ترس از موفقیت بهعنوان یک مقوله در روانشناسی است که افراد در موقعیت‌های مختلف با آن روبه‌رو می‌شوند که باید درمان شود. این ترس شکل ترس‌های واقعی و آشکار را ندارد و اندکی با آن‌ها متفاوت است. به‌طوری‌که فرد از موفقیت نمی‌ترسد، بلکه از هزینه‌های احتمالی دستیابی و کسب آن بیم دارد. بدیهی است همه‌ی ما می‌دانیم که در بخشی از وجودمان توانایی انجام کارهای بزرگ‌تری را داریم. می‌دانیم که می‌توانیم نتایجی بسیار بهتر از آنچه تاکنون به‌دست آورده‌ایم، کسب نماییم. قطعاً می‌دانیم که با انجام برخی کارها به‌راحتی می‌توانیم به موفقیت، پیشرفت و درآمد بیشتری برسیم.
ولی این کارها را انجام نمی‌دهیم و یکی از دلایل اصلی عدم انجام آن‌ها، ترس است. چراکه ما از تغییر کردن، از حرف دیگران، از خودخواه دیده شدن، شکست خوردن و حتی از موفقیت و بسیاری از موارد دیگر می‌ترسیم. بدین سبب این ترس‌ها باعث می‌گردد که به آنچه هستیم، آنچه انجام می‌دهیم و آنچه داریم، اکتفا نماییم. درنتیجه ترس ما را مجبور به زندگی کردن در حدی بسیار پایین‌تر از آنچه واقعاً لیاقتش را داریم، می‌کند.
درحقیقت این ترس تلخ همچون بیدار شدن غیرمنتظره از یک رؤیای شیرین، درست در لحظه‌ای که با موفقیت چندان فاصله‌ای ندارید، شما را به عقب خواهد کشید. بنابراین موفقیتی را که ناگهان در چند قدمی آن بوده‌اید، به یک آرزوی محال تبدیل خواهد کرد. بدین جهت برای اینکه افسار موفقیت‌هایی که شایسته آن‌ها هستید را به دست ترس نسپارید، باید به دلایل ترسیدنتان از موفقیت بیندیشید. زیرا همه‌ی افراد با موانع و چالش‌هایی در زندگیشان روبه‌رو هستند. اما افراد موفق افرادی هستند که از تمامی این چالش‌ها و موانع زندگیشان عبور کرده و به موفقیت می‌رسند.
گاهی ترس از شکست و عدم اطمینان از انجام صحیح کارها می‌تواند بر روی ناخودآگاه شما تأثیر بگذارد و شانس موفقیت را در آن‌ها کمتر نماید.
ترس از موفقیت به چه معناست؟
ترس از موفقیت یا عقده یونس که به دلیل شباهت با زندگی حضرت یونس به این نام خوانده می‌شود، یکی از مشکلاتی است که برای بعضی از افراد پیش می‌آید. درحقیقت داستان حضرت یونس نشان‌دهنده افرادی است که برخلاف تلاش‌هایی که کرده‌اند درست در چند قدمی رسیدن به نتیجه دست از تلاش برمی‌دارند. نکته مهم در این ترس این است که شخص از خود موفق بودن نمی‌ترسد و یا این‌گونه نیست که احساس کند، نمی‌تواند موفق باشد. بلکه درواقع ترس اصلی فرد ناشی از تغییری است که به علت موفقیت در شرایط زندگی وی اتفاق می‌افتد.
اغلب ترس از موفقیت به حدی بزرگ و مخرب است که افراد را از کارهای بزرگ نیز وامی‌دارد. درحالی‌که موفقیت برای اکثر افراد امری بسیار خوشایند است. اما دلایلی وجود دارند که موجب می‌گردند افراد از رسیدن به آن هراس داشته باشند. بدین سبب بهتر است بدانید که بیشتر مردم از خود موفقیت ترسی ندارند و درواقع عمده ترس آن‌ها از عواقب موفقیت است. چراکه انتظار بیشتر افراد از موفقیت اغلب بر این عقیده استوار است که دستیابی و رسیدن به اهداف به معنای فداکاری یا تحمل ضرروزیان است. به همین علت افراد درمورد هزینه‌ای که موفقیت برای آن‌ها دارد، ترس دارند. بدین سبب شاید چندان هم تعجب‌آور نباشد که مردم در مورد بهایی که موفق شدن درنهایت برای آن‌ها دارد، با احتیاط بیشتر عمل نمایند.
مطلب مرتبط: چگونه بدون داشتن انگیزه به اهدافمان پای‌بند بمانیم؟
چرا از رسیدن به موفقیت می‌ترسیم؟
هر شخصی در زندگی خود ترس‌هایی دارد و گاهی برخی از این ترس‌ها مانع رسیدن وی به موفقیت می‌شوند. یکی از موانع رسیدن به موفقیت ترس از شکست است. اما موفقیت هرگز بدون شکست به‌دست نخواهد آمد. چراکه مسیر رسیدن به موفقیت، یک راه پرپیچ‌وخم است که شکست‌های بسیاری در پی دارد. بدین سبب برای اینکه به موفقیت برسید باید با پیگیری و تلاش‌های بسیار به فعالیت خود ادامه دهید. ترس از موفقیت می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که باید بتوانید مقابله با آن‌ها را یاد بگیرید و به هدف اصلی خود دست یابید.
ترس از واکنش و عکس‌العمل متقابل
گاهی اوقات ترس از موفقیت به دلیل هراس داشتن از پیامدهای اجتماعی احتمالی یا عکس‌العمل‌ها در روابط پدید می‌آید که امکان دارد در اثر کسب موفقیت گریبان‌گیر شخص گردد. محققان این پدیده را اجتناب از واکنش متقابل یا دوری‌جویی از تنش می‌نامند. بهعنوان مثال گاهی گرفتن ترفیع در محیط کار یا به دست آوردن موقعیتی متناسب برای ارتقای وضعیت مالی یا شغلی پیامدهای منفی به‌دنبال دارد که خود را در ظاهر کینه‌توزی و بدخواهی اطرافیان نشان می‌دهند. یا مثلاً ممکن است خانم‌ها به دلیل مواجهه منفی خانواده، جامعه و یا اطرافیان با موفقیتشان از رسیدن به این امر مهم سر باز بزنند. بسیاری از مردم تمایل دارند که با این هنجارهای موردانتظار مطابقت داشته باشند. چراکه از واکنش اجتماعی یا اقتصادی موفقیت خود ترس دارند.
مطلب مرتبط: ۹ گام تا ترک عادت سمی راضی نگه داشتن دیگران
تجربیات منفی در گذشته
کسانی‌که در گذشته پس از انجام کارهای خوب و موفقیت‌آمیز بازخورد منفی مثل مورد تمسخر واقع شدن به علت خودنمایی، تحمل سختی‌ها به علت موفقیت خود و … دریافت می‌کردند، ممکن است در آینده از انجام دادن دوباره آن کار و خوب عمل کردن نیز بترسند. گاهی داشتن تجربیات منفی مرتبط با کسب موفقیت در گذشته می‌تواند بر روی طرز فکر فرد تأثیر زیادی داشته باشد و به عبارتی او را محتاط‌تر نماید. وانمود کردن بهعنوان شخصی که جنبه کسب موفقیت را ندارد یا دستاوردهایش را توجیهی برای خودشیفتگی تلقی می‌نماید، به‌هیچ‌عنوان خوشایند نخواهد بود.
مطلب مرتبط: با هیجانات منفی چیکار کنیم؟
سندروم ایمپاستر
زمانی‌که موفقیت با جلب توجهات و نگرش‌ها همراه است، امکان دارد افراد فکر کنند که آیا می‌توانند انتظارات را به‌خوبی برآورده نمایند؟ این در مورد افرادی که اعتمادبهنفس بالایی دارند نیز صدق می‌کند و از آن بهعنوان سندرم ایمپاستر، سندرم افراد موفق و یا نشانگان خودویرانگری هم یاد می‌گردد. به‌طوری‌که سندرم ایمپاستر یک پدیده روانی است که افراد از پذیرش موفقیت خودشان فرار می‌کنند و نقش بسیار مهمی در ترس از موفقیت دارد.
گاهی اوقات افرادی که موفقیت را تجربه می‌کنند از این می‌ترسند که دستاوردهایشان لایق آن‌ها نبوده و یا به‌خوبی سایر افراد در حوزه خود نیستند. در چنین مواقعی، ترس از برآورده نکردن انتظارات دیگران یا ضعیف ظاهر شدن در مسیرهای چالش‌برانگیز می‌تواند سبب بروز هراس از موفقیت گردد.
نداشتن اعتمادبهنفس کافی
بدون شک افرادی که ترس از موفقیت دارند، معمولاً اعتمادبهنفس پایینی نیز دارند. عدم اعتماد به نگرش‌ها، باورها و توانایی فرد برای دستیابی به اهداف موجب ترس از موفقیت می‌گردد. بدین سبب افرادی که می‌ترسند، عزت نفس پایینی دارند و همیشه خود را سرزنش می‌کنند. افرادی که از اعتمادبهنفس پایینی رنج می‌برند، دائماً از تمام شکست‌ها می‌ترسند و آن‌ها را یک تحقیر بزرگ به حساب می‌آورند. همیشه ترجیح می‌دهند یک حرکت مطمئن به سمت جلو داشته باشند تا اینکه مسائل جدید را امتحان نمایند. این افراد توانایی‌های خودشان را باور ندارند و از این می‌ترسند که وقتی به موفقیت می‌رسند هم توانایی حفظ آن را نداشته باشند.
مطلب مرتبط: چطور خودم را دوست داشته باشم؟ ۷ گام مؤثر برای افزایش عزت نفس
خجالتی بودن یا داشتن اضطراب اجتماعی
قطعاً دلایل ایجاد ترس از موفقیت در افراد مختلف بسیار متفاوت است و ارتباط مستقیمی با تیپ شخصیتی آن‌ها دارد. گاهی دلیل بروز این ترس آن‌قدر هم پیچیده نیست و به خجالتی بودن یا ابتلا به اختلال رایج اضطراب برمی‌گردد. افرادی که خجالتی و یا از لحاظ اجتماعی مضطرب هستند، امکان دارد که از موفق شدن نیز بترسند. چراکه این افراد هرگز نمی‌خواهند در کانون توجه قرار بگیرند و فرد مایل نیست توجه زیادی را به خود جلب نماید. بدین سبب موقعیت‌های اندکی برای کسب موفقیت پیدا می‌نماید که پرداختن به هر کدام از آن‌ها با اضطراب بسیاری همراه خواهد شد.
برخی از افراد پشتیبانی در مسیر خود ندارند
بدون شک همه‌ی ما انسان ها نیاز به پشتیبانی و حمایت داریم. زیرا این حمایت به ما انگیزه داده و ما را نسبت به توانمندی‌هایی که داریم مطمئن می‌سازد. برخی از افراد دنیا، پشتیبانی در مسیر خود ندارند. این افراد ممکن است خانواده خود را از دست داده باشند یا دوستان و افراد حمایتگری در کنار خودشان نداشته باشند. این‌گونه افراد ترس از شکست بیشتری را تجربه می‌کنند و انسان‌های محتاط‌تری هستند. علاوه‌بر این بعضی از افراد پشتیبان مناسبی نیستند. آن‌ها دائماً شکست‌ها را بزرگنمایی می‌کنند یا همیشه درمورد احتمالات منفی صحبت می‌کنند که این موارد ممکن است سبب جلوگیری از حرکت به سوی اهداف شوند.
تجربیات تلخ دوران کودکی
والدینی که بیش‌ازاندازه حساس هستند همیشه ریسک کردن را از کودکان خود می‌گیرند. ممکن است اجازه ندهند که کودک خود تجربیات مناسب سن خودش را داشته باشد و یا خودشان همیشه با حساسیت‌ها و مراقبت‌های بیش از اندازه مانع انجام بسیاری از کارها توسط کودکشان می‌گردند. امکان دارد در کودکی برای موفقیت‌هایی که کسب کرده‌اید، تشویق نشده‌اید یا حتی مورد سرزنش واقع شده‌اید یا از شما خواسته‌اند تا موفقیت خود را به رخ دیگران نکشید و یا هر رفتار نامناسب دیگری در مقابل موفقیت شما رخ داده باشد.
چنین رفتارهایی تبدیل به یک الگو در ذهن شده و بر روی ناخودآگاه کودک تأثیر می‌گذارد و تا بزرگسالی با فرد باقی می‌ماند. حتی ممکن است بر رفتارهای فرد در آینده نیز تأثیر گذاشته و موجب ایجاد ترس از شکست در دوران بزرگسالی گردد. یکی از مهم‌ترین این تأثیرات، ترس از موفقیت است که به‌خاطر تحقیر شدن پس از دستیابی به موفقیت‌های کوچک دنیای کودکانه اتفاق می‌افتد.
۶ پیشنهاد ویژه برای مقابله با ترس از موفقیت
چگونه از ترس‌هایمان برای رسیدن به موفقیت جلوگیری نماییم؟ چگونه می‌توانیم وجود بیم از موفقیت را در خودمان تشخیص داده و بر آن غلبه کنیم؟ احساس موفقیت می‌تواند برای احساس هویت و ارزش شخصی فرد قابل اهمیت باشد. وقتی‌که دستیابی به موفقیت دشوار به‌نظر می‌رسد، ترس از شکست می‌تواند مانع پیشرفت در زندگی شخصی و شغلی در فرد گردد. بدین سبب غلبه بر ترس از شکست، نشانه‌ی مهمی در راستای پیشرفت شخصی و شغلی در افراد است.
ترس از موفقیت امری طبیعی است، اما می‌توان با غلبه بر شکست‌های موقت، در جهت رسیدن به اهداف تلاش کرد. بنابراین اگر انرژیتان را در مسیر درست صرف کنید به‌راحتی می‌توانید با نگاه جدید به ترس‌هایتان آن را درمان کرده و از آن‌ها برای رسیدن به موفقیت استفاده نمایید.
مهارت مدیریت استرس را یاد بگیرید
ترس از موفقیت یکی از بیماری‌های اضطرابی است و استرس یکی از عوامل تشدید کننده آن است. شما باید بتوانید اضطراب و فشارهای روانی خودتان را کنترل کرده و تا حد زیادی از نگرانی‌هایتان بکاهید. خیلی مهم است که به دنبال راه‌هایی برای کسب آرامش و مدیریت استرس و اضطراب خود داشته باشید. استفاده کردن از سبک زندگی سالم، روش‌های آرام‌سازی، ورزش، تنفس عمیق، یادداشت‌برداری روزانه و یا کمک گرفتن از یک مشاور راهکارهایی هستند که برای مقابله با استرس و اضطراب می‌توانید از آن‌ها استفاده نمایید.
تاب آوری خودتان را بالا ببرید
ترس از موفقیت می‌تواند موجب بروز رفتارهای مخرب همچون گوشه‌گیری شده و آستانه تحمل سختی و دشواری در مواجهه با وقایع زندگی و دیگران را پایین‌تر بیاورد. یکی از راهکارهای درمان این ترس بهبود مهارت تحمل ناراحتی و پریشانی و یا انجام تمرین‌هایی جهت افزایش آستانه تحمل است. زمانی‌که احساسات ناخوشایندی را تجربه می‌کنید، سعی کنید مسیر آسان‌تر را انتخاب نکنید و به‌جای فرار کردن از احساسات و عواقبشان، آن‌ها را بپذیرید و یاد بگیرید که با آن احساسات کنار بیایید. به مرور متوجه خواهید شد که با گذشت زمان مقابله با ترس و ناراحتی بسیار آسان‌تر می‌شود و در بلندمدت آستانه تحملتان نیز افزایش پیدا می‌کند.
نشانه‌ها و ریشه‌های این ترس را در خودتان کشف کنید
بیشتر ما درگیر محدودیت‌های ذهنی خود و امروز و فردا کردن کارهایمان هستیم. درحالی‌که افراد موفق، حتی برای کاری که دوست ندارند هم از همه وقت خود استفاده کرده و همه توانشان را برای انجام آن کار به کار می‌گیرند. برای مقابله با ترس از موفقیت بهتر است ریشه‌های ترس را کشف نمایید. بدین سبب با صداقت کامل به دوران کودکی یا عوامل ریشه‌ای زندگی خود برگشته و موارد مشخص را تجزیه و تحلیل کنید. چراکه بررسی موفقیت‌های گذشته و اتفاقاتی که بعد از آن برایتان اتفاق افتاده، می‌تواند ریشه‌ها را به شما نشان بدهد.
هنگامی‌که این نشانه‌ها را یافتید به‌خوبی متوجه خواهید شد که در چه زمان‌هایی از موفقیت فرار می‌کنید. سعی کنید با این رفتارها در خودتان مبارزه نمایید و برای موفق شدن حتماً برنامه مشخصی داشته باشید. ترس‌های شما با توجه به دلایل خاصی ظاهر می‌شوند و صرف‌نظر از این دلایل، چگونگی بروز آن‌ها مهم است. بنابراین بهتر است فهرستی از مواردی که بهعنوان مانع بر سر راه موفقیتتان قرار می‌گیرند را تهیه کرده و آن‌ها را با موقعیت‌های زندگی خود مقایسه نمایید. نوشتن این موارد به تمرکز بر روی مسیر موفقیت شما کمک بسیاری داشته و شما را با ترس‌هایتان آشنا خواهد کرد. شناسایی ترس‌ها و چگونگی رخ دادن آن‌ها بدین معنی است که می‌توانید با این موارد به‌راحتی مقابله نمایید.
مطلب مرتبط: ۸ گام مؤثر برای خروج از منطقه امن ذهنی
با مثبت‌اندیشی با ترس از موفقیت مقابله کنید
یکی از راه‌های مقابله با ترس این است که رفتار و اندیشه‌های مثبتی داشته باشید. تنها افرادی که دید مثبتی به آینده دارند، می‌توانند برای آینده خود تلاش کنند. حتی تلاش برای مثبت‌اندیش بودن می‌تواند به تقویت اعتمادبهنفس شما نیز کمک نماید و بخشی از اضطراب و استرس مرتبط با موفق نشدن را جبران کند. برای غلبه بر این ترس، به‌جای اینکه بر روی اشتباهات یا نتایج ضعیف تأکید نمایید، اندکی زمان صرف کنید تا برخوردهای دشوار را بهعنوان تجربیاتی جهت یادگیری، در ذهن خود تنظیم نمایید. چراکه با تمرکز بر روی موفقیت‌هایتان، شناخت و آگاهی ارزشمندی را درمورد چگونگی پیشرفت خود کسب خواهید کرد.
به خودتان ایمان داشته باشید
همان‌طور که گفتیم بسیاری از افرادی که ترس از موفقیت دارند، بر این باور هستند که آن‌ها ارزش رسیدن به موفقیت را ندارند. یا ممکن است در شرایط جدید چندان خوب نباشند. بدین جهت یکی از راهکارها برای کاهش این ترس این است که بر روی اعتمادبه‌نفستان کار کرده و به خودتان ایمان داشته باشید. حتما به این باور برسید که شما نیز مانند هر شخص دیگری توانایی و شایستگی این را دارید که به موفقیت دست یابید.
تنها کافی است که توانایی‌های خودتان را ببینید و بشناسید. هنگامی‌که با اعتمادبهنفس کامل وارد یک کار جدید شوید، ترس و نگرانیتان از شکست خوردن هم کاهش خواهد یافت. زیرا اعتمادبهنفس شما احتمال اشتباه را تا حدود زیادی کاهش خواهد داد و از طرفی باور دیگران را نسبت به شما بیشتر می‌کند. درنتیجه به‌جای اینکه از کارهایی که هنوز به اتمام نرسیده‌اند دست بکشیم، از آن‌ها بهعنوان فرصتی جهت تقویت استقامت و رفع ترس‌هایمان استفاده نماییم.
از اهمیت و اثرگذاری مشاوره با افراد متخصص غافل نشوید
ترس از موفقیت همانند سایر ترس‌ها فرد را دچار اضطراب‌های ناگهانی نمی‌کند. به همین دلیل شاید کمتر شخصی به سراغ درمان آن برود. افرادی که درگیر این مشکل هستند بر این باورند که این ترس می‌تواند زندگی آن‌ها را فلج نماید. درواقع بیم از موفقیت سبب می‌شود که فرد برخلاف توانایی‌هایی که دارد هیچ تلاشی جهت تغییر شرایط انجام ندهد. علاوه‌بر تأثیری که این ترس بر روی زندگی فرد می‌گذارد، گاهی اوقات باورهای مرتبط با آن چنان در ذهن فرد عمیق هستند که به سادگی و با استفاده از چند راهکار نمی‌توانیم آن‌ها را تغییر بدهیم.
بدین سبب اگر هنوز هم ترس از موفق نشدن جلوی پیشرفت شما را می‌گیرد، بهتر است که برای درمان آن به یک مشاور متخصص مراجعه نمایید. این متخصصین می‌توانند برای پیشرفت شما تکنیک‌هایی را برای کاهش استرس و اضطراب ارائه بدهند.
سخن نهایی
قطعاً ترس از موفقیت می‌تواند رسیدن به اهداف را دشوار نماید و به عزت‌نفس، اعتمادبهنفس و آینده فرد آسیب‌های جدی وارد کند. خوشبختانه راهکارهایی برای کنار آمدن با این ترس وجود دارند که می‌توانید در صورت تداوم، با استفاده از آن‌ها به آن غلبه کرده و به کل آن را از بین ببرید. تقویت مهارت در مقابله با مشکلات و ترس می‌تواند به شما بسیار کمک نماید. چراکه افزایش آستانه تحمل دشواری‌ها و مقابله با استرس از اهمیت بسیاری برخوردار هستند. ولی اگر ترس شما موجب ناراحتی یا اختلال در توانایی شما برای انجام کارهای عادی روزمره شده است، حتماً مراجعه به یک روان‌درمانگر را در دستور کار خود قرار دهید.
