در ابتدا باید تعریف مسئولیت‌پذیری در کار را بدانیم. تا بتوانیم برای تحقق آن تلاش کنیم. مسئولیت‌پذیری پیروی از سیاست‌ها و استراتژی‌های شرکت و انجام وظایفی است که در شرح شغل به آن‌ها اشاره شده است. یک قانون کلی برای ارتباط با مشتریان وجود دارد و آن این است که هرچه با مشتری رفتار بهتری داشته باشید طولانی‌مدت می‌توانید با وی قرارداد ببندید و سود خوبی کسب کنید.
این قانون در ارتباط با کارمندان یک شرکت نیز صدق می‌کند. هرچه رابطه بهتری با کارمند خود داشته باشید. بهتر می‌توانید از تخصص و مهارت وی بهره‌مند شوید. بااین‌وجود کارمندانی هم وجود دارند که با بی‌انضباطی و بی‌مسئولیتی خود برای شرکت و یا سازمان دردسرآفرین می‌شوند. می‌خواهیم ببینیم چگونه می‌توانیم با این کارمندان رفتار کنیم!!! آیا می‌دانید چطور کارمندان مسئولیت‌پذیری داشته باشید؟ اگر به دنبال پاسخ این سؤال هستید با ما در ادامه مقاله همراه باشید.
چرا مسئولیت‌پذیری مهم است؟
مسئولیت‌پذیری نشانه شخصیت شماست و برایتان امنیت شغلی به‌همراه می آورد، کارمند مسئولیت‌پذیر برای شرکت انسجام و آسایش خاطر به بار می‌آورد و کارمندی پاسخ‌گو به‌حساب می‌آید. پاسخ‌گویی یعنی پذیرش عواقب رفتار درست یا اشتباه خود. کارفرمایان برای صداقت کارمندانی که اشتباهات خود را می‌پذیرند و آن‌ها را اصلاح می‌کنند، ارزش قائل هستند و به همین دلیل پیشرفت می‌کنند. مسئولیت‌پذیری در کار گوهری ارزشمند است و یافتن کارمندانی با این ویژگی همچون یافتن گنجی با ارزش است. علاوه‌بر این فرد مسئولیت‌پذیر اعتمادسازی می‌کند.
مسئولیت‌پذیری در محیط کار اهیمت بسیاری دارد،. زیرا احترام به دیگران و اخلاق کاری خوب می‌تواند کارفرمای شما را تحت‌تأثیر قرار دهد و فرصت‌هایی را برای پیشرفت شغلی شما مهیا کند. با همه این مزایا بازهم افرادی مسئولیت‌پذیر وجود دارند که در محیط کاری نامناسب نمی‌توانند مسئولیت‌پذیر باشند. مسئولیت‌پذیری در کار امری چند جانبه است که در آن هم کارمندان و هم کارفرمایان اثرگذار هستند.
۱۲ راهکار مؤثر برای افزایش مسئولیت‌پذیری در کار
۱ـ شفاف‌سازی اهداف و برنامه‌های سازمان برای کارکنان
مطمئن شوید کارمندان اهدافی که مسئول دست یافتن به آن‌ها هستند را به‌خوبی درک کرده‌اند. دقیقا متوجه خواسته و منظور مدیر باشند تا بتوانند کار را به‌خوبی انجام دهند.
۲ـ تعریف روشنی از مسئولیت‌پذیری در کار را به کارکنان ارائه دهید
در مورد هر خواسته و هدفی نتایج قابل قبول و نتایج غیرقابل قبول از نظر خودتان را با کارمند به بحث بگذارید تا کارمندان بدانند چه کاری از نظر شما قابل قبول است.
۳ـ ضعف مدیریتی خود را به گردن بی‌مسئولیتی کارمندان نیندازید
تفاوت بین مسئول دانستن افراد و مدیریت کارها به نحو درست را درک کنید. گاهی مدیر، ضعف مدیریت دارد و نمی‌تواند کارها را به‌خوبی مدیریت کند و فکر می‌کند کارمند مسئولیت‌پذیر نیست.
مطلب مرتبط: نشانه‌های ضعف در مدیریت و چگونگی تبدیل آن‌ها به نقاط قوت
۴ـ مراقب تفویض معکوس باشید
گاهی اوقات کارمندان مسئولیت‌های خودشان را به شما واگذار می‌کنند. برای این منظور مهارت تفویض اختیار را یاد بگیرید تا بتوانید از تفویض‌های معکوس جلوگیری کنید.
مطلب مرتبط: تحلیلی بر تقسیم کار در سازمان‌ها؛ ضرورت، مزایا و معایب آن
۵ـ به‌موقع گزارش عملکرد دریافت کنید و به‌موقع بازخورد دهید
با دریافت گزارشات منظم مطمئن شوید که کارمند در مسیر دستیابی به اهداف و خواسته شما قرار دارد. این گزارشات منظم همراه با بازخوردهای به‌موقع کارمند آن را متعهد نگه می‌دارد.
۶ـ مهارت حل مسئله را در آن‌ها تقویت کنید
اگر اشتباه کوچکی رخ داد به کارمندان تذکرات لازم را بدهید و از آن‌ها بخواهید که برای حل مسئله راهی پیدا کنند و روشی را مشخص کنند که بتواند وضعیت را اصلاح کند.
۷ـ به‌خاطر هر اشتباه بزرگ و کوچکی آن‌ها را سرزنش نکنید
اگر اشتباه بزرگی رخ داد با کارمندان به‌طوردقیق و مفصل در مورد آن صحبت کنید و با همدیگر موضوع را ریشه‌یابی کنید. همچنین به کارمند کمک نمایید که برنامه‌ای طراحی کند که بتواند به مسیر درست برگردد و اشتباهات را جبران کند و مسئولیت‌پذیری در کار محقق گردد.
۸ـ عملکرد ضعیف کارمندان را مدیریت کنید
وقتی که کارمند عملکرد ضعیفی دارد هرگز کار را از او نگیرید و به دیگری بدهید. بعضی از مدیران متأسفانه این کار را انجام می‌دهند. این کار اشتباه است. شما باید کنار کارمند خود باشید به او راهنمایی و مشاوره بدهید تا کار را دقیق و درست انجام بدهد. اگر کار را از فرد بگیرید او بی‌مسئولیت می‌شود.
مطلب مرتبط: ۷ گام ضروری برای مدیریت عملکرد ضعیف کارمندان
۹ـ علت تأخیر در انجام کارها را جویا شوید
اگر کارها به‌موقع آماده نمی‌شوند و به‌موقع تحویل داده نمی‌شوند حتما سر زمان مقرر با کارمند صحبت کنید و دلیل تأخیر را جویا شوید و از او بخواهید که حتما راه‌حلی پیدا کند تا این کار اصلاح شود و سریع‌تر به سرانجام برسد. سعی کنید در این مسیر قاطع باشید و هرگز کوتاه نیایید تا از تکرار این قبیل موارد جلوگیری شود.
۱۰ـ استراتژی‌های شخصی خود را به کارمندان القا نکنید
بر روی روش انجام کار متمرکز نشوید. بلکه روی نتیجه و انتظاری که از کار دارید تمرکز کنید و اجازه بدهید کارمند به روش خودش جلو برود. در چنین شرایطی کارمندان به‌جای اینکه مثل ربات کارهای شما را انجام دهند خودشان را در قبال کارها مسئول می‌داندن و مسئولیت‌پذیرتر می‌شود.
۱۱ـ از وجود تناسب بین شغل و شخصیت آن‌ها مطمئن شوید
گاهی اوقات نارضایتی کارمندان از سازمان یا از مدیرشان باعث بی‌مسئولیتی آن‌ها می‌شود و گاهی اوقات برنامه‌ها و طرح‌هایی که شما ناخواسته اجرا می‌کنید باعث بی‌مسئولیتی کارمندان می‌گردد. بهتر است در چنین اوضاعی علت اصلی نارضایتی را جویا شوید. شاید پشت این عدم مسئولیت‌پذیری در کار فقدان تناسب بین شغل و شخصیت باشد. شاید شما کارمندتان را در جایگاه شغلی نادرستی به‌کار گرفته‌اید. یا حتی شاید او تمام تلاش خود را برای انجام دقیق و درست وظایفش انجام می‌دهد اما بیش‌ازاین از او برنمی‌آید.
به شما پیشنهاد می‌کنیم تا دیر نشده با استفاده از ابزارهایی دقیق و معتبر به شناخت مطلوبی نسبت به تفاوت‌های فردی موجود بین کارکنان خود بپردازید. سپس با تکیه بر این اطلاعات هر فرد را در جایگاهی متناسب با شخصیتش قرار دهید.
مطلب مرتبط: چه اشخاصی بهترین عملکرد شغلی را در محیط کار دارند؟
۱۲ـ در مقابل استمرار عدم مسئولیت‌پذیری در کار قاطعانه عمل کنید
اگر رفتارهای غیرمسئولانه ادامه‌دار بود. باید به کارمندان یادآور شوید که با آن‌ها قطع همکاری خواهید کرد و اگر آن‌ها بازهم به رفتار غیرمسئولانه خود ادامه دادند قطعا بدون هیچ تعارفی با آن‌ها قطع همکاری کنید. این مورد را یا اخطار ندهید و یا اگر اخطار دادید حتما آن را اجرا کنید.
۱۳ـ بار دیگر فرآیند استخدام خود را بازبینی کنید
قدم آخر و درواقع مهم‌ترین مسئله نحوه درست استخدام کارمند و انتخاب درست افراد برای موقعیت‌های شغلی متفاوت است.
اگر افراد برای پست‌های مختلف درست گزینش شوند و متناسب با توانمندی، تخصص و علاقه‌ای که دارند استخدام شوند به‌طورقطع انگیزه کاری آن‌ها بیشتر می‌شود و با تمام توان به فعالیت در موقعیت شغلی خود می‌پردازند. اما اگر کارمندی از موقعیت شغلی خود راضی نباشد به‌زودی از آن دلسرد می‌شود و کناره می‌گیرد. شما نمی‌توانید از یک ماهی انتظار پرواز کردن داشته باشید. بهترین گزینه برای انتخاب درست افراد در جایگاه‌های مناسب انجام مصاحبه شغلی استاندارد و استفاده از تست‌های معتبر ارزیابی شایستگی‌های شغلی همچون تست پنج عامل شخصیت نئو NEO و تست رفتارشناسی DISC است.
پیشنهاد: ۳ دلیل استفاده از تست‌های استخدام جهت استخدام افراد در سازمان
سخن آخر
این همه وسایل و امکانات و پیشرفت‌های علمی، فرهنگی و هنری و… شکل‌گیری تمدن امروزی، نتیجه تلاش و مسئولیت پذیری انسان‌های آگاه و متعهد است. انسان‌ها نه از روی اجبار بلکه با علم و آگاهی درک کردند که برای رفاه، آسایش و سعادت خود و دیگران، باید نسبت به مسئولیت‌های خویش آگاه باشند و با نهایت دقت و امانت‌داری به آن‌ها پای‌بند باشند. مسئولیت‌پذیری در کار رمز بزرگ موفقیت و دستاوردهای بزرگ بشر در طول تاریخ است.
بنابراین در جوامع بشری، مسئولیت‌پذیری مهم‌ترین مسئله‌ای است که انسان با آن روبه‌رو بوده و خواهد بود و بدون آن پیشرفت جامعه بشری و تحقق اهداف بشر محقق نخواهد شد. با هر گریز از مسئولیتی ضربه‌ای مهلک بر پیکره جامعه و فرد مسئولیت گریز زده خواهد شد. ژاپنی‌ها مثل معروفی دارند که در اهمیت مسئولیت‌پذیری مطرح شده است. ژاپنی‌ها می‌گویند میخی افتاد و از پس آن نعلی و از پس آن اسبی و از پس آن سواری و از پس آن لشکری شکست خورد و کشوری از دست رفت. پس باید بدانیم در هر جایگاهی حتی در حد کوبیدن میخی بر نعلی باید مسئولیت‌پذیر بود و وظیفه خود را به‌بهترین شکل ممکن انجام داد.
