هدف از بررسی سبکهای رهبری و مدیریت چیست؟ آیا انتخاب سبک رهبری صحیح منجربه افزایش انگیزه و کارایی بهتر پرسنل خواهد شد؟ در دنیای امروز که سازمان‌ها و کسب‌وکارها با چالش رقابتی بالایی مواجه هستند، نقش رهبری سازمانی بسیار حائز اهمیت است. چراکه رهبری عامل اصلی و مهمی برای موفقیت سازمانی محسوب می‌گردد و هنر رهبری، فرایندی تأثیرگذار بر اشخاص بوده که وظایف محوله را با میل، کارایی و شایستگی بسیاری انجام می‌دهند.
ازطرفی توسعه‌ی نوآوری و یادگیری سازمانی جهت دست یافتن به مزیت رقابتی پایدار و بهبود عملکرد سازمانی، به وجود شرایط و بستری مناسب نیازمند است که سبکهای مختلف رهبری و مدیریت، یکی از عوامل مؤثر در این زمینه به شمار می‌آیند. بدین سبب تمامی مدیران موفق برای پیشبرد اهداف خود و سازمانشان انواع سبکهای رهبری و مدیریت مشخصی را انتخاب می‌کنند. زیرا داشتن یک سبک رهبری مشخص می‌تواند به مدیران کمک نماید تا شرایط سازمانی یکپارچه و منظمی را به وجود بیاورند و سریع‌تر به موفقیت دست یابند. خوشبختانه متخصصین حوزه‌های کسب‌وکار و روان‌شناسی چارچوب‌های مفید و اثربخشی را برای تشریح شیوه‌های اصلی هدایت و رهبری افراد، ارائه کرده‌اند.
سبکهای رهبری انواع مختلفی دارند که شناخت آن‌ها به مدیران کمک می‌نماید تا سبک بهتری را جهت رهبری سازمانی انتخاب کنند. درنتیجه وقتی این چارچوب‌ها را درک نمایید، به‌راحتی می‌توانید رویکرد رهبری خود را مشخص کرده و درنهایت تبدیل به رهبری مؤثرتر و کارآمدتر شوید. ما در این مقاله قصد داریم شما را با انواع سبکهای رهبری برای مدیریت سازمانی به‌طور کامل آشنا نماییم.
منظور از رهبری کسب‌وکار یعنی چه؟
بدون شک رهبری، یکی از کلید واژه‌های مهم در تمامی کسب‌وکارها و هنر ترغیب گروهی از افراد جهت رسیدن به یک هدف مشترک است. به عبارتی در یک محیط تجاری، رهبری، هدایت کارکنان با یک استراتژی خاص در جهت رفع نیازهای سازمان است. سبک رهبری هر شخصی الگوی رفتاری وی است که به هنگام اقدام به نفوذ در فعالیت‌های دیگران از خودش نشان می‌دهد. برخی، رهبری را ارتباط میان گروهی از افراد دانسته‌اند که در آن، یک فرد می‌کوشد تا دیگران را به سمت هدف معینی هدایت کند.
هر مدیری خصوصیات مختلفی از سبکهای رهبری را داراست و به منظور هدایت نیروی انسانی، یکی از این سبک‌ها را به‌کار می‌گیرند. بدین سبب یک سبک رهبری خاص، برای همه موقعیت‌ها مناسب نیست و در موقعیت‌های گوناگون، با توجه به فرهنگ حاکم بر سازمان و بلوغ سازمانی کارمندان، سبکهای مختلفی موردنیاز است. یعنی یک سبک رهبری ثابت وجود ندارد و برای هر کسب‌وکاری با توجه به ویژگی‌هایش، یک سبک رهبری می‌تواند متناسب باشد.
پس بهترین کار برای آشنا شدن با انواع سبکهای رهبری کمک گرفتن از تست سبک رهبری سالزمن است. پس برای اینکه بدانید از چه طریقی باید بر کارمندان خود نفوذ کنید تا به اهدافتان برسید، اهمیت شناخت سبک رهبری و استفاده از تست سبک رهبری سالزمن دوچندان می‌شود.
ورود به تست سبک رهبری سالزمن
۶ سبک رایج رهبری؛ سبک رهبری شما کدام است؟
بدون شک اولین و شاید مهم‌ترین گام برای رسیدن به موفقیت در زندگی یک مدیر یا رهبر یک مجموعه، شناخت شیوه‌ی رهبری وی و آشنایی با انواع سبکهای رهبری است که او انتخاب می‌کند. زیرا یک مدیر مؤثر موجب افزایش سود سازمانی شده و درنهایت ارزش و خط پایین کسب‌وکار را به‌طورکلی افزایش می‌دهد. به همین علت، در این مقاله می‌خواهیم انواع سبکهای رهبری را مورد بررسی قرار دهیم تا پس از خواندن این مقاله شما در جایگاه یک مدیر یا تیم منابع انسانی یک کسب‌وکار یا هر موقعیت دیگری، بتوانید انواع این سبک‌ها را شناسایی کرده و بهترین آن را برای کسب‌وکارتان انتخاب نمایید.
۱ـ رهبری کاریزماتیک
اگر تجربه‌ی کار با مدیر یا رهبری را داشته باشید که در روزهای دشوار، وضع موجود را بهتر از چیزی که هست جلوه داده و با کمک سخنرانی، گفت‌وگو یا ویژگی‌های شخصیتی، سعی در تغییر افراد دارد، به احتمال زیاد با یک رهبر کاریزماتیک روبه‌رو شده‌اید.
در انواع سبکهای رهبری، رهبری کاریزماتیک به شخصیت قانع‌کننده فرد بستگی دارد و از طریق تعهد، اعتقاد و نمونه‌های مثبت، سایر افراد را الهام‌بخش می‌سازد. رهبران کاریزماتیک معمولاً دارای مهارت‌های ارتباطی قوی و نیرومند، ظرفیت همدلی شخصی استثنایی و شخصیت قدرتمند برای تعریف فرهنگ سازمان هستند. این رهبران برای خروج یک مجموعه از بحران بسیار مناسب هستند و در مواقع سختی و شکست می‌توانند کمک‌کننده باشند.
تنها نکته‌ای که ممکن است موجب آسیب دیدن مجموعه در این سبک از رهبری گردد، این است که رهبران کاریزماتیک هیچ گزاره‌ای را غیر از حرف و اعتقادات خودشان قبول ندارند و امکان دارد با این شیوه‌ی تفکر، یک کسب‌وکار را به سمت پرتگاه ببرند. بدین سبب، بسیاری از پژوهشگران معتقدند که این سبک از رهبری با پایان بحران یک شرکت یا سازمان، باید پایان یابد و ادامه آن به ضرر مجموعه خواهد بود.
مطلب مرتبط: رهبری چیست؟ ۱۵ درس مهم درباره‌ی رهبری که باید بیاموزید!
۲ـ رهبری اقتدارگرایانه
یک رهبر استبدادی دارای یک اقتدار منحصربه‌فرد در یک سازمان است که این خود برای توضیح رهبری اقتدارگرایانه کافی است. در سبک رهبری اقتدارگرایانه، شاهد قوام، صلابت و استواری در به انجام رسیدن کارها هستیم. رهبری اقتدارگرایانه یک سبک رهبری رایج است که در آن تمام تصمیمات کلیدی توسط یک چهره برتر به‌دست می‌آید.
رهبرانی که این سبک را انتخاب کرده‌اند تمام تلاش خودشان را برای به‌دست آوردن قدرت و اقتدار می‌نمایند و چشم‌انداز آن‌ها در رشد یک مجموعه، افزایش اقتدارشان است. این رهبران ترجیح می‌دهند که تمامی مسئولیت را خودشان برعهده بگیرند و تصمیمات نهایی را براساس اراده شخصی اتخاذ نمایند. به‌طوری‌که رهبری اقتدارگرایانه تمام قدرت را در دست دارد و به‌طور مستقل تصمیم می‌گیرد. یعنی یا بدون مشورت با سایر اعضای گروه تصمیم‌گیری می‌کند و یا تنها از تعداد کمی از افراد مورداعتماد خودش نظرخواهی می‌کند.
درحقیقت اگر بخواهیم شمایی کلی از این سبک رهبری داشته باشیم، می‌توانیم یک هرم را ترسیم کنیم که در نوک آن رهبر یک سازمان قرار گرفته و تمام تصمیمات برعهده وی است و سایر افراد مجموعه، اجازه هیچ‌گونه دخالت و مشورتی در نظرات او ندارند. در انواع سبکهای رهبری، رهبری اقتدارگرایانه باید برای موقعیتی به‌کار گرفته شود که زمان کمی برای تصمیم‌گیری گروهی وجود دارد و یا رهبر باهوش‌ترین و زیرک‌ترین عضو گروه است.
۳ـ رهبری مشارکتی
یکی دیگر از انواع سبکهای رهبری، رهبری مشارکتی یا دموکراتیک است که ترکیبی از رهبری اقتدارگرایانه و تفویضی بوده و معمولاً مؤثرترین سبک رهبری به‌حساب می‌آید. در این سبک از رهبری اعضای مجموعه در تصمیم‌گیری‌ها شرکت داده می‌شوند و برخلاف سبک رهبری اقتدارگرایانه که شبیه به هرم بوده، این سبک همانند یک مستطیل، صاف است.
در این سبک رهبری، با کارمندانی روبه‌رو هستیم که از رضایت و توقع بالایی در کارشان برخوردار هستند و از اینکه کاری برعهده‌ی آن‌ها است و نظراتشان اهمیت دارد، احساس باارزش بودن می‌نمایند. در رهبری مشارکتی، ارتباط کاملاً دوسویه است. به عبارتی، در این سبک تصمیمات نهایی توسط رهبر گروه اتخاذ می‌گردند، اما سایر اعضای تیم نیز به نوآوری تشویق شده و آن‌ها را برای گرفتن تمام تصمیمات و پروژه‌ها مشارکت می‌دهند. بدین سبب می‌توان از رهبری مشارکتی در تمامی کسب‌وکارهایی که نیازمند ایده‌ها و نظرات جدید است و مجموعه‌های نوآورانه و خلاق استفاده کرد و به موفقیت رسید.
مطلب مرتبط: آیا زنان در مدیریت موفق‌تر از مردان هستند؟
۴ـ رهبری تفویضی
رهبری تفویضی با سبک مشارکتی، دارای مشابهت‌هایی است، با این تفاوت که در رهبری تفویضی، تمام تصمیمات برعهده اعضای گروه بوده و مدیر در تصمیمات هیچ‌گونه دخالتی نمی‌کند. در رهبری تفویضی، رهبران با تهیه منابع و در صورت نیاز راهنمایی‌های لازم از افراد پشتیبانی کرده و در همین حد در امور مداخله می‌نمایند. در این سبک به افراد آزادی عمل بسیاری برای چگونگی انجام کارها داده می‌شود و آن‌ها می‌توانند خودشان موعد مقرر را برای تحویل کارهایشان، مشخص نمایند.
به‌طوری‌که در رهبری تفویضی، رهبر مجموعه به قدری کارمندانش را شایسته می‌داند که تمام اختیارات را به‌دست آن‌ها می‌سپارد. در بین انواع سبکهای رهبری از سبک رهبری تفویضی مواقعی استفاده می‌شود که اعضای مجموعه به پختگی و بلوغ کاری لازم در انجام مسئولیت‌هایشان رسیده باشند. این استقلال می‌تواند منجربه رضایت شغلی بالا گردد، ولی از طرفی دیگر اگر افراد گروه به خوبی زمان خود را مدیریت نکنند و یا اگر دانش، مهارت و انگیزه کافی برای انجام امور را نداشته باشند، می‌تواند مضر واقع گردد.
۵ـ رهبری بوروکراتیک
سبک رهبری بوروکراتیک یکی دیگر از سبکهای رهبری در سازمان است که معمولاً آن را در سازمان‌های سنتی و قدیمی‌تر خواهید یافت. در سبک رهبری بروکراتیک، همانند سبک رهبری اقتدارگرایانه، شاهد این پدیده هستیم که کارها باید درست و به دقت انجام شده و رهبر تیم تمامی کارها را با جزییات به هر فرد منتقل می‌نماید. ولی آنچه که این سبک از رهبری را متمایز می‌کند، حرکت مدیر و رهبر مجموعه در جهت تحقق اهداف و آرمان‌های کسب‌وکار سازمان است.
رهبری بوروکراتیک، برخلاف رهبران استبدادی، ممکن است نظر کارکنان را بشنوند و یا بررسی نمایند، اما اگر آن نظرات، مدرن یا مغایر با روند فعلی یا گذشته سازمان به نظر برسد، آن‌ها را رد خواهند کرد. رهبران بوروکراتیک قوانین را با دقت بسیاری دنبال می‌کنند و مواظب هستند که کارکنانشان از دستورالعمل‌ها و رویه‌ها دقیقاً پیروی نمایند. در واقع رهبر، خود را عضوی از یک کل بزرگ دانسته و برای رسیدن به آرمان‌ها و اهداف کلی سازمان، تلاش می‌کند.
با این شیوه از نگاه بیرونی ممکن است شرکت‌ها و کسب‌وکارها موفق به نظر برسند و روزبه‌روز به اهدافشان نزدیک‌تر شوند. ولی اگر نگاهی به درون سازمان بیندازید، به‌درستی متوجه خواهید شد که کارکنان از درون ناراضی و خسته هستند. این سبک رهبری را می‌توان برای مجموعه‌های اداری بزرگ پیشنهاد داد که در آن‌ها رسیدن به اهداف کلی، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. همچنین رهبری بوروکراتیک برای مدیریت کارکنانی که وظایف روتین و تکراری دارند نیز مناسب است.
مطلب مرتبط: هر آنچه باید درباره‌ی تفاوت‌های مدیریت و کارآفرینی بدانید!
۶ـ رهبری کوچینگی
در این نوع از سبکهای رهبری، رهبر سازمان نقش یک کوچ را ایفا می‌نماید و نه‌تنها به اهداف سازمانی توجه دارد، بلکه به رشد فردی و اهداف اعضای سازمان نیز اهمیت و بها می‌دهد. درحقیقت، کوچ فردی است که به سرعت نقاط ضعف، نقاط قوت و انگیزه‌های اعضای تیم خود را شناسایی کرده و به هر یک از آن‌ها کمک می‌نماید تا پیشرفت کنند. چنین رهبرانی برای کارمندانشان آموزش‌های لازم را تهیه کرده و هدایتگر آن‌ها در مسیر آموزشی و کاری هستند و به کارمندان خود کمک می‌کند تا به آنچه می‌خواهند، دست یابند.
رهبری کوچینگی در ایجاد یک محیط انگیزشی و مثبت مهارت بسیار خوبی داشته و همواره انتظارات مشخصی از کارمندان خودش دارد. علاوه‌بر آن، مشتاق بودن کارمندان نیز در این سبک از رهبری بسیار مؤثر است. مشتاق بودن کارمندان بدین معنا است که هر یک از آن‌ها از نقاط ضعف خودشان آگاه بوده و درصدد بهبود عملکردشان هستند.
پیشنهاد: ۸ شایستگی مدیریتی که شما را از مدیران معمولی متمایز می‌کند!
سخن نهایی
وقتی این سؤال مطرح می‌شود که چگونه یک گروه را رهبری نماییم ابتدا باید به بررسی انواع سبکهای رهبری بپردازید. در حال حاضر، روش‌های رهبری بسیاری وجود دارند که شما با توجه به ویژگی‌های فردی خود و جایگاهی که در یک سازمان یا کسب‌وکار دارید باید یک یا ترکیبی از آن‌ها را انتخاب نمایید. ما در این مقاله به بررسی انواع سبکهای رهبری پرداختیم. اکنون شما با شناخت انواع این سبک‌ها، می‌توانید در موقعیت‌های مختلف تحلیل انجام داده و بهترین سبک را انتخاب نمایید. چراکه تمامی این سبک‌ها می‌توانند در موقعیت‌های خاص و مختلف کاربرد داشته باشند.
تنها چیزی که حائز اهمیت است، قدرت تشخیص شما در انتخاب سبک مناسب برای موقعیت ایجاد شده است. به یاد داشته باشید که مدیران خوب انعطاف‌پذیر هستند و می‌توانند سبک رهبری خودشان را متناسب با تیم‌ها، محیط‌های مختلف و حتی نیازهای فردی کارمندان نیز تغییر بدهند. بنابراین مهم نیست که هدایت یک تیم بزرگ یا یک تیم کوچک را برعهده گرفته باشید، در هر صورت سبک رهبری شما بر روی عملکرد تیمتان برای رسیدن به اهداف مشخص شده تأثیر بسیاری خواهد داشت.
