تحلیل رفتار دیگران چقدر مهم است؟ احتمالا تابه‌حال در موقعیت‌هایی قرار گرفتید که آرزو کرده‌اید کاش می‌توانستید ذهن بقیه را بخوانید و از درونیات افراد مختلف آگاه شوید و از این طریق رفتارهای آن‌ها را تحلیل کنید. تحقیقات می‌گویند که قدرت روانی و عاطفی انسان‌ها از همان ۵ سال اول زندگی تشکیل می‌شود. ما توانایی این را نداریم که به پنج سال اول زندگیمان برگردیم و آن را تغییر دهیم اما می‌توانیم با بالا بردن هوش بین فردی و یادگیری تحلیل رفتار دیگران، قدرت عاطفیمان را بیشتر کنیم و روابط بهتری را تجربه کنیم.
هرچند تحلیل کردن رفتارهای دیگران کار آسانی نیست چون انسان موجود پیچیده‌ای است، اما راهکارهایی وجود دارد که با دانستن آن‌ها می‌توان تا حدودی تحلیل رفتار دیگران را انجام داد. در این محتوا راه‌هایی را برای تحلیل رفتار دیگران پیشنهاد می‌کنیم که می‌توانید از آن‌ها در محل کار و روابط اجتماعی‌تان استفاده کنید.
نظریه رفتار متقابل
اریک برن، روانشناس کانادایی، در ۶ دهه پیش، نظریه رفتار متقابل را مطرح کرد که همین نظریه، پایه بسیاری از نظریه‌های دیگر در مشاوره، روانشناسی، مدیریت و… شد و تغییراتی در روش‌های روانشناسی و مدیریتی و… را پدید آورد. او با ارائه این نظریه خود، کمک بزرگی به پیشرفت علوم انسانی کرد.
اما نظریه رفتار متقابل چیست؟
با توجه به این نظریه، شخصیت انسان سه حالت والد، کودک و بالغ دارد که ما همیشه بین این سه حالت در کشمکش هستیم.
والد، حالتی تقلیدی از کسانی است که ما را پرورش داده‌اند. مثلا مادر و پدر یا معلم. والد حالتی آمرانه دارد و اکثر حرف‌هایش با جملاتی مثل (باید/ این کار را بکن/ این کار را نکن) همراه است. به عبارتی والد معادل «زندگی آموخته شده» است.
کودک، حالت سرخوش و غیرمنطقی درون ماست که نمی‌تواند فکر کند و تصمیم درست بگیرد و همین‌طور عجول است و نمی‌تواند برای رسیدن به هدف‌هایش صبر کند. پس اهداف بزرگی برای خود نمی‌تواند درنظر بگیرد و بیشتر به فکر سرخوشی و خوش‌گذرانی است. اکثر حرفهای کودک با جملاتی مثل (من دوست دارم/ من دلم می‌خواهد) همراه است. به عبارتی کودک معادل «زندگی حس شده» است.
بالغ هم بخشی از ماست که سعی می‌کند بین کودک و والد درون تعادل برقرار کند و تصمیم‌های منطقی بگیرد و درعین‌حال از زندگیش لذت ببرد. بالغ خردمندانه رفتار می‌کند و می‌داند چه مواقعی از چارچوب‌ها پیروی کند و چه مواقعی آن‌ها را بشکند و خوش‌گذرانی کند. اکثر حرفهای بالغ با جملاتی مثل (به نظر من/ من فکر می‌کنم) همراه است. به عبارتی بالغ معادل «زندگی فکر شده» است.
اریک برن ترس داشت که نظریه تحلیل رفتار متقابلش به روانشناسی زرد تبدیل شود و بقیه از این موضوع سوءاستفاده یا سوء تعبیر کنند. درواقع نظریه او پیچیده‌تر از این چند خط است و در این چند خط صرفا خلاصه‌ای از این نظریه را توضیح داده‌ایم. اما در نظر گرفتن والد، کودک و بالغ در ارتباطاتتان باعث می‌شود بهتر بتوانید تحلیل رفتار دیگران را انجام دهید. مثلا می‌بینید که رابطه شما با شخص الف، رابطه والد شما با کودک شخص الف است اما رابطه شما با شخص ب، رابطه کودک شما با والد شخص ب است. این‌گونه می‌توانید پیش‌بینی‌هایی درباره رفتارهای شخص مقابلتان و تحلیل رفتار آن‌ها انجام دهید.
تحلیل رفتار دیگران از طریق زبان بدن
زبان بدن چیزی است که شما آگاهانه به آن دقت نمی‌کنید اما به شدت در ارتباطات شما مؤثر است. به نظر شما چند درصد از معانی با کلمات منتقل می‌شوند؟ فقط ۷ درصد!
درواقع ۳۸ درصد معانی با لحن و ۵۵ درصد باقی مانده با حالت چهره شما منتقل می‌شود. زبان بدن و حالت چهره این‌قدر مهم است که حتی بعضی افراد به صورت تخصصی در حوزه ریزچهره‌های صورت کار می‌کنند! دانش زبان بدن به تحلیل رفتار افراد خیلی کمک می‌کند و در حوزه‌های زیادی مثل پرونده‌های جنایی و بازجویی‌ها یا بازیگری می‌توان از این دانش استفاده کرد.
مطلب مرتبط: ۹ تکنیک برای داشتن روابط عمومی بالا در محیط کار
چگونه زبان بدن دیگران را رمزگشایی کنیم؟
حالات صورت:
خودتان را در آینه نگاه کنید و حالت‌های مختلف شادی، غم، عصبانیت و … را امتحان کنید. می‌بینید که در هر کدام از این موارد، ماهیچه‌های صورت به شکل‌های مختلفی حرکت می‌کنند و وقتی در شناسایی حالات صورت حرفهای باشید، می‌توانید احساسات کاذب را از احساسات واقعی جدا کنید. مثلا در خنده واقعی، ماهیچه‌های حلقوی دور چشم منقبض می‌شوند و باعث می‌شود که دور چشمتان چروک شود و گوشه لبتان کامل بالا بیاید. همین طور ماهیچه خنده یا ریزوریوس که در عمق قرار دارد و باعث کشیده شدن گوشه لب به سمت جانبی می‌شود هم منقبض می‌گرد. اما در خنده غیرواقعی این اتفاق نمیفتد. لبخندهای تصنعی خودش می‌تواند نشانه نارضایتی، اضطراب یا دروغ گفتن باشد.
حرکات پا:
نحوه حرکات پا می‌تواند به موارد زیادی مثل اعتمادبه‌نفس، اضطراب، خشم، علاقه و… اشاره کند. مثلا در حالت نشسته، تکان دادن زیاد پا و عقب راندن آن می‌تواند نشانه اضطراب باشد. یا گذاشتن یک پا روی پای دیگر می‌تواند نشانه اعتمادبه‌نفس باشد. اما اگر شخص ناگهان یک پا را روی دیگری گذاشت و هم‌زمان دستش را روی زانویش کشید، یعنی چیزی اعتمادبه‌نفس او را به خطر انداخته است. اگر شخص ناگهان شروع به حرکت دادن پاهایش کرد احتمالا چیز خوشایندی شنیده یا حرفی گفته شده که برای او بسیار جالب بوده است.
در حالت راه رفتن هم با توجه به سرعت حرکات پا و طول قدم‌ها می‌توان اشخاص را تحلیل کرد. مثلا سرعت زیاد و قدم‌های بلند می‌تواند نشانه اعتمادبه‌نفس و هدفمند بودن باشد. ازطرفی سرعت بالا می‌تواند نشانه تنش و اضطراب هم باشد. قدم‌های کوتاه و سرعت کم هم می‌تواند نشانه ناراحتی یا مشغولیت ذهنی باشد. ازطرفی ایستادن با پاهای باز می‌تواند به این معنی باشد که چیزی اعتمادبه‌نفس شخص را به خطر انداخته و او با این کار می‌خواهد احساس اعتمادبه‌نفس داشته باشد. اما ضربدری کردن پاها کاملا برعکس است. یعنی شخص احساس امنیت می‌کند.
حرکات دست:
حرکات زیاد دست در هنگام صحبت کردن می‌تواند نشان دهنده هیجان یا عصبانیت شخص باشد. اما وقتی شما صحبت کنید و شخص مقابلتان در حال گوش کردن دستش را زیاد حرکت دهد، می‌تواند نشانه اضطراب او باشد یا امکان دارد نشانه خسته شدن شخص از حرفهای شما باشد. ازطرفی بسته بودن دست‌ها هم نشانه تحمل است. یعنی شخص از چیزی معذب است. همین‌طور باز بودن دست‌ها می‌تواند نشان دهنده آمادگی برقراری ارتباط با دیگران باشد.
از سوی دیگر در تحلیل رفتار دیگران نحوه قرارگیری کف دست‌ها هم می‌تواند اطلاعات مهمی را به شما منتقل کند. مثلا قرار دادن کف دست روی بازوها می‌تواند نشانه ناامنی و احساس معذب بودن شخص باشد. گویی با این کار می‌خواهد خودش را در آغوش بکشد! همان‌طور که در کودکی با در آغوش کشیده شدن احساس امنیت می‌کردیم.
ازطرفی قرار دادن دست‌ها روی زانو و درعین‌حال تکان دادن آن هم نشانه معذب بودن است. این رفتار «آمادگی در حالت نشسته» نام دارد. وقتی این رفتارها را دیدید باید سعی کنید موضوع را عوض کنید یا با تغییر رفتارتان کاری کنید که طرف مقابلتان احساس راحتی کند.
وضعیت بدن:
نشستن به صورت لم دادن می‌تواند نشانه صمیمیت و راحتی فرد با شما باشد. قوز دار نشستن می‌تواند نشانه خجالتی بودن باشد. ازطرفی خم شدن شخص به جلو می‌تواند نشانه علاقه فرد به گفتگو باشد.
ارتباط چشمی:
چشم‌ها راه‌های ارتباطی خوبی برای انسان‌ها هستند و خیلی از حرف‌ها را می‌توان با چشم‌ها منتقل کرد. عدم ارتباط چشمی می‌تواند نشانه دروغ گفتن، مخفی کاری، خجالت یا عدم رضایت فرد باشد. در مقابل ارتباط چشمی خوب می‌تواند نشانه احترام، جالب بودن بحث برای مخاطب یا علاقه شخص به شما باشد. حتی تحقیقات نشان داده که ارتباط چشمی زیاد باعث ترشح هورمون اکسی توسین یا همان هورمون عشق در بدن می‌شود.
البته داشتن مقدار مناسبی از ارتباط چشمی کمی سخت است مخصوصا برای کسانی که اضطراب اجتماعی دارند. با توجه به تحقیقات بهترین میزان تماس چشمی ۶۰ درصد است و برای داشتن یک تماس چشمی مناسب، باید هر ۳ الی ۵ ثانیه تماس چشمی را برای لحظه‌ای قطع کرد.
مطلب مرتبط: ارتباط چشمی و هر آنچه باید درباره‌ی اهمیت آن در مذاکره بدانید!
نحوه دست دادن:
بعضی‌ها با قدرت دست می‌دهند و برخی دیگر خیلی شل و وارفته. با قدرت دست دادن نشانه اعتمادبه‌نفس، احساس قدرت یا اشتیاق شخص است. ازطرفی شل دست دادن می‌تواند نشانه بی‌اشتیاق بودن شخص نسبت به ارتباط و یا خجالت کشیدن و معذب بودن در جمع باشد. بعضی از افراد هم دستشان را کامل دراز می‌کنند اما عده‌ای دیگر با آرنج خمیده دست می‌دهند که می‌تواند همین نشانه‌ها را داشته باشد.
اما جالب این است که بالا یا پایین بودن کف دست‌ها هم می‌تواند برای کمک به تحلیل رفتار دیگران مفید باشد! به گفته کارشناسان، وقتی در دست دادن کف دست شخص مقابل به سمت بالا باشد، به معنی «دست دادن متواضعانه» است و در این نوع دست دادن، شخص شما را قدرتمند می‌داند. برعکس وقتی کف دست‌ها به سمت پایین باشند، خود شخص احساس قدرت می‌کند و سعی دارد شما را تحت سلطه خود دربیاورد. البته امکان دارد دست‌ها به صورت موازی هم قرار گرفته باشند که در این صورت نشانه صمیمیت و عدم سلطه کسی بر دیگری است. به خاطر داشتن این مورد باعث می‌شود بتوانید راحتتر بقیه را متقاعد کنید و حرف خود را به کرسی بنشانید یا اینکه تحت سلطه کسی قرار نگیرید. مثلا برای متقاعد کردن افراد می‌توانید متواضعانه دست دهید تا فرد احساس قدرت کند و بعد خواسته‌تان را مطرح کنید.
زبان بدن دروغ گفتن:
هرچند اطمینان از دروغ گفتن با توجه به زبان بدن ممکن نیست، اما رفتارهایی وجود دارند که می‌توانند نشانه دروغ گفتن باشند. مثلا اجتناب از نگاه کردن به چشمان طرف مقابل، لبخندهای مصنوعی که در آن گوشه چشم خط نمی‌افتد، حرکات مضطربانه دست و پا، تغییر در تعداد تنفس. حتی شاید صدای شخص هم به خاطر افزایش تعداد ضربان قلب و تنفس تغییر کند. همچنین خاراندن بینی هم می‌تواند نشانه دروغ گقتن باشد هرچند بعضی وقت‌ها فقط ممکن است نشانه اضطراب و معذب بودن باشد.
چک کردن موبایل در حین گفتگو:
طبیعتا چک کردن موبایل در حین گفتگو نشانه خوبی نیست و می‌تواند نشان دهنده حوصله سر بر بودن گفتگو، عدم اشتیاق فرد به گفتگو، زیاد صحبت کردن شما یا احترام نگذاشتن باشد. هرچند لازم است به خودتان یادآوری کنید که این رفتار لزوما معنای بدی ندارد. شاید طرف مقابل مجبور است که یک پیام اضطراری را جواب دهد. اما اگر احساس کردید که این کار به خاطر حوصله سر بر بودن گفتگو است، سعی کنید موضوع را عوض کنید یا با پرسیدن سؤال‌های باز مثل پرسیدن نظر طرف مقابل، گفتگو را از محوریت خودتان در بیاورید.
مطلب مرتبط: زبان بدن در مصاحبه شغلی
تحلیل رفتار دیگران از طریق شناسایی تیپ شخصیتی
شناسایی تیپ شخصیتی افراد به شما کمک می‌کند آن‌ها را بهتر بشناسید. برخی رفتارها به شما کمک می‌کنند که بتوانید تیپ شخصیتی آدم‌های اطرافتان را حدس بزنید. مثلا ببینید که شخص مورد نظر در تنهاییش انرژی می‌گیرد یا در اجتماع. با این کار می‌توانید درونگرا یا برونگرا بودن شخص را حدس بزنید. یا مثلا ببینید شخص مقابلتان، تصمیماتش را با اولویت منطق یا احساس می‌گیرد. همین‌طور برنامه‌ریز بودن یا بداهه پرداز بودن و در لحظه تصمیم گرفتن شخص هم به شما کمک می‌کند که قضاوتی یا ادراکی بودن شخص را حدس بزنید.
تیپ شخصیتی شما چیست؟
ورود به تست رایگان شخصیت شناسی MBTI
تحلیل رفتار دیگران از طریق شبیه‌سازی موقعیت
تقریبا همه افراد با افراد بالادست خود خوب رفتار می‌کنند. مثلا وقتی کسی قدرتمندتر از شما باشد و منافعتان در خطر باشند، طبیعتا با آن شخص خوب رفتار می‌کنید. اما رفتار افراد با کسانی که منافعشان در گرو آن‌ها نیست خیلی چیزها را می‌تواند به شما نشان دهد. یا برعکس، وقتی که شخص برای ثابت قدم ماندن پای ارزش‌هایش مجبور می‌شود منافعش را به خطر بیندازد. مثلا یک مدیر برای تحلیل رفتار کسی که می‌خواهد استخدامش کند می‌تواند این سناریو را بچیند:
حین مصاحبه، آبدارچی شرکت می‌آید تا پذیرایی کند. اما مدیر شرکت با او بد برخورد می‌کند. برخوردی غیرانسانی! در این حین مصاحبه شونده می‌تواند در برابر زورگویی مدیر ساکت بماند، یا اعتراض کند و از آن شرکت خارج شود. بعدا مشخص می‌شود که این اتفاق یک آزمایش بوده است تا بسنجند که آیا شخص با وجود در میان بودن منافعش، برای ارزش‌های انسانی می‌جنگد یا نه!
تحلیل رفتار دیگران از طریق پرسیدن سؤال‌های غیرمستقیم
پرسیدن سؤال‌های مستقیم برای تحلیل رفتار دیگران گاهی اوقات کاربردی نیست. مثلا فکر کنید یک مصاحبه کننده شغلی موقع سؤال پرسیدن اگر بخواهد خیلی مستقیم سؤالش را بگوید، احتمالا با جواب‌های غیرواقعی روبه‌رو خواهد شد. مثلا اگر یک مصاحبه کننده شغلی هستید به جای اینکه مستقیما راجع به تجربه‌های شخص بپرسید، می‌توانید بپرسید که مزایا و معایب تجربه‌های کاری قبلیشان چه بوده است. یا مثلا به جای اینکه مستقیما راجع به مهارت‌های نرم او بپرسید، یک موقعیت خیالی را برای او تصویرسازی کنید و از واکنش‌های شخص در آن موقعیت بپرسید.
یا حتی در گفتگوهای روزمره با افراد، برای تحلیل رفتار دیگران در برخوردهای اول، موقع سؤال کردن بی‌طرفانه سؤال کنید تا جواب‌هایی سوگیرانه دریافت نکنید. البته طبیعتا این موضوع به این معنی نیست که سؤال‌های مستقیم را حذف کنید. خیلی جاها نیاز است که مستقیم سؤال کنید تا پاسخی شفاف دریافت نمایید. اما مهم این است که بدانید چه زمانی غیرمستقیم و چه زمانی مستقیم سؤال کنید.
تحلیل رفتار دیگران از طریق دست‌خط
دست‌خط هر کسی انگار برند شخصی اوست. همین شخصی بودن دست‌خط باعث می‌شود که بتوانید تحلیل رفتارهای دیگران را با توجه به دست‌خطشان انجام دهید. مثلا کسانی که دست‌خط پررنگی دارند، احتمالا اعتمادبه‌نفس بالایی هم دارند یا ممکن است عصبی یا مضطرب باشند. تمیز بودن دست‌خط می‌تواند نشانه منظم بودن و برنامه‌ریز بودن فرد باشد. برعکس، دست‌خط نامنظم و کثیف می‌تواند نشانه بداهه پرداز بودن، یا حتی نشانه خلاقیت باشد.
تحلیل رفتار دیگران از طریق وجود تعادل میان سؤال و جواب
بعضی‌ها موقع صحبت کردن یکسره از خودشان صحبت می‌کنند و به طرف مقابلشان اجازه صحبت کردن نمی‌دهند. این‌ها افرادی برونگرا یا خودمحور هستند. احتمالا این افراد در تست رفتارشناسی دیسک در گروه D یا (Dominant) یا گروه افراد مسلط و بانفوذ قرار بگیرند. برعکس افرادی هم هستند که خیلی کم صحبت می‌کنند و ترجیح می‌دهند بیشتر شنونده باشند تا گوینده. این افراد، بی‌ادعا و متواضع یا شاید هم خجالتی هستند.
در مقابل این دو گروه، افرادی هم وجود دارند که تعادل را برقرار می‌کنند و حواسشان هست که اگر طرف مقابلشان کمتر صحبت کرد، با پرسیدن نظرشان، گفتگو را تعاملی‌تر کنند. این اشخاص، افرادی سخنور هستند و احتمالا در تست رفتارشناسی دیسک در گروه I (Influencer)ها یا تاثیرگذار قرار بگیرند.
حرف آخر
در این محتوا راهکارهایی برای تحلیل رفتار دیگران مطرح شد که می‌توانید با درنظر گرفتن آن‌ها، کیفیت روابطتان را بهتر کنید. اما درعین‌حال باید این را هم درنظر داشته باشید که لزوما هر رفتاری یک معنی نمی‌دهد و امکان دارد معانی زیادی مورد احتمال باشند و شما باید با توجه به موقعیت تحلیل رفتار دیگران را انجام دهید. مثلا گاهی امکان دارد معذب بودن به خاطر حوصله سر بر بودن صحبت‌های شما نباشد بلکه شخص مقابلتان به دلایل دیگری مثل درد داشتن، زیاد ایستادن، اذیت شدن توسط لباس و… احساس معذب بودن کند. با درنظر گرفتن موارد مختلف و با آزمایش و خطا می‌توانید به تدریج در تحلیل رفتارهای دیگران استاد شوید!
۲ دیدگاه. دیدگاه تازه ای بنویسید
محتوای جالبی بود👍
سپاس از توجه ارزشمند شما