و محصولات سازمانی و … میتوان ردپای نوآوری را در هر کجای این جهان مشاهده کرد. به همین علت، اکثر سرمایهگذاران و استعدادیابان بهدنبال اشخاصی هستند تا با استفاده از تفکر خلاق خودشان بتوانند درهای جدیدی در حرفه خود باز نمایند و دگرگونیهای اثربخشی در زندگی امروز بشر ایجاد کنند.
ازاینرو، بررسی ویژگیهای افراد خلاق، یکی از موضوعات جذاب و پرکاربرد در تمامی رشتهها و سازمانها بهحساب میآید. زیرا خلاقیت به عنوان یکی از ویژگیهای انسانی موردتوجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته است و نقش بسیار مهمی در توسعه فردی، فرهنگی و اجتماعی دارد. معمولاً این افراد بهدنبال راهحلهای جدید جهت مسائل پیچیده میگردند و از طریق تخیل و خلاقیت به نتایج نوآورانه دست یافته و قادر هستند به سرعت و با انعطاف بالا، با موقعیتها و تغییرات محیطی سازگار گردند. درنتیجه، از طریق مطالعه و تحلیل ویژگیهای افراد خلاق در سازمان، میتوان بهتر فهمید که چگونه این افراد در ایجاد آثار برجسته، حل مسائل پیچیده و نوآوریهای قابل توجه موفق شدهاند.
خلاق کیست؟ خلاقیت چیست؟
خلاقیت به معنای توانایی، شناسایی، کشف ایدهها و راهحلهای نو است که روشهای رازآمیز و اغلب متناقضی دارد. به عبارتی، دیدن رویدادهای گوناگون توسط نگاهی گسترده و تشخیص مشکلات و معایب موجود در خلاقیت، اولین گام جهت بروز است. شاید فکر کنید که خلاقیت، یک ویژگی است که تنها افراد خاصی آن را در اختیار دارند. ولی علم ثابت کرده است که از جهات مختلف، همه افراد مشتاق خلق کردن هستند.
نکته اصلی در این موضوع این است که بدانید خلاقیت، یک مفهوم چندوجهی است. بهطوری که در سطح مغز، در سطح شخصیت و در سطح فرآیند، خلاقیت وجود دارد و میتواند به روشهای مختلفی نشان داده شود. از تجربه عمیقاً شخصی کشف یک ایده یا تجربه جدید گرفته تا بیان احساسات و افکار خود فرد از طریق کلمات، عکس و سایر خلاقیتهای روزمره، همگی نشانهای از وجود خلاقیت هستند. بهطور کلی، خلاقیت توانایی است که افرادی نادر دارای آن هستند و همهی افراد بهراحتی قادر به کسب آن نیستند. اشخاصی نیز باور دارند که همه مردم خلاقیت دارند و تنها چیزی که نیاز دارند، این است که آن را رشد داده و فرصتی جهت شکوفایی آن پیدا نمایند.
بنابراین اگر با افرادی که ابتکار و خلاقیتهای جالب از خودشان بروز میدهند، در ارتباط بوده باشید، خواهید دید که تفکرات و نگرش آنها به دنیای اطراف خود کمی متفاوتتر است و واقعیتهای زندگی را به گونه دیگری نظاره میکنند. اما این نکته نیز حائز اهمیت است که شخصیتهای خلاق با دشواریها و پیچیدگیهای بیشتری جهت شناخت خود روبهرو هستند و دچار خیالپردازیها و افکار پریشان بیشتری میشوند که درنتیجه مطالعه و تجزیهوتحلیل ذهن آنها برای دانشمندان هم با دشواریهایی مواجه است.
مطلب مرتبط: چرا خلاقیت مهمترین مهارت برای موفقیت کسبوکارهاست؟
از کجا بفهمیم خلاق هستیم؟
برای درک و شناخت خلاقیت در خودمان، ابتدا باید به تحلیل رفتارها و عملکردهای خودمان بپردازیم. این کار شامل بررسی تواناییها، تجربیات و نگرشهای ما نسبت به مسائل مختلف است. برای این منظور، میتوانیم سؤالاتی را از خودمان پرسیده و رفتارهای خود را مورد بررسی قرار دهیم. مثلاً آیا ما توانایی پیدا نمودن راهحلهای جدید و نوآورانه برای مسائل را داریم؟ آیا ایدهها و راهحلهایی داریم که از روال معمولی خارج شده و باعث بهبود و نوآوری شوند؟ و آیا ما به توانایی تفکر خلاقانه و استفاده از تخیل در زندگی روزمرهمان اهمیت میدهیم؟
با بررسی این سؤالات و توجه به واکنشها و روشهای مواجهه با چالشها بهراحتی میتوانیم بهترین نگاه به خودمان را داشته و درک خود را از خلاقیت بهبود ببخشیم. علاوهبر این، بررسی رفتارها و عملکردهای خود، توجه به رویدادها و شرایطی که میتواند موجب بروز خلاقیت در ما گردد نیز حائز اهمیت است. زمانی که با چالشها و موقعیتهای ناشناخته مواجه میشویم و توانایی پیدا کردن راهحلهای نوین و جدید را داریم، این نشانهای از خلاقیت در ما است. همچنین میتوانیم با تجربههای متنوع، انعطافپذیری و توانایی پذیرش و انتقال آموختههای جدید به زندگی خود، نشانههای دیگری از خلاقیت در خودمان را بیابیم. ارتباط و تبادل با افراد خلاق و الهامبخش نیز میتواند به ما کمک نماید تا خلاقیت درونی خودمان را شناسایی و تقویت کنیم. بدین ترتیب، باتوجه به این عوامل و رویدادها، میتوانیم بهترین فرصت را جهت درک و تقویت خلاقیت در خودمان بهدست آوریم.
مطلب مرتبط: ۸ ویژگی شخصیتی مدیران خلاق
۱۰ ویژگی مشترک خلاقترین افراد جهان
۱ـ تفکر خلاقانه
تفکر خلاقانه یکی از بارزترین ویژگیهای افراد خلاق در سازمان است که آنها را از دیگران متمایز میکند. این نوع تفکر، قابلیت ایجاد و تولید ایدهها و راهحلهای نوآورانه را دارد. افراد با تفکر خلاقانه، این توانایی را دارند که با دیدگاهی غیرمتمرکز و بدون محدودیت به مسائل نگریسته و از راهکارهای نوین و خارج از چارچوب استفاده کنند. آنها از تخیل و تفکرات خارج از الگوی معمولی بهره میگیرند و بهدنبال ارائه راهحلهایی منطقی و عملی هستند که احتمالاً بهطور کلی پذیرفته نشدهاند.
در این فرآیند، افراد خلاق توانایی ارتباط میان ایدهها و مفاهیم مختلف را دارند و میتوانند ارتباطات بین مفاهیم غیرمترادف را برقرار کرده و به نتایج جدید و نوآورانه دست یابند. علاوهبر آن، این افراد بهطور مداوم بهدنبال چالشهای جدید و فرصتهای جدیدی هستند که میتوانند منجربه خلاقیت بیشتر و پیشرفت شخصی و اجتماعی آنها گردد.
۲ـ ابتکار
ابتکار یکی از ویژگیهای مهم افراد خلاق بهشمار میآید که نقش کلیدی در فرآیند خلاقیت و نوآوری دارد. افراد دارای ویژگی ابتکار، توانایی بیرون زدن از محدودیتها و الگوهای رایج را دارند و بهدنبال ایدهها و راهحلهای جدیدی برای مسائل موجود هستند. آنها از تخیل و اندیشه خودشان جهت ایجاد راهحلهای نوآورانه استفاده میکنند و ایدههای خود را بهطور مستقل و بدون وابستگی به الگوهای قبلی تولید مینمایند. همچنین، مبتکرانه از فرصتها و چالشهای پیرامون خود بهرهبرداری میکنند و با استفاده از منابع و مواد موجود، راهحلهای مناسب و نوآورانه را ارائه میدهند. ابتکار در افراد خلاق به عنوان پیشرو اصلی پیشرفت و توسعه مفاهیم و ایدههای جدید، نقش مهمی را ایفا نموده و آنها را به سوی دستیابی به اهداف بزرگ و خلق آثار برجسته هدایت میکند.
۳ـ انعطافپذیری
انعطافپذیری یکی از کلیدیترین ویژگیهای افراد خلاق است که آنها را قادر میسازد با موقعیتها و شرایط مختلف سازگاری یابند و به بهترین شکل ممکن از آنها بهره ببرند. افراد انعطافپذیر، توانایی تطبیق با تغییرات و چالشهای محیطی را دارا هستند و با استفاده از این توانایی میتوانند راهحلهای جدید و نوآورانه ارائه دهند. آنها از وقتی که شرایط تغییر کرده و مسئلهها پیچیده شدهاند، بهرهبرداری میکنند و با استفاده از ابزارها و روشهای مختلف، راهحلهای خلاقانه جهت موقعیتهای جدید پیدا مینمایند. این انعطافپذیری به آنها اجازه میدهد تا با موقعیتهای ناشناخته و محیطهای پویایی که در طول زندگی و کارشان ممکن است مواجه گردند، به بهترین نحو سازگاری یابند و از فرصتها و چالشهای پیشرو بهرهمند شوند.
۴ـ پرداختن به چالشها
پرداختن به چالشها به عنوان بارزترین ویژگیهای افراد خلاق، آنها را از سایر افراد متمایز میکند. این افراد بجای فرار یا اجتناب از چالشها، بلکه با انگیزه و اشتیاق به مواجه شدن با آنها میپردازند. این افراد از چالشها به عنوان فرصتهایی برای رشد و پیشرفت استفاده مینمایند و تمایل دارند در برابر موقعیتهای پیچیده و مسائل دشوار قرار بگیرند. این اشخاص بجای رویارویی با موانع با ناامیدی، از این فرصتها برای تولید ایدهها و راهحلهای نوآورانه استفاده میکنند. افراد خلاق با پرداختن به چالشها این توانایی را دارند تا حد زیادی از فشارها و موقعیتهای پیچیده استقبال نمایند و با استفاده از خلاقیت و انعطافپذیری خودشان، به راهحلهای مناسب و کارآمد برای چالشها دست یابند.
۵ـ ارتباطات مؤثر
ارتباطات مؤثر ازجمله ویژگیهای افراد خلاق در سازمان است که نقش بسیار مهمی در توسعه و اجرای ایدههای آنها دارد. افراد خلاق توانایی برقراری ارتباطات مؤثر و هماهنگی با دیگران را دارند. این ارتباطات نه تنها برای به اشتراک گذاشتن ایدهها و دیدگاهها، بلکه برای ایجاد فضایی مناسب برای همکاری و تبادل اطلاعات اساسی هستند. این افراد اغلب بهدنبال توسعه شبکههای ارتباطی گسترده و چندجانبه هستند که از تنوع دیدگاهها و تجربیات مختلف بهرهمند شوند. همچنین، افراد خلاق توانایی گوش دادن به دیگران و درک عمیق از نیازها و مشکلات آنها را دارند که این امر به این اشخاص کمک مینماید تا بهصورت بهتری به مسائل موردبررسی و پروژههای خودشان نگریسته و راهحلهایی که با واقعیتهای موجود سازگاری دارند را ارائه دهند. بهطور کلی، ارتباطات مؤثر در افراد خلاق نهتنها به ایجاد فضایی مناسب برای تبادل ایدهها و همکاری، بلکه به بهبود فرآیند خلاقیت و نوآوری کمک مینماید.
۶ـ همکاری
همکاری یکی از ویژگیهای اساسی افراد خلاق بهحساب میآید که نقش بسیار مهمی در فرآیند خلاقیت و نوآوری دارد. افراد خلاق توانایی کار تیمی و همکاری با دیگران را دارند و از ارتباطات مؤثر جهت به اشتراک گذاشتن ایدهها و تبادل نظرها بهره میبرند. آنها در فرآیند تولید ایدههای نوآورانه و پیادهسازی پروژهها، بهدنبال ایجاد تیمهایی متعدد هستند که از تنوع دیدگاهها و تجارب مختلف بهرهمند شوند. همچنین، افراد خلاق توانمندی بهرهگیری از تواناییها و مهارتهای همکارانشان را در جهت ارتقاء کارهای خود دارند و از انگیزهبخشی برای همکاران در راستای دستیابی به اهداف مشترک استفاده میکنند. همکاری در افراد خلاق جز اینکه به ایجاد محصولات و پروژههای متمایز و نوآورانه منجر میگردد، بلکه به بهبود فرآیند خلاقیت و رشد فردی و گروهی آنها نیز کمک مینماید.
۷ـ خلاقیت در حل مسائل
خلاقیت در حل مسائل یکی از اصلیترین ویژگیهای افراد خلاق محسوب میشود که آنها را از سایر افراد متمایز میکند. افراد خلاق توانایی این را دارند که با دیدگاهی نوآورانه و متفاوت به مسائل نگریسته و راهحلهایی ارائه دهند که از الگوهای معمولی خارج شده و ابتکاری باشند. آنها از تخیل و تفکر خود برای پیدا نمودن راهحلهای جدید و نوآورانه جهت مسائل پیچیده استفاده میکنند. بجای استفاده از روشهای سنتی و رایج، این افراد بهدنبال راهکارهایی هستند که ممکن است به نظر دیگران غیرمعمول یا حتی خندهدار بیاید، اما باعث حل مسئله بهتر و موفقیت آنها میشود.
این افراد میتوانند از موانع و چالشها به عنوان فرصتهایی برای خلاقیت استفاده نمایند و با ایدههای خود ارتقاء و نوآوری در حل مسائل ایجاد کنند. بهطور کلی، خلاقیت در حل مسائل به عنوان یکی از ویژگیهای مهم افراد خلاق، به آنها کمک میکند تا به راهحلهای منحصربهفرد و کارآمدی جهت مسائل مختلف دست یابند و در مسیر پیشرفت و موفقیت شخصی و حرفهای خودشان سریعتر حرکت کنند.
۸ـ رشد و یادگیری مداوم
رشد و یادگیری مداوم در ویژگیهای افراد خلاق در سازمان، نقش حیاتی در توسعه و پیشرفت آنها دارد. افراد خلاق به دلیل فعالیت در زمینههای متنوع و پیگیری همیشگی ایدهها و پروژههای جدید، تمایل دارند بهصورت مداوم از تجارب و آموختههای خود درس بگیرند و دانش خودشان را بهروزرسانی نمایند. آنها از فرصتهای یادگیری در هر زمینهای که به توسعه خلاقیت و نوآوری آنها کمک نماید، بهره میبرند و از این روند برای بهبود مهارتها و دانش خودشان بهره میگیرند.
این تمایل به رشد و یادگیری مداوم، آنها را قادر میسازد تا با پیشرفت فناوری و تغییرات موجود در جامعه، همیشه بهروز بمانند و توانایی ارائه راهحلهای نوآورانه و مؤثر را داشته باشند. درنتیجه، رشد و یادگیری مداوم به عنوان یکی از ویژگیهای اصلی افراد خلاق، زمینهساز پیشرفت مستمر و بهبود عملکرد آنها در مسیر دستیابی به اهداف خلاقانه و نوآورانه خود میباشد.
۹ـ احساس مسئولیت اجتماعی
احساس مسئولیت اجتماعی یکی از ویژگیهای کلیدی افراد خلاق بهحساب میآید که نقش بسیار مهمی در رفتار و اعمال آنها دارد. افراد خلاق، عمیقاً از ارتباط و تعاملات خود با جامعه و محیط اطرافشان آگاهی داشته و از اهمیت تأثیر مثبت و منفی اقدامات خودشان بر جامعه شناخت دارند. آنها مسئولیت اجتماعی برای ارتقاء وضعیت جامعه و حل مسائل اجتماعی را حس میکنند و از طریق ایدهها و نوآوریهای خود سعی در ایجاد تغییرات مثبت دارند. این افراد بهدنبال راهحلهایی هستند که علاوهبر موفقیت شخصی، به توسعه و بهبود شرایط جامعه نیز کمک نماید.
احساس مسئولیت اجتماعی در افراد خلاق باعث میشود که آنها بهصورت مستمر بهدنبال ارائه راهحلهایی باشند که به جامعه کمک کنند و به ایجاد تغییرات اثرگذار در زمینههای مختلف مانند محیط زیست، سلامتی، آموزش و … بپردازند. بهطور کلی، احساس مسئولیت اجتماعی در افراد خلاق نهتنها به پیشرفت و توسعه شخصی آنها کمک میکند، بلکه در تحقق اهداف اجتماعی و انسانی نیز سهم مهمی دارد.
۱۰ـ حفظ اعتمادبهنفس
حفظ اعتمادبهنفس به عنوان یکی از بارزترین ویژگیهای افراد خلاق، نقش بسیار مهمی در پیشرفت و موفقیت آنها دارد. افراد خلاق با اعتمادبهنفس قوی به تواناییها و استعدادهای خود اعتقاد دارند و به دلیل این اعتمادبهنفس، بهدنبال تحقق آرزوها و اهدافشان با انگیزه بالا و اصرار به کار میپردازند. آنها از تجربیات موفق و شکست خود به عنوان فرصتهایی برای رشد و یادگیری استفاده میکنند و این امر باعث تقویت اعتمادبهنفس آنها میشود.
علاوهبر این، افراد خلاق با داشتن اعتمادبهنفس قوی، بهراحتی با نظرات منفی دیگران تحتتأثیر قرار نمیگیرند و بهصورت مستقل و با اطمینان از خود، به پیشبرد ایدهها و پروژههای خود ادامه میدهند. بهطور کلی، حفظ اعتمادبهنفس در افراد خلاق نهتنها نشان از انگیزه و اعتقاد آنها به خود دارد، بلکه به عنوان یک پایه اساسی برای پیشرفت و توسعه شخصی و حرفهای آنها عمل میکند.
مطلب مرتبط: چگونه یک سازمان خلاق ایجاد کنیم؟
خلاقترین افراد جهان
ایلان ماسک:
کارآفرین، مهندس و مخترعی که برندهایی بزرگ مانند Tesla، SpaceX و Neuralink را راهاندازی کرده است.
استیو جابز:
مؤسس شرکت Apple و یکی از شخصیتهای برجسته در زمینه فناوری و طراحی محصولات نوآورانه بهشمار میآید.
لئوناردو داوینچی:
هنرمند، مخترع و مهندس ایتالیایی که به عنوان یکی از بزرگترین ذهنهای تاریخ در زمینه هنر و علم شناخته میشود.
ماری کروز:
فیزیکدان و شیمیدان فرانسوی – لهستانی که برای کشف رادیواکتیویته دو عنصر شیمیایی رادیم و پلونیم، دو جایزه نوبل را دریافت کرده است.
بنکسی:
هنرمند ناشناسی که با افشای آثار خلاقانه و پیامهای اجتماعی از طریق هنر خود به شهرت رسیده است.
توماس ادیسون:
مخترعی که بیش از ۱۰۰۰ نوآوری داشته و راز خلاقیتش دو چیز بوده است: تفکر جمعی با همراهی نوآوران دیگر و مثبتاندیشی دائمی.
اسحاق نیوتن:
دستاوردها و فهم عمیق «نیوتن» در دنیای علم شهرت دارد. او برای رسیدن به این دستاوردها به سادگی از زندگی در خانه و پیرامون آن الهام میگرفت؛ چیزهایی به سادگی افتادن یک سیب از یک درخت.
افراد خلاق چگونه فکر میکنند؟
افراد خلاق به طریقی منحصربهفرد و بیپیشینه به فرآیند تفکر میپردازند که اجازه میدهد ایدهها و راهحلهای نوآورانه را کشف یا ایجاد کنند. آنها قادرند که بهطور خلاقانه از منابع مختلفی همچون تخیل، دانش پیشین، تجربه و حتی مشکلات و چالشها برای ارائه راهحلهای جدید و نوآورانه استفاده نمایند. فرآیند تفکر افراد خلاق ممکن است شامل مراحل مختلفی ازجمله: تجسم و تخیل، تحلیل و ارزیابی، ارتباط و تبادل ایدهها و درنهایت به ارائه و پیادهسازی ایدههایشان بپردازد.
آنها معمولاً بهدنبال یافتن راهحلهای غیرمعمول و خارج از چارچوب هستند و به جستوجوی مسیرهای جدید و نوآورانه برای حل مسائل پیچیده میپردازند. افراد خلاق میتوانند بهطور فعال به مسائل نگریسته و با استفاده از ابزارهای مختلف تفکر، به نتایجی بینظیر دست یابند که برای انسانیت ارزشمند باشد. این دسته از افراد بهطور معمول از محدودیتها و موانع به عنوان فرصتهایی جهت ارتقاء خلاقیت استفاده میکنند و از فرصتهای جدید برای اکتشافات و آزمایش ایدههای خود بهره میبرند.
آنها ممکن است از موقعیتها و تجربیات گذشته خود الهام گرفته، مفاهیمی را با یکدیگر ترکیب کنند و به ایجاد موضوعات جدید و ارزشمند بپردازند. برای افراد خلاق، تفکر انعطافپذیر و بازتابی از اهمیت بالایی برخوردار است و آنها بهطور مداوم بهدنبال یادگیری و رشد فکری هستند. درنهایت، افراد خلاق معمولاً دارای روحیه پذیرش ایدهها و دیدگاههای مختلف هستند و از ارتباط و تبادل نظر با افراد متنوع استفاده میکنند تا به نتایجی گستردهتر و شگردهایی بیشتر دست یابند.
چقدر شما فرد خلاقی هستید؟
الگوی رفتاری خلاق در مدل رفتارشناسی دیسک
سخن نهایی
در مطالب بالا، به بررسی مشهودترین ویژگیهای افراد خلاق پرداختیم که نقش بسیار مهمی در موفقیت و پیشرفت آنها دارد. افراد خلاق، با چنین تواناییهایی از دیگران متمایز میشوند. تمامی این ویژگیها نشاندهنده تلاش مداوم و تمایل قوی افراد خلاق به توسعه شخصی و حرفهای خود است و نقش بسیار مهمی در پیشرفت جامعه و بهبود وضعیت آن ایفا میکنند. بنابراین، افراد خلاق با این ویژگیها و ارزشها میتوانند نقش بسیار مؤثری در ایجاد تغییرات مثبت در جوامع و سازمانها داشته باشند.
همچنین با اعتمادبهنفس و انگیزه بالا، آنها میتوانند بهراحتی با چالشها روبهرو شوند و ایدههای خود را به عمل تبدیل کنند. درنهایت، این ویژگیها و ارزشها همگی با یکدیگر ترکیب شده و افراد خلاق را به ایجاد تغییرات مثبت و پیشرفت دائمی در جوامع و محیطهای کاری خود تشویق میکنند.