حتما بارها در طول زندگی خود با عبارت برنامه‌ریزی در موقعیت‌های مختلف برخورد کرده‌اید. اما ترکیب برنامه‌ریزی شغلی ممکن است برایتان عجیب به نظر برسد. آیا تابه‌حال به تعریف برنامه‌ریزی شغلی فکر کرده‌اید؟ آیا فکر کردید چه تأثیری در مسیر پیشرفت شغلی شما خواهد داشت؟ آیا می‌دانید برای تدوین آن باید چه زمانی باید اقدام کنید؟ اگر تاکنون به این سؤالات فکر نکرده‌اید هیچ اشکالی ندارد. با ما همراه باشید تا در زمان کوتاهی به‌طور کامل با مقوله برنامه‌ریزی شغلی آشنا شوید.
در سال‌های اخیر مدیریت برنامه‌ریزی شغلی یکی از تأثیرگذارترین حوزه‌های مدیریت منابع انسانی بوده است. موفقیت یک سازمان بستگی زیادی به کارکنان آن دارد. حضور سازمان در عرصه‌ی رقابت و بقای آن به داشتن افراد مناسب در جایگاه‌های شغلی متناسب با آن‌ها وابستگی زیادی دارد. مدیران سازمان تلاش می‌کنند با انجام برنامه‌ریزی شغلی برای کارکنان خود ضمن ایجاد انگیزه در آن‌ها، از نهایت توانمندی، مهارت و تخصص آن‌ها برای دستیابی به اهداف خود بهره گیرند.
اهداف برنامه‌ریزی شغلی از سوی سازمان
- فرصت‌های بالقوه پیشرفت را به اطلاع کارکنان می‌رساند و از این طریق به آن‌ها روحیه می‌بخشد.
- کارکنان را برای ماندن در سازمان و تلاش در جهت دستیابی به اهداف برنامه‌ریزی شغلی تشویق می‌کنند.
- کارکنان را به‌منظور استفاده از فرصت‌های شغلی برمی‌انگیزند.
- این امکان را برای سازمان فراهم می‌کند تا روابط میان مشاغل را ارزیابی کرده و از این طریق کارکنان شایسته را برای پیشرفت شغلی شناسایی کنند.
- فرد با انجام برنامه‌ریزی شغلی برای دستیابی به اهداف فردی و سازمانی تلاش می‌کند.
طبیعتا موفقیت برای افراد مختلف، معانی متفاوتی دارد. برای برخی از افراد به دست آوردن استقلال مالی و رفاه و برای عده‌ای دیگر، داشتن درآمد متوسط و صرف وقت بیشتر با خانواده موفقیت محسوب می‌شود. کسب موفقیت با هر تعریفی که از آن دارید درگرو برنامه‌ریزی است.
تعریف برنامه‌ریزی شغلی
برنامه‌ریزی شغلی می‌تواند گامی مؤثر در رسیدن به موفقیت و رضایت شغلی باشد. در وهله اول شما باید نسبت به مهارت‌ها، استعدادها، توانمندی، امکانات و ویژگی‌های شخصیتی منحصربه‌فرد خود آگاهی پیدا کنید. چراکه این خودآگاهی شما را به سمت یک شغل رضایت‌بخش هدایت می‌کند. برنامه‌ریزی شغلی استفاده بهینه از استعدادها و توانایی‌های فردی است. ترکیب خودآگاهی و برنامه‌ریزی شغلی موجب افزایش اعتمادبه‌نفس و تسهیل شدن مسیر دستیابی به موفقیت می‌گردد.
به چه اندازه شما از شغل خود احساس رضایت می کنید؟ با استفاده از تست رضایت شغلی شما می توانید این میزان را مورد سنجش قرار دهید. جهت ورود به تست رضایت شغلی کلیک کنید.
برنامه‌ریزی شغلی می‌تواند تلاش در راستای شناخت واقع‌بینانه ویژگی‌های شخصیتی، علایق، مهارت‌ها، استعداد و اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت فرد باشد. اگر در انجام این کار مهارت پیدا کنید می‌توانید به شناخت صحیحی از خصوصیات و توانمندی‌های خود دست‌یابید. در چنین شرایطی فرصت‌های شغلی بیشتری سر راه شما قرار می‌گیرند و با آگاهی و اعتمادبه‌نفس بیشتری می‌توانید درباره آینده شغلی خود تصمیم‌گیری کنید. انجام برنامه‌ریزی شغلی می‌تواند تصویر روشنی از آینده را به شما نشان دهد و سردرگمی در زندگی و شغل را به حداقل برساند.
فواید برنامه‌ریزی شغلی
ممکن است در حال حاضر ده ها شغل و مسیر شغلی را برای خود در نظر گرفته باشید. اما نمی‌توانید روی یکی از آن‌ها تمرکز کنید و تصمیم قطعی خود را بگیرید. اینجاست که برنامه‌ریزی شغلی به کمک شما می‌آید. برنامه‌ریزی شغلی محتوای ذهنی شما را سازمان‌دهی می‌کند. به همین سبب شما می‌توانید روی یک هدف مشخص متمرکز شوید. برنامه‌ریزی شغلی از اتلاف زمان، انرژی و امکانات شما جلوگیری می‌کند. این امر برای منابع محدودی مانند زمان بسیار حائز اهمیت است. اگر از امکانات و انرژی جوانی خود در زمان مناسبی استفاده نکنید خیلی زود برای شما به یک حسرت بزرگ تبدیل خواهد شد. شاید بتوان گفت از اصلی‌ترین فواید برنامه‌ریزی شغلی شناخت نقاط قوت و ضعف فرد باشد. احتمالا دلیل نرسیدن‌ها و عدم موفقیت‌ها از همین‌جا نشئت می‌گیرد. پس بهتر است به کمک برنامه‌ریزی شغلی به صورتی سازمان‌یافته از وجود نقاط قوت و ضعف خودآگاهی یابید و برای تغییر و تقویت آن‌ها اقدام کنید.
برنامه‌ریزی شغلی فرصت‌های شغلی بیشتری را در اختیارتان قرار می‌دهد. شما با داشتن اطلاعاتی در خصوص روندها، گرایش‌ها و تغییرات بازار کار برای موفقیت بلندمدت خود برنامه‌ریزی می‌کنید. بنابراین هر زمان که با محدودیتی در مسیر شغلی خود مواجه شدید. می‌توانید بامهارت و آمادگی خود را به بازار معرفی کنید و شغل جدیدی پیدا کنید.
اهمیت مهارت‌های قابل‌انتقال در مسیر برنامه‌ریزی شغلی
مهارت‌های قابل‌انتقال اولین قدم در برنامه‌ریزی شغلی محسوب می‌شوند. برای شناخت این مهارت‌ها نیازی نیست راه دوری بروید. کافی است تجربیات زندگی و موفقیت‌های خود را بار دیگر مرور کنید. ممکن است در هر مقطعی از زندگی از عهده‌ی انجام کاری با موفقیت برآمده باشید و به‌واسطه‌ی آن حس غرور و خوشحالی عجیبی را تجربه کرده‌اید. این حس دقیقا نشان‌دهنده‌ی مهارت‌های قابل‌انتقال شماست. مهارت‌های قابل‌انتقال می‌توانند از حرفه‌ای به حرفه‌ی دیگر منتقل شوند. این مهارت‌ها را می‌توان در هفت بخش طبقه‌بندی کرد:
- ارتباطات: نگارش ـ گفت‌وگوـ گوش دادن ـ متقاعدسازی ـ مدیریت ـ تبلیغ
- خلاقیت: تجسم ـ ابداع ـ بداهه‌پردازی ـ تعبیر و تفسیر ـ استفاده از توانایی‌های هنری
- تحقیق: جمع‌آوری ـ طبقه‌بندی ـ ارزیابی
- تشریح: تشخیص ضعف‌ها و شباهت‌ها ـ استفاده از تحلیل‌های منطقی
- حل مسائل: تعریف مسئله ـ ارزیابی گزینه‌ها ـ کشف راه‌حل
- سازمان‌دهی: توجه به جزئیات ـ جست‌وجو و طبقه‌بندی
- ترکیب: تلفیق اطلاعات در یک کل به‌هم‌پیوسته
آگاهی نسبت به مهارت‌های قابل‌انتقال به شما کمک می‌کند، شناخت واضحی از توانایی‌های ویژه خود در مسیر برنامه ریزی شغلی به دست آورید.
در برنامه‌ریزی شغلی روی عناوین تأکید نکنید
اغلب عناوین شغلی ممکن است باعث گمراهی شما شوند. عناوین شغلی در بیشتر مواقع صرفا حکم برچسب دارند. آن‌ها برای تفکیک موقعیت‌های شغلی تعریف‌شده‌اند. اما توانایی‌ها و مهارت‌های موردنیاز هر جایگاه شغلی را به‌خوبی تعریف نمی‌کنند. بنابراین بسیار حائز اهمیت است که در ابتدا با وظایف و مهارت‌های هر عنوان شغلی آشنا شوید. سپس در برنامه ریزی شغلی خود روی آن‌ها سرمایه‌گذاری کنید.
اهداف کوتاه‌مدت را در برنامه‌ریزی شغلی جدی بگیرید
یکی از شاخصه‌های برنامه ریزی شغلی تعیین اهداف بلندمدت و کوتاه‌مدت است. مزیت برنامه‌ریزی در این بخش داشتن کمی انعطاف‌پذیری است. یعنی زمانی که اهداف و راه‌های رسیدن به آن‌ها را مشخص کردید اگر به هر دلیلی از رسیدن به یکی از آن‌ها دور شدید دست و پای خود را گم نکنید. ناامید نشوید. به‌راحتی وارد مسیر بعدی شوید. گنجاندن اهداف کوتاه‌مدت در برنامه‌ریزی قدری از کمال‌گرایی شما می‌کاهد. حس خوب تحقق اهداف کوتاه‌مدت می‌تواند اشتیاق و انرژی شما را برای رسیدن به اهداف بزرگ افزایش دهد. لذت رسیدن به هر هدف کوچک و کوتاه‌مدتی به ذهن شما کمک می‌کند تا اهداف بزرگ‌تر را باقدرت بیشتری جذب کنید.
۲۰ نکته کاربردی
- برای برنامه ریزی شغلی خود، زمان و تلاش لازم را در نظر بگیرید.
- همواره نگاهی به آینده داشته باشید. حتی زمانی که از وضعیت فعلی خود راضی هستید و برنامه‌ریزی، غیرضروری به نظر می‌رسد
- از هر فرصتی برای یادگیری و افزایش مهارت‌هایتان استفاده کنید.
- توانایی‌ها، ظرفیت‌ها، مهارت‌ها و ویژگی‌های شخصیتی خود را به‌خوبی بشناسید. این امر کلید برنامه‌ریزی شغلی شماست.
- از نارضایتی، به‌عنوان نیروی محرکه جهت برنامه‌ریزی شغلی فعالانه‌تر استفاده کنید.
- از گذشته غافل نشوید. تجربیات گذشته را جهت روشن ساختن مسیر آینده تجزیه‌وتحلیل کنید.
- برای شناخت هر چه بیشتر خود به ارزیابی نگرش دیگران درباره خودتان بپردازید.
- زمانی را برای بررسی مجدد برنامه‌های فراموش‌شده و تفکر در خصوص راه‌حل‌های جدید اختصاص دهید.
- به هنگام برنامه‌ریزی شغلی در مورد آنچه تمایل به دیدن آن دارید، بیندیشید.
- معاشرت با افراد موفق و مطالعه‌ی کتاب‌ها و مقالات مرتبط برای دستیابی به یک دید کلی و بازتر از واجبات است.
همچنان نکته‌های مهم‌تری باقی‌مانده. پس خسته نشوید و ما را تا انتهای مقاله همراهی کنید.
- خود را برای انواع مصاحبه‌های شغلی آماده کنید.
- اهداف چالشی و جدید را در برنامه‌ریزی شغلی خود منظور کنید.
- از درک و تجربه‌ی دیگران در مورد چگونگی برنامه‌ریزی شغلی خود آگاه شوید.
- تا می‌توانید در برنامه‌ریزی شغلی خود روش‌هایی را جهت پیشرفت فردی لحاظ کنید.
- از بحران و تغییر شرایط بیرونی نترسید. آن‌ها می‌توانند سکوی پرتاب شما باشند.
- فهرستی از خواسته‌های موردنظرتان از یک شغل را تهیه کنید. سپس راه‌های دستیابی به آن‌ها را پیش‌بینی نمایید.
- شکاف‌های موجود در مهارت‌ها و معلومات خود را شناسایی کنید. به دنبال راهکارهایی برای از بین بردن شکاف‌ها باشید.
- در نوشتن برنامه‌ریزی شغلی دچار افراط‌وتفریط نشوید. حتما در برنامه‌ی خود زمانی را به تفریح، سفر، ورزش و گذراندن وقت با خانواده اختصاص دهید.
- برنامه ریزی شغلی آرزوها و رؤیاهای شما را به اهداف دست‌یافتنی تبدیل می‌کند.
- برنامه ریزی شغلی یک روند دائم العمر است. شما همیشه در حال رشد و یادگیری هستید و به‌واسطه‌ی آن اهداف و نیازهای شما نیز تغییر می‌کنند.
حرف آخر
هیچ موفقیتی تصادفی به دست نمی‌آید. این موضوع را زمانی که به زندگی‌نامه افراد موفق نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم. آن‌ها به درک صحیحی از اهمیت برنامه‌ریزی شغلی در مسیر موفقیت خود رسیده‌اند. پس برنامه‌ریزی می‌تواند شما را در مسیر خواسته‌هایتان قرار دهد. زمانی که به‌طور منظم برنامه‌ریزی می‌کنید آمادگی لازم را برای مواجهه با آنچه در مسیر کار و زندگی تان ممکن است پیش آید، به دست می‌آورید.
