یکی از بزرگ‌ترین سؤالات جوانان در برههای خاص از زندگیشان این است که کدام‌یک از حوزه‌های کارمندی یا شغل آزاد مناسب آن‌ها است؟ شغل دولتی یا آزاد؟ بدون شک از گذشته تا به امروز کار کردن و کسب درآمد یکی از مهم‌ترین جنبه‌های زندگی اجتماعی هر فردی بوده است. با اینکه اصلی‌ترین و شاید مهم‌ترین دلیل فرد از استخدام شدن و کار کردن، کسب درآمد و گذران زندگی باشد، اما کار کردن و شاغل بودن از جنبه‌های اجتماعی و روانی و مزایای بسیاری نیز برخوردار است. کار کردن به افراد، هدف و احساس مفید بودن را القا می‌کند و به تقویت روابط اجتماعی و افزایش اعتمادبه‌نفسشان کمک می‌کند.
ممکن است انرژی بسیاری از جوانان جویای کار در همین دوراهی صرف شود که واقعا کدام‌یک را باید انتخاب نمایند تا هم به نفع آن‌ها باشد و هم از آن خسته نشوند. در گذشته اغلب افراد بر این باور بودند که می‌توانند ایده‌های کاری را در قالب شغل آزاد پیاده‌سازی کنند و کار آزاد را منعطف‌تر از کارمندی تصور می‌کردند. اما برخی دیگر معتقد بودند که کار آزاد دردسرهای بسیار زیادی دارد و یا به دلیل عدم وجود سرمایه کافی کارمندی را انتخاب می‌کردند. در عوض امروزه بسیاری از افراد بر این باورند که شغل دولتی مزایای بهتری نسبت به شغل آزاد دارد.
درمقابل هم عده‌ای هستند که نظری مخالف دارند و با داشتن ایدهها و راهکارهایی خاص کار موردعلاقه خودشان را در پیش می‌گیرند. ما در این مقاله قصد داریم شما را با شغل آزاد و کارمندی آشنا کنیم تا باتوجه به آن‌ها بتوانید بهترین مسیر را طبق خواسته‌هایتان برگزینید.
چرا شغل کارمندی این‌قدر پرطرفدار است؟
در بحث انتخاب شغل کارمندی یا آزاد، بهتر است ابتدا به توضیح شغل کارمندی بپردازیم. در انتخاب شغل کارمندی افراد بر اساس مهارتهایشان، استخدام یکی از نهادهای دولتی یا شرکت‌های مختلف خصوصی می‌شوند. وظایف کارمندان بسته به نوع شرکت دولتی یا خصوصی متفاوت است و طیف وسیعی از وظایف را شامل می‌شود. به‌طورکل کارمندان در قالب یک تیم و یا کار گروهی با انجام وظایف خود موجب تحقق اهداف سازمانی خواهند شد.
اغلب وظایف یک کارمند مطابق فرآیندهای کاری مجموعه تعیین می‌گردد و وظایفشان به‌قدری متنوع است که نمی‌توان فهرست آن‌ها را در یک واحد خاص عنوان کرد. کارمند بودن به سرمایه و تجربه زیاد نیازی ندارد و افراد کم‌تجربه با داشتن مهارت‌های ابتدایی نیز می‌توانند استخدام شرکت‌های مختلف شوند. در ادامه می‌توانند از آموزش‌های تکمیلی در سمت پیشبرد اهداف سازمانی و ارتقاء سطح مهارت خود استفاده کرده و مشغول به‌کار شوند.
در کنار این موارد شما با کارمند بودن باید هر روز در یک بازه زمانی مشخص سرکار خود حاضر باشید و مشکلات رفت‌وآمد، نبودن وقت آزاد و… را به جان بخرید. یا حتی باتوجه به حقوقی که هر ماه می‌گیرید باید وام، اقساط، قبوض، هزینه‌های تحصیلی و… را با همین حقوق پرداخت کنید. به‌صورتی‌که همه‌چیز وابسته به این حقوق است، اما در اصل از مزایای بیمه و مرخصی و تعطیلات نیز برخوردار هستید. بدین سبب شاید برای افراد تازه استخدام شده و کم‌درآمد، کارمندی نتواند به‌تنهایی توان برآوردن تمام نیازهای مالی‌شان را داشته باشد.
مطلب مرتبط: استخدام شویم یا کارآفرینی کنیم؟
مزایا و معایب کارمندی
شما رئیس و کارفرما نیستید
یکی از معایب شغل کارمندی این است که فرد همیشه باید در چارچوب مقررات سازمان عمل کند و هیچ‌گونه آزادی عملی ندارد. چراکه تحت هرشرایطی نظر و حرف رئیستان مهم‌تر از نظر و حرف شما است و باید تابع رئیس خودتان باشید. بدین سبب درصورت سرپیچی از مقررات سازمان یا دستورات مافوق، مطابق آیین‌نامه‌های انضباطی با فرد رفتار خواهد شد.
همواره درآمد ثابتی خواهید داشت
در دوراهی انتخاب کارمندی یا شغل آزاد باید به داشتن درآمد ثابت توجه بسیاری کرد. یکی از مزایای شغل کارمندی داشتن درآمد ثابت است. به‌طوری‌که شما در هرشرایطی حتی اوضاع بد اقتصادی، مطمئن هستید با انجام وظایف مشخص خودتان، درآمد شما سر ماه و در موعد مقرر پرداخت خواهد شد. حتی با این اطمینان آسوده هستید و کمتر درگیر دغدغه‌های مالی روزمره زندگی می‌شوید.
یعنی بر اساس حقوق ثابت خود می‌توانید هزینه‌های زندگیتان را مدیریت نمایید. اما ازطرفی هم درآمد مشاغل کارمندی محدود است و شما هرگز نمی‌توانید انتظار اعدادوارقام عجیب‌وغریبی را داشته باشید که همین امر یکی از معایب این شغل‌ها به‌شمار می‌آید. به‌طوری‌که برای کارمندان دولتی بر اساس حداقلی تعیین شده توسط وزارت کار و برای کارمندان شرکت‌های خصوصی طبق توافق‌های شکل گرفته بین شخص و شرکت پرداخت می‌شوند. اهمیت این محدودیت، زمانی نمایان‌تر می‌شود که بفهمید روند افزایش حقوق کارمندان دولتی و خصوصی بسیار کند و دربرابر تورم و وضعیت بد اقتصادی بسیار کم بوده و کفاف هزینه‌های زندگی را نمی‌دهد.
امنیت شغلی
یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین ویژگی‌های هر شغلی داشتن امنیت شغلی است که این اطمینان را به فرد می‌دهد که او برای شغل موردنظر لازم و مفید است. بدین سبب شغل کارمندی از امنیت شغلی بالایی برخوردار است. به‌طوری‌که سازمان‌ها و کارفرمایان تمام تلاششان را برای حمایت از کارمندانشان می‌کنند تا بتوانند آن‌ها را برای دوره ۲۵ تا ۳۰ ساله حفظ نمایند. بنابراین با داشتن امنیت شغلی اطمینان دارید که به‌راحتی می‌توانید در یک‌جا به‌مدت طولانی مدت کار کرده و از تمامی مزایای آن شغل بهره‌مند شوید.
شرح وظایف مشخص
کارمندان در طول دوره خدمت خود وظایف مشخصی دارند که با تکرار در انجام آن‌ها می‌توانند به مهارت بسیار بالایی در شغلشان برسند. قطعاً در بین کارمندی یا شغل آزاد یا کار آزاد یا دولتی با انتخاب شغل کارمندی هیچ‌گاه با تغییرات و چالش‌های پی‌درپی در شغل خودتان روبه‌رو نخواهید شد و لازم نیست با کارهایی مواجه شوید که تجربه و اطلاعات کافی را در آن زمینه ندارید. بودن در مشاغل آزاد یا فعالیت در شرکت‌های خصوصی و استارتاپی به‌معنای پذیرش شرایطی غیرقابل پیش‌بینی و حجم زیادی از مسئولیت‌هاست. البته لازم به ذکر است که انجام فعالیت‌های یکنواخت در مشاغل کارمندی ممکن است انگیزه و شور و اشتیاق را از شخص بگیرد و او را در معرض فرسودگی شغلی قرار دهد. بدین سبب برای اینکه هیچ‌گاه این مشکل را نداشته باشید، بهتر است در رشته یا زمینه‌ای کارمند شوید که بیشترین تناسب را با شخصیتتان دارد.
مطلب مرتبط: تحلیلی بر تناسب بین شغل و شخصیت
وقت آزاد بیشتری خواهید داشت
در شغل کارمندی، وظایف روشن و مشخص هستند و محدودیت سنگینی در کار وجود دارد. یعنی شما باید تنها کارهایی را که از شما خواسته می‌شوند را انجام دهید. ولی درمقابل اظهارنظرهای خلاقانه‌تان در جهت پیشرفت سازمان یا به‌طورکلی شنیده نشده و یا به‌ندرت بها داده می‌شوند. شما به‌عنوان یک کارمند نسبت به مشاغل آزاد مسئولیت‌های کمتری دارید و خبری از دغدغه‌های شدید ذهنی نخواهد بود که این امر آرامشی نسبی به شما داده و از فرسودگی زودهنگام ذهنیتان جلوگیری خواهد کرد. درنتیجه داشتن مسئولیت‌های کمتر راحتی و آرامش ذهنی شما را به ارمغان می‌آورد و ایجاد تعادل بین کار و زندگی برای شما میسر خواهد شد.
مطلب مرتبط: ۷ قدم تا رسیدن به ایجاد تعادل بین کار و زندگی
ساعت کار مشخص و محدود
شاید بتوان گفت این مورد یکی از اساسی‌ترین تفاوت‌های کارمندی و شغل آزاد است. اکثراً مشاغل کارمندی دارای بازه زمانی مشخصی برای کار کردن هستند. به‌طورمعمول کارمندان از ساعت ۸ صبح تا ۴ بعدازظهر به‌مدت هشت ساعت در محل کارشان مشغول به‌کار هستند. بعد از آن وقت آزاد قابل توجهی دارند که می‌توانند بدون داشتن استرس و نگرانی‌های کاری از آن برای سایر فعالیت‌های خود ازجمله تفریح، مطالعه و… بهره‌مند گردند. یعنی در مشاغل کارمندی هیچ‌گاه رئیس شما خارج از ساعات اداری تقاضای انجام فعالیت کاری نخواهد داشت و شما می‌توانید بعد از اتمام ساعت اداری با خیالی آسوده مشغول فعالیت‌های دلخواهتان شوید. درحالی‌که مشاغل آزاد محدودیت و مقرارات ویژه‌ای برای ساعات کاری ندارند و درواقع تا زمانی‌که حجم کاری آن روز به پایان نرسیده شما موظف هستید در محیط کار بمانید و به انجام وظایفتان بپردازید.
چرا باید شغل آزاد را انتخاب کنیم؟
شغل آزاد به شغلی گفته می‌شود که فرد در آن به‌صورت مستقل و بااستفاده از توانایی‌ها و سرمایه‌ای که دارد، میتواند خدمات مختلفی را به سایرین ارائه دهد. حتی با پیشرفت کسب‌وکارش ممکن است افراد جدیدی را به‌عنوان کارمند نیز استخدام نماید. در برخی مواقع ممکن است فرد زیرنظر کارفرما به فعالیت بپردازد یا به‌طور کاملا مستقل و بدون داشتن کارفرما و رئیس. به‌طورکلی فردی که کارمند دولت یا شرکتی نبوده و برای خودش فعالیت می‌کند را می‌توان فردی با شغل آزاد حساب کرد.
در بین کارمندی یا شغل آزاد داشتن یک شغل آزاد میتواند موجب پیشرفت سریع افراد شده و سود بسیار بهتری نسبت به انواع مشاغل کارمندی و دولتی در اختیار آن‌ها بگذارد. افراد در شغل آزاد از قیدوبند روزمره ادارات و شرکت‌های مختلف آزاد هستند و خودشان زمان خواب، رفت‌وآمد، سفر، استراحت و…. را برای خودشان تعیین می‌نمایند. اغلب درآمد شغل آزاد متغیر است و معمولاً درآمد بهتری نسبت به شغل‌های دولتی و اداری دارد.
گاهی باتوجه به وضعیت غیرقابل پیش‌بینی اقتصاد، ریسک کارهای آزاد بالا است و میتواند برنامه‌ریزی مالی افراد را برهم بزند. همچنین در شغل‌های آزاد از مزایای حمایتی همچون بیمه و کمک هزینه‌های مختلف خبری نبوده و فرد باید شخصاً این هزینه‌های سنگین را متحمل گردد.
معایب و مزایای شغل آزاد
درآمد ثابت و مشخصی ندارید
در شغل آزاد با محدودیت درآمدی و حقوق و مزایای ثابت هرگز مواجه نخواهید شد. یعنی زمانی فرد میتواند به درآمدهای بالا دست یابد که مهارت و شایستگی گرفتن پروژه‌های بیشتر، تلاش بیشتر و کار بر روی پروژه‌های پردرآمدتر را داشته باشد. شخصی که دارای شغل آزاد است به‌راحتی میتواند با افزایش ساعات کاری خود به درآمدهای بیشتری برسد. حتی ازطرفی میتواند از بین پروژه‌هایی که به او پیشنهاد می‌شود، آن‌هایی را که درآمد بالایی دارند را انتخاب و آن مواردی که مبالغ به‌صرفه‌تری ندارند را رد کرده و با این کار سطح درآمد خود را افزایش بدهد.
اما مشکلاتی در این مبحث ممکن است برای افرادی که تازه به شغل آزاد روی آورده‌اند، پیش آید. چراکه گاهی فرد نمی‌تواند پروژه‌های متعددی برای کار کردن پیدا کند. یا اینکه برخی از مشاغل آزاد فصلی هستند و در زمان‌های مشخصی از سال کارشان همیشه مهیا و آماده و در مواقعی از سال حجم کارشان به‌شدت کاهش پیدا می‌کند. افراد باید در این‌گونه مواقع با برنامه‌ریزی دقیق و مفید بتوانند در همین مدت زمانی که حجم کار بالا یافت می‌شود به سطح درآمدی موردانتظار خود دست یابند.
استقلال و آزادی عمل از ارکان مهم شغل آزاد هستند
اشخاصی که بین کارمندی یا شغل آزاد، شعل آزاد را انتخاب می‌کنند و در این زمینه به فعالیت می‌پردازند، به‌مراتب صاحب آزادی عمل بیشتری خواهند بود. این‌گونه افراد از بند زندگی کارمندی و روتین، رهایی کامل داشته و بر اساس ویژگی‌های شخصیتی خودشان پرانرژی و با روحیه بسیار، سراغ تغییرات و چالش‌های مشاغل آزاد می‌روند. در مشاغل آزاد افراد هرموقع که بخواهند، می‌توانند کار کنند و هرموقع بخواهند استراحت کرده و یا به سایر کارهایشان بپردازند.
افراد دارای شغل آزاد با کار و تلاش زیاد می‌توانند مهارت‌های شغلی خود را ارتقاء داده و ایده‌پردازی کنند. بدین سبب وقتی در هر زمینه‌ای آزادی عمل بیشتری داشته باشید می‌توانید به خلاقیت بیشتری دست یابید و این امر محرکی برای پیشرفت در حیطه شغلی و کاری شما خواهد بود.
مطلب مرتبط: چرا خلاقیت مهم‌ترین مهارت برای موفقیت کسب‌وکارهاست؟
خودتان رئیس خودتان هستید
در مشاغل آزاد برخلاف مشاغل کارمندی چندان خبری از مافوق و رئیس نیست و خودتان رئیس خودتان هستید. یعنی این شما هستید که تعیین می‌کنید کارها به چه نحوی و در چه زمانی انجام گیرند. افراد در شغل آزاد قادر هستند محیط کاری خودشان را مطابق میل خود بچینند و از داشتن مکان کاری راحت و شخصی لذت ببرند. در مشاغل آزاد خبری از دستورهای ناخوشایند و خلاف میلی که در مشاغل کارمندی شایع هستند، نیست. درنتیجه به‌خاطر این مزیت، شغل‌های آزاد درنظر عموم مردم جالب و هیجان‌انگیز به‌نظر می‌رسند.
ساعت کاری انعطاف‌پذیر و متغیر
در باور اکثر مردم افرادی که صبح زود بیدار شده و به کارهای خودشان رسیدگی می‌کنند، پرانرژی‌تر و سرحال‌تر هستند. ولی جالب است بدانید که این نکته برای همه افراد صدق نمی‌کند و بازدهی و کارایی ذهن افراد در زمان‌های مختلف از روز میتواند متفاوت باشد. یعنی امکان دارد فردی صبح زود بیشترین کارایی ذهنی را داشته باشد و فرد دیگری شب‌ها. پس اگر جزء افرادی هستید که رفتن به سرکار در صبح زود برایتان قابل تحمل نیست، در انتخاب بین کارمندی یا شغل آزاد، قطعا شغل آزاد بهترین گزینه برای شما خواهد بود.
در شغل آزاد شما همیشه ساعات کاری انعطاف‌پذیری دارید و بر اساس ویژگی‌های ذهنی خودتان هرموقع از شبانه‌روز را که بخواهید می‌توانید برای کار کردن تعیین نمایید. یا اگر مشکلی برایتان پیش آمد به‌راحتی می‌توانید کار کردن را متوقف کرده و آن را به ساعات یا روزهای دیگری موکول نمایید. حتی می‌توانید در روزهایی که پرانرژی هستید بیشتر کار کرده و روزهایی که کسالت دارید به خودتان استراحت دهید.
عدم وجود امنیت شغلی و مزایای دولتی
در مشاغل آزاد خبری از مزایایی همچون بیمه خدمات درمانی، بیمه بازنشستگی، کمک هزینه اولاد، تأهل و مسکن، انواع اقسام صندوق‌ها، تسهیلات،پرداختی‌های منظم و… نیست. اغلب مشاغل آزاد در نابسامانی‌های اقتصادی و نوسانات بازار دچار مشکلات جدی می‌شوند. اما در مشاغل دولتی حتی در شرایط سخت هم ممکن است حرفی از تعدیل نیرو و مشکلات دیگر نباشد. درنتیجه اگر در مدل رفتای شما ریسک‌پذیری بالا وجود ندارد انتخاب شغل آزاد با امنیت شغلی پایین برای شما هرگز مناسب نخواهد بود.
مدل رفتاری خود را با تست رفتارشناسی دیسک DISC بشناسید
تأخیر در پرداختی‌ها
اگر به پرداختی‌های منظم علاقه دارید، در بین کارمندی یا شغل آزاد، انتخاب شغل آزاد چندان برای شما مناسب نیست. چراکه در مشاغل آزاد پس از اتمام پروژه‌ها، پرداختی‌ها به‌صورت منظم انجام نگرفته و با تأخیر انجام می‌پذیرند و مشکلات متعددی را برای آزادکاران به وجود می‌آورند. حتی گاهی در مواردی شاهد این هستیم که مشتری‌ها و شرکت‌ها هنگام عقد قرارداد توسط وکلای خودشان موارد کوچکی در قرارداد ذکر می‌نمایند که از دید شما پنهان می‌ماند و حق شما پایمال می‌شود. بنابراین همیشه در عقد قراردادها و پذیرش سفارشات با دقت عمل نمایید تا شاهد چنین دشواری‌هایی نباشید.
کارمندی یا شغل آزاد؟ کدام‌یک انتخاب شماست؟
هرگز هیچ شخصی نمی‌تواند به‌طورقطعی ادعا کند که کدام دسته از مشاغل کارمندی یا شغل آزاد بهتر است. زیرا هر کدام دارای معایب و مزایایی هستند که جلوه دادن هر مزیت و عیب در آن دسته را باید طبق روحیه شخص مورد بررسی قرار داد. افرادی که به دنبال ریسک و خطر هستند، به معمولی بودن و روزمرگی عادت ندارند و برای داشتن آرزوهای بزرگ‌تر هر روز تفکر کرده و برنامه‌ریزی مشخصی دارند. این دسته از افراد نمیتوانند شغل دولتی را برگزینند و به‌همین دلیل شغل آزاد را متناسب با روحیه خودشان درپیش می‌گیرند.
اما عده‌ای دیگری هم هستند که اهل ریسک نیستند و انضباط و عادی بودن را ترجیح می‌دهند. این افراد همیشه سعی دارند که درگیر یک زندگی پرهیاهو، بی‌نظمی و ارتعاش نشوند و اولویت اولشان آرامش فکری است که همیشه در جست‌وجوی شغل دولتی هستند. اگر به‌دنبال شغلی با پول فراوان هستید، انتخاب یکی از انواع شغل‌های آزاد میتواند گزینه‌ای منطقی‌تر به حساب بیاید. البته فراموش نکنید که حتما باید روحیه تلاش و خستگی‌ناپذیر را همراه با خلاقیت و ایده‌های کاملاً نو در کنار آن همراه نمایید. اما در عوض مشاغل دولتی مناسب برای آن دسته از افرادی است که ترجیح می‌دهند در برابر زمان کاری معینی که کار انجام می‌دهند، حقوق ثابت ماهیانه دریافت نمایند.
بنابراین اگر اهل چالش نیستید و رؤیایتان یک زندگی بی‌دغدغه و آرام است، حتما سعی داشته باشید که یک کار دولتی را برگزینید. در کل می‌توان گفت اگر از آن دسته اشخاصی هستید که اهل ریسک و چالشید و زندگی کردن در لحظه را ترجیح می‌دهید، شغل آزاد پیشنهاد بهتری برای شما به‌شمار می‌آید. ولی اگر از آن دسته اشخاصی هستید که دوست دارید امنیت خاطر و تقریباً زندگی عادی داشته باشید، کارمند بودن برای شما یک مزیت محسوب می‌گردد.
پیشنهاد: تست هالند؛ تست شغل مناسب من
سخن نهایی
بدون شک شغل هر انسانی تأثیر بسزایی در روند زندگی او خواهد داشت. به عبارتی شغل شما میتواند راه‌وروش زندگیتان را بر وفق خواسته‌هایتان به حرکت درآورده و یا آن را خدشه‌دار نماید. هر فردی، از لحاظ تمام ویژگی‌های شخصیتی با تمام افراد دیگر بسیار تفاوت دارد. استعدادها، توانایی‌ها و علایق همه افراد با یکدیگر متفاوت است و هر فردی باید با توجه به توانایی‌ها و با درنظر گرفتن علاقه خودش، شغل و آینده حرفه‌ای خود را انتخاب نماید. همیشه به یاد داشته باشید که نوع کارتان، حق انتخاب شخصی شما است و الزاماً برای انتخاب شغل آزاد یا کارمندی نباید به عرف جامعه احترام بگذارید.
بدین سبب بهتر است حتما روحیات و علایق خودتان را ملاک قرار دهید تا بتوانید بهترین ارتباط را با کارتان برقرار نمایید. اگر شخصیتی با هیجان بالا و چالشی دارید می‌توانید شغل آزاد را انتخاب نمایید و اگر به روندهای یکسان تمایل دارید، می‌توانید در پی به‌دست آوردن شغلی دولتی باشید. اینکه شخص دیگری بگوید که کدام شغل مناسب شما است، کار چندان درستی نیست و شما باید بسته به دانش، مهارت‌ها و علایق خودتان شغلتان را انتخاب نمایید.
