قطعاً شما هم مانند هر شخصی مصاحبه کاری را تجربه کرده‌اید و یا در شرف ورود به بازار کار هستید و به زودی آن را تجربه خواهید نمود. این روزها همه افراد جویای کار ممکن است جهت استخدام در هر شرکت و سازمانی با سد بزرگی به نام مصاحبه شغلی مواجه شوند. مصاحبه شغلی یکی از قدیمی‌ترین روش‌های انتخاب و ارزیابی افراد برای استخدام است که هنوز هم در بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌های ارزشمند و مطرح دنیا، معتبر‌ترین راه ورود نیروهای جدید به شمار می‌آید. چراکه مهارت‌های مصاحبه یک مصاحبه‌گر و نحوه مصاحبه‌گری وی می‌تواند نتیجه جلسه مصاحبه را به‌طور کامل عوض نماید.
از این جهت بزرگان و رؤسا با استفاده از اصول و تکنیک‌های مصاحبه‌گری این امکان را برای سازمان و شرکت فراهم می‌سازند تا شانس بیشتری را برای جذب و استخدام نیروی کار ماهر و متخصص داشته باشند. اما توجه داشته باشید که اگر مصاحبه‌گر نتواند به‌خوبی از عهده‌ی آن برآید، امکان دارد که آینده‌ی سازمان را به خطر بیندازد. همچنین سهل‌انگاری و عدم توجه به ملاحظات مصاحبه و مصاحبه‌گری باعث انتخاب اشخاص نامناسب می‌شود که پیامدهای پرهزینه و رنج‌آوری را به سازمان تحمیل می‌کنند.
بدین سبب بهتر است بدانید که نحوه‌ی نگرش به فرآیند و مهارت‌های مصاحبه می‌تواند آن را به یک مصاحبه موفقیت آمیز یا بیهوده تبدیل کند. درنتیجه برای مصاحبه کاری موفق، لزومی ندارد که حتماً رزومه‌‌ای بلند مرتبه از موفقیت‌های ریز و درشت داشته باشید، تنها رعایت نکاتی در بیان کلمات، تکنیک‌ها، سؤالات و … می‌تواند به شما کمک نماید تا مصاحبه‌تان تأثیرگذار باشد.
در مصاحبه شغلی چه اتفاقی می‌افتد؟
مصاحبه شغلی یعنی راهی برای شناخت و ارزیابی مستقیم متقاضیان یک سمت شغلی توسط کارفرما، سنجش درستی گفته‌ها در رزومه، بررسی میزان اشتیاق و دلبستگی اشخاص به حوزه کاری خود و تسلطشان بر روی مهارت‌های لازم است. به عبارتی، مصاحبه فرآیندی است که طی آن افراد اطلاعات را با یکدیگر مبادله می‌نمایند.
این افراد امکان دارد که نگران یک فرصت شغلی، یک ترفیع و پیشرفت، یک مأموریت ویژه، یک فروش محصول و یا سؤالات دیگر باشند. توجه داشته باشید که زمان اختصاص داده شده به مصاحبه لزوماً محدود است و درنهایت، یک رویکرد غیرمستقیم کاربرد کمی پیدا می‌کند. گاهاً این محدودیت زمانی پیامدهای ناکارآمدی را به همراه دارد. زیرا مصاحبه کننده آن‌قدر درگیر بودجه‌بندی زمان خودش است که محتوا و هدف مصاحبه مخدوش می‌گردد.
بدین سبب فرد باید بتواند منظور خود از یک مصاحبه مؤثر را به خوبی تعریف نماید. به‌طورکلی هنگام مصاحبه سعی داشته باشید تا خودتان را جای کارجویان گذاشته و شرایطی که در آن قرار دارند را درک نمایید. به این فکر کنید که در این شرایط چه چیزهایی استرستان را بیشتر می‌کنند و چه مواردی آرامش خاطر و اعتمادبه‌نفستان برای نمایش توانایی‌هایتان را افزایش می‌دهد و سپس آن اقدامات را در مصاحبه‌تان انجام دهید.
در آخر به انتخابتان ایمان داشته باشید و به فردی که استخدام شده است اعتماد کرده و از توانایی‌های او در جهت پیشرفت سازمان بهره‌مند شوید. هرگز این نکته را فراموش نکنید که مهارت‌ها دست یافتنی هستند و این شخصیت مناسب است که باید استخدام نمایید.
مطلب مرتبط: بهترین روش استخدام کدام است؟ توجه به تناسب شغلی یا استخدام فردی با بالاترین استعداد
۵ تکنیک کاربردی مصاحبه کنندگان حرفه‌ای
۱ـ از قبل برنامه‌ریزی کرده و خودتان را برای مصاحبه آماده کنید.
داشتن برنامه‌ریزی صحیح و اصولی یکی از مهم‌ترین مهارت‌های مصاحبه به حساب می‌آید. زیرا نبود برنامه‌ریزی کافی برای مصاحبه، بزرگ‌ترین نقصی است که درباره فرآیند مصاحبه یافت می‌شود. گاهی اوقات مصاحبه‌گر بی‌تجربه تا می‌خواهد وارد بحث شود، متوجه می‌شود که آمادگی کافی ندارد. مقدار متوسطی برنامه‌ریزی از قبل به راحتی می‌تواند از ایجاد چنین اتفاقات ناگواری جلوگیری نماید.
هنگامی که هدف مصاحبه از قبل مشخص و برنامه‌ریزی شده باشد، معمولاً تمرین خوبی خواهد بود تا به شخص مربوطه زمان کافی جهت آماده شدن برای صحبت قبل از مشارکت واقعی داده شود. بنابراین مصاحبه کننده با اشاره به نکاتی که باید به آن‌ها بپردازد، پیش از موعد و به‌صورت نوشتاری، امتیاز بیشتری به مصاحبه شونده داده و هدف خاص جلسه را تقویت می‌نماید. درنتیجه با داشتن برنامه‌ریزی صحیح، روند مصاحبه و جذب و گزینش شما سریع‌تر و بهتر پیش خواهد رفت.
مطلب مرتبط: مصاحبه‌گری و استخدام موفقیت آمیز
۲ـ یادداشت برداری کنید.
مصاحبه کننده با یادداشت برداری بخش‌های قابل‌توجهی از اطلاعات، به راحتی می‌تواند آنچه را که واقعاً اتفاق افتاده است، بازسازی نماید. زیرا اگر یادداشت کردن نباشد به خاطر سپردن نکات مهم، سخت خواهد بود. ازطرفی نوشتن موارد می‌تواند نشان دهنده تحسین کردن مصاحبه شونده باشد. چراکه با این رفتار به او نشان می‌دهید که پاسخ‌های او به اندازه کافی مهم درنظر گرفته می‌شوند و قابل ثبت کردن هستند.
یادداشت برداری به عنوان یکی از اثربخش‌ترین مهارت‌های مصاحبه همچون یک مکانیسم تقویت کننده به حساب می‌آید که حتی ممکن است جهت هدایت مسیر مصاحبه نیز استفاده گردد. بهتر است همراه خودتان قلم و کاغذ داشته باشید و هر سؤالی که می‌خواهید بپرسید را به‌طور مشخص یادداشت نمایید. توجه داشته باشید که یادداشت کردن بر روی گوشی چندان جلوه جالبی ندارد. ازطرفی به احتمال زیاد موقعیتی پیش بیاید که لازم باشد چیزی را بنویسید.
۳ـ مهارت گوش دادن فعال را تمرین کنید.
مؤثر گوش دادن یکی دیگر از مهارت‌های مصاحبه است که اغلب این اصل مطرح شده مبنی بر اینکه ما آنچه را که می‌خواهیم بشنویم می‌شنویم. درک و اجرای گوش دادن فعال در طول مصاحبه می‌تواند شما را به مصاحبه‌گر مؤثرتری تبدیل نماید. چراکه به شما این امکان را می‌دهد تا به‌طور کامل آنچه را که مصاحبه شونده می‌گوید، بشنوید و یادداشت بردارید و درک کنید.
مطلب مرتبط: مهارت گوش دادن فعال چیست؟
۴ـ برای برقراری ارتباط مؤثر و صمیمی تلاش کنید.
یکی از مهم‌ترین مهارت‌های مصاحبه، ایجاد ارتباط مؤثر و صمیمی است. قطعاً لحن کلی مصاحبه باید کمک کننده و دوستانه باشد تا موانع فوری جهت ارتباط مؤثر و صریح به حداقل برسد. برای ایجاد عنصر بسیار مهم ارتباط با مصاحبه شونده، باید تلاشی واقعی جهت آسوده ساختن مصاحبه شونده به‌خصوص در زمان درخواست شغل، ارتقاء شغلی و یا سایر مصاحبه‌هایی که در آن‌ها تفاوت‌های قابل‌توجهی در وضعیت وجود دارند، انجام گیرد.
به‌طورکلی باید در ابتدای مصاحبه فرصتی برای مصاحبه شونده درنظر گرفته شود تا بتواند با محیط مصاحبه سازگار شود. زیرا وضعیت برای مصاحبه شونده جدید است و شاید این جلسه اولین تجربه او باشد. نوع رفتار، نوع بیان، نحوه‌ی نشستن، مدل نگاه کردن و … همگی بر روند مصاحبه تأثیرگذار هستند. بدین سبب تا زمانی که دوره انطباق مشخصی وجود نداشته باشد، مصاحبه شونده ممکن است نتواند سطح اضطراب خود را کاهش دهد و درنتیجه کل جلسه را از دست بدهد.
از این رو بهتر است تمام تلاش خود را انجام دهید تا یخ جلسه آب شده و فضای دوستانه و برخورد شایسته با مصاحبه شونده را در طول جلسه حاکم نمایید. رفتار ملایم به‌دور از هرگونه گفت‌وگویی همراه با لبخند و صمیمیت بازدهی جلسه را افزایش خواهد داد. درنتیجه هرچقدر احترام و اعتماد بیشتری بر فضای جلسه حاکم باشد، می‌توانید اطلاعات به‌دردبخور بیشتری از شخص موردنظر به‌دست بیاورید.
مطلب مرتبط: مصاحبه کننده موفق کیست؟
۵ـ صادق و راستگو باشید.
وقتی به سؤالات مبتنی بر مهارت‌های مصاحبه پاسخ می‌دهید، صادق بودن بسیار اهمیت دارد. قطعاً در هر کسب‌وکاری بدون توجه به شغل خاصی، احترام نسبت به اخلاق حرفه‌ای و داشتن صداقت بسیار ارزشمند است و می‌تواند نظر مثبت مصاحبه کننده را نسبت به افراد جلب کند. گاهی اوقات مصاحبه‌کنندگان ممکن است سؤالات دیگری نیز بپرسند و با دادن پاسخ صادقانه به‌راحتی به این سؤالات بپردازند. علاوه‌بر آن، مصاحبه کنندگان می‌توانند بگویند که شما به جای یک تجربه واقعی، یک پاسخ از پیش آماده می‌دهید و می‌تواند به شانس موفقیت شما آسیب برساند. بدین سبب عاقلانه است که همیشه پاسخ‌های صادقانه‌ای به سؤالات بدهید.
مطلب مرتبط: چگونه در مصاحبه استخدامی به سؤال «بزرگ‌ترین ضعف شما چیست؟» پاسخ دهیم؟
بهترین سؤالات برای مصاحبه
لطفا در مورد خودتان بگویید؟
بدون شک این سؤال که کمی از خودتان بگویید، سؤالی بسیار مناسب برای شروع مصاحبه است. زمانی‌که از فرد جویای کار، این سؤال را پرسیده‌اید، سعی داشته باشید تا مرتبط‌ترین و برجسته‌ترین سوابق کاری که توسط شخص ارائه می‌شوند را بررسی نمایید. به عنوان مثال دقت کردن به این موضوع که شخص موردنظر قبلاً عضو چه سازمانی بوده و چرا به منظور استخدام مجدد به یک سازمان جدید مراجعه کرده می‌تواند در تصمیم‌گیری کارفرما جهت استخدام نیرو تأثیرگذارتر باشد.
آیا شما بهترین گزینه برای این شغل هستید؟
این نوع پرسش‌ها یکی دیگر از سؤالات پرتکرار مصاحبه هستند. هنگامی که این سؤال پرسیده می‌شود یک فرصت برای فرد ایجاد می‌گردد تا بتواند کاملاً خود را برای مصاحبه‌گر توضیح بدهد. چراکه وی می‌خواهد بداند آیا فرد موردنظر به قدر کافی برای این شغل خوب هست یا نه؟ کارشناس استخدام می‌خواهد بداند که آیا فرد تمام شرایط لازم را دارد یا نه. این موقعیت، زمان بسیار خوبی برای بیان صلاحیت‌ها و مهارت‌های لازم جهت آن شغل است تا فرد بتواند پاسخی مطابق با آنچه مصاحبه کننده می‌خواهد ارائه دهد. به‌طورکلی سعی داشته باشید تا سؤال خود را کامل و مختصر بیان نمایید و از بزرگنمایی بیش‌ازحد پرهیز کنید.
بازخوردهای منفی را چگونه ارائه می‌دهید؟
این سؤال از آن دسته سؤالات مهمی است که فرد با پاسخ به آن چند هدف را روشن خواهد کرد. اول از همه نشان خواهد داد که وی از پس کارهای سخت بر می‌آید یا نه؟ به‌طور معمول شرایط سخت کاری موجب می‌شود یکی حرفه‌ای‌تر شود و یکی عقب‌نشینی کند. افراد مختلف واکنش یکسانی در برابر ارائه بازخوردهای منفی ندارند و افراد گوناگون بازخوردهای منفی را به روش‌های متفاوتی ارائه می‌دهند. باید بدانید که آیا این فرد، بسته به اینکه به چه کسی بازخورد می‌دهد، روش ارائه بازخورد را تغییر می‌دهد؟ زیرا روش ارائه بازخورد، به‌خصوص بازخوردهای منفی، کمک می‌کند تا بدانید که می‌توانید به‌خوبی با آن افراد کار کنید یا نه.
علاوه‌بر آن، اگر قرار باشد با شخصی که با شما مصاحبه می‌کند همکاری نمایید، پرسیدن این سؤال او را به فکر فرو می‌برد که چگونه باید شرایط دشوار را مدیریت نماید و درنتیجه، سطح بلوغ خودش را به خوبی نشان می‌دهد.
مطلب مرتبط: چرا در مصاحبه استخدامی رد شدم؟ ۹ دلیل رد شدن در مصاحبه کاری
چرا شغل خود را ترک کرده‌اید؟
یکی دیگر از بهترین سؤالات پرتکرار برای مصاحبه، علت ترک شغل قبلی است. قطعاً هر مصاحبه کننده‌ای می‌خواهد بداند که شخص موردنظرش چرا شغل خودش را ترک کرده و چرا می‌خواهد برای شرکت یا سازمان آن‌ها کار کند. وقتی مصاحبه‌گر، از شما بپرسد که چرا موقعیت فعلی خود را ترک کرده‌اید، باید پاسخی بدهید که صادقانه باشد و شرایط موردنظرتان را منتقل نماید ولی فضا را مثبت نگه دارد. حتی اگر خروج شما به دلیل شرایط چالش‌برانگیزی باشد بازهم بهتر است حقایق را بگویید و شفاف باشید و پاسخ خودتان را بر روی آینده متمرکز نمایید. زیرا مهم است که تصویر ذهنی که برای مصاحبه کننده و مدیران آینده از خودتان می‌سازید موجه و مورد تأیید واقع شود.
انتظارتان درمورد حقوق پرداختی چقدر است؟
این یکی از سؤالات پرتکراری است که همیشه پرسیده می‌شود و سازمان در پی آن است که آیا می‌تواند خواسته فرد را از لحاظ حقوق درخواستی برآورده نماید یا نه؟! پاسخ به سؤالات در مورد پول و حقوق همیشه دشوار است و فرد شاید پاسخ درستی در این مورد ندهد. به‌طوری‌که فرد مطمئنا نمی‌خواهد آن را دست‌کم بگیرید و نمی‌خواهد به‌خاطر یک پیشنهاد کاری بر روی خودش قیمت بگذارد.
بهتر است قبل از مصاحبه کاری، تحقیق کنید تا آماده باشید. درباره میزان حقوق یا محدوده‌ی حقوق موردنظرتان حرف بزنید. امروزه سیستم‌های آنلاین متعددی جهت ارزیابی حقوق و دستمزد وجود دارند که می‌تواند بر اساس عنوان شغلی، تجربه، کارفرما، مهارت و موقعیت مکانی، مبلغ تقریبی برای حقوق ارائه بدهد.
سخن نهایی
داشتن مهارت‌های مصاحبه و پیدا کردن فرد مناسب برای سازمان، یکی از مهم‌ترین المان‌های توسعه فردی در برابر صاحبان کسب وکار و یا مسئولین اجرایی و مدیریتی است. در مصاحبه‌گری حرفه‌ای شما موظف هستید برای هر شخصی به اندازه‌ی کافی وقت بگذارید. زیرا اهمیت سنجش و ارزیابی بیشتر از آن چیزی است که فکرش را بکنید. بدین سبب تا می‌توانید فرآیند مصاحبه و تکنیک‌های مصاحبه‌گری را جدی بگیرید تا افرادی وارد سازمان شوند که ارزش سرمایه‌گذاری داشته باشند.
حتما به یاد داشته باشید که مصاحبه شغلی امتحان نیست و نیازی ندارد تا ساعت‌ها مطالعه کرده و تمرین نمایید. مهم‌ترین موضوع این است که شما باید با مهارت‌های مصاحبه آشنایی داشته باشید و در مورد سازمان و یا شرکت موردنظر به خوبی تحقیق کنید و دقیقاً بفهمید که آن‌ها در استخدام نیروی جدید به‌دنبال چه چیزی هستند و مطمئن شوید که می‌توانید از تجارب کاری خود و اینکه چه مواردی شما را برای کار مناسب می‌کنند، به خوبی صحبت نمایید.
