در دنیای پیشرفته امروزی که تغییرات در آن با سرعت بسیار بالایی در حال رخ دادن است، به افرادی نیازمند هستیم که ریسک‌پذیر بوده و حاضر به امتحان کردن راه و روش‌های نو باشند. زیرا همه می‌خواهند در کاری که انجام می‌دهند موفق شوند و تلاش می‌کنند تا به موفقیت دست یابند. ازاین‌رو، وقتی افراد می‌خواهند موضوع جدیدی را امتحان نمایند، طبیعی است که در ابتدای کار ترس از شکست را داشته باشند.
همه ما در مقطعی از زندگی خود از عدم موفقیت در کاری ترس داریم که این ترس می‌تواند شامل ترس از عدم موفقیت در مصاحبه کاری، فعالیت تجاری، رابطه عاطفی، رسیدن به هدف و … باشد و این مشکل زمانی به‌وجود می‌آید که به‌صورت کلی به ترس از شکست تبدیل گردد. حال اگر این ترس بیش‌ازحد معمول باشد و مانع پیشرفت شما در کار و زندگی گردد و برای آن اقدامی نکنید، قطعاً دچار مشکلات بسیاری خواهید شد.
اما برخی از موفق‌ترین افراد برداشت متفاوتی از ترس از شکست دارند و آن‌ها گویی از شکست جدا شده‌اند و این هیچ‌گونه نتیجه‌ای برای زندگی آن‌ها ندارد. به عبارتی ترس از شکست، تنها یک گام مهم دیگر به سمت اهداف این افراد است. به‌طورکلی، همه ما در دام عادات منفی و دیدگاه‌های ناکارآمد و بی‌فایده افتاده‌ایم. اکنون زمان آن رسیده که بررسی کنیم چه چیزهایی ما را از پیشرفت بازمی‌دارند تا از همه توان خودمان به‌طور مؤثر استفاده نماییم. ما در این مقاله به بررسی علل و ریشه‌های ترس از شکست، تأثیرات آن بر کار و زندگی و راهکارهایی جهت مقابله با آن خواهیم پرداخت تا شما با مطالعه این مطالب بتوانید بر شکست‌هایتان غلبه کرده و از آن‌ها به عنوان یک فرصت برای رشد و پیشرفت استفاده نمایید.
ترس از شکست یعنی چه؟
ترس از شکست یکی از احساسات طبیعی و انسانی است که بسیاری از ما در زندگی خودمان با آن روبه‌رو شده‌ایم. معمولاً این احساس به عنوان ناامیدی یا ناکامی در رسیدن به اهداف یا تحقق آرزوها توصیف می‌گردد. ترس از شکست می‌تواند به شکل‌ها و دلایل مختلفی ازجمله: ترس از دست دادن اعتمادبه‌نفس، ترس از عدم قبولی، ترس از تکرار تجربه‌های ناکام گذشته، ترس از دست دادن موقعیت یا منزلت اجتماعی و … ظاهر شود و از پیشرفت و توسعه فردی و حرفه‌ای افراد بازداری نماید.
بدین حال، ترس از شکست می‌تواند یک انگیزه جهت بهبود و پیشرفت، درصورتی‌که شخص به‌طور سازنده با آن روبه‌رو شده و از تجربیاتش یاد بگیرد، باشد. ازطرفی، اگر اجازه دهید که این ترس بر روی اعمال و انتخاب‌های شما تأثیر بگذارد، می‌تواند مانع از پیشرفت و رسیدن به اهداف شما گردد. این احساس می‌تواند به مرور زمان و با تجربه‌های مختلف شخص، تغییر نماید. به‌طوری‌که برخی از افراد ممکن است به عنوان یک فرصت برای یادگیری و رشد، به شکست‌ها نگاه نمایند، درحالی‌که دیگران ممکن است از آن‌ها فرار کرده و اقدامات خودشان را به علت ترس از شکست محدود کنند.
بدین سبب، ترس از شکست می‌تواند یک عامل اثربخش در کار و زندگی هر فردی باشد که نیازمند مدیریت، فهم و رویکردهای سازنده جهت مقابله با آن است. همچنین ترس از شکست یک وضعیت روحی و روانی است که موجب می‌شود، فرد موقعیت‌های بسیار مهمی را در زندگی خودش از دست بدهد. معمولاً کسانی که دچار ترس از شکست می‌شوند، راه‌های تازه و نو را امتحان نمی‌کنند و به همان روش‌های پیشین خود پای‌بند می‌مانند. بدین جهت طبیعی است که این افراد در زندگی خودشان تجربه‌های جدید و تازه‌ای به‌دست نیاورده و هیچ‌گاه پیشرفت نمی‌کنند. به عبارتی، اشخاصی که دچار ترس از شکست می‌شوند، در منطقه امن خودشان باقی مانده و هیچ‌گاه جرئت خارج شدن از آن را پیدا نمی‌نمایند. درنتیجه می‌توان گفت که شکست خوردن انکارناپذیر است، اما چیزی که در این بین باید به آن توجه داشت، یاد گرفتن و درس گرفتن از شکست‌ها است.
مطلب مرتبط: آیا شما هم از رسیدن به موفقیت می‌ترسید؟
۷ مانع اصلی پیشرفت شما در کار و زندگی
۱ـ نداشتن بینش و چشم‌انداز
افراد بسیاری درمورد اهمیت هدفمندی صحبت می‌کنند. آن‌ها می‌گویند: پیش از آنکه می‌خواهید کاری را شروع نمایید، حتماً ابتدا هدف خودتان را مشخص کنید. همه ما سعی می‌کنیم به این نصیحت عمل کرده و به هدف‌های بزرگتری فکر کنیم که می‌خواهیم آن‌ها را عملی نماییم. مثلاً تصمیم می‌گیریم نمرات عالی کسب کرده و شغل پردرآمد داشته باشیم و ترفیع بگیریم. درنتیجه، هدف‌های ما شامل کارهای ملموس مانند پول درآوردن و تهیه‌ی فهرستی از امور دوست‌داشتنی هستند.
اما در بسیاری از مواقع، محرکی جهت رسیدن به این اهداف و گذر از محدودیت‌هایمان نداریم. بدین سبب برای دنبال کردن اهداف خودمان به اندازه کافی باانگیزه و مصمم نیستیم و دلیلی جهت ادامه دادن و پیمودن باقی مسیر موفقیت نخواهیم داشت. زیرا کسی یا چیزی نیست تا تشویقمان کند که حتی به بزرگ‌ترین مشکلاتی که با آن‌ها روبه‌رو می‌شویم، توجه نماییم. حتی امکان دارد برای مدت کوتاهی هدف‌هایمان را با انگیزه‌ی زیادی دنبال کنیم، ولی کم‌کم انگیزه‌مان کاهش می‌یابد تا اینکه درنهایت به چیزی کمتر رضایت می‌دهیم. ازاین‌رو، علت این اتفاق آن است که بیشتر افراد بینش و چشم‌اندازی اساسی از زندگی خودشان ندارند و کارشان همانند ساختن مجلل‌ترین قصرها بدون اساس و پایه است. بنابراین بیشتر تلاش‌هایشان از همان اول محکوم به شکست خواهد بود و درنتیجه اگر از این زاویه به قضیه نگاه کنیم، نداشتن بینش و چشم‌انداز یکی از بزرگ‌ترین موانع اصلی پیشرفت در کار و زندگی است.
مطلب مرتبط: هدفگذاری در زندگی؛ چگونه به اهدافمان پای‌بند بمانیم؟
۲ـ عدم تمرکز
یکی دیگر از موانع اصلی پیشرفت در کار و زندگی، ناتوانی در متمرکز کردن تمامی تلاش‌ها بر یک کار خاص است. زیرا زندگی مدرن همه ما را با مفهوم مشغولیت‌های چندگانه و دیگر دل‌مشغولی‌های متنوع و فریبنده، اما بی‌فایده آشنا کرده است که دائماً حواس ما را پرت می‌نمایند. بدین سبب بیشتر تلاش‌هایمان صرفاً به‌دلیل عدم انضباط و تمرکز لازم، بی‌نتیجه می‌مانند. ازاین‌رو، بجای تمرکز بر انجام پروژه‌ی فعلی، از پروژه‌ای به پروژه دیگر که دوست‌داشتنی‌تر است، می‌پریم که این کار یکی از بزرگ‌ترین موانع است.
بسیاری از مردم پروژه‌های ناتمام بسیاری دارند و به حال خودشان رها کرده‌اند که ممکن است این پروژه‌ها در آغاز جذاب بوده، ولی با اولین چالش، به‌سرعت سراغ پروژه دیگری می‌روند. پریدن از پروژه‌ای به پروژه دیگر شاید آسان به نظر بیاید، اما کمکی به موفقیت شما نمی‌کند. علاوه‌بر آن، مسئله‌ای که معمولاً هم‌زمان با عدم تمرکز پیش می‌آید، این است که بدون اینکه متوجه باشیم وقتمان را هدر می‌دهیم. به‌طوری‌که اگر بر رؤیاها و اهدافمان تمرکز نکنیم، از زمان خود به نحو مؤثر استفاده نخواهیم کرد و بجای آنکه به‌دنبال موفقیت باشیم، زمان خودمان را صرف کارهایی سرگرم‌کننده ولی بی‌فایده خواهیم کرد.
۳ـ ضعف اراده
اکثر مردم به اشتباه فکر می‌کنند که موفقیت به آسانی به‌دست می‌آید و حتی بیشتر افراد توقع دارند به سادگی در کار خودشان موفق گردند. موضوعی که بسیاری از افراد درنظر نمی‌گیرند، این است که راه موفقیت از فداکاری‌ها و از خودگذشتگی‌های بسیار می‌گذرد. زیرا در راه پیشرفت و موفقیت با دشواری‌ها، چالش‌ها و موانع بی‌شماری مواجه خواهید شد. تصور اشتباهی که از اشخاص موفق داریم، به نحو چشمگیری به این مسئله دامن می‌زند.
وقتی به آدم‌های فوق‌العاده موفق نگاه می‌کنیم دستاوردهای بزرگشان را می‌بینیم که پیشرفت کرده‌اند، اما در بیشتر مواقع تلاش‌هایی که برای به واقعیت پیوستن رؤیاهایشان کرده‌اند، پنهان می‌ماند. ما می‌بینیم که این افراد در زندگیشان به چه چیزهایی رسیده‌اند، ولی از فداکاری‌هایی که کرده‌اند بی‌خبریم و حتی از مشکلات و چالش‌هایی که با آن‌ها روبه‌رو شده‌اند نیز خبر نداریم. درنتیجه‌ی این برداشت اشتباه، هنگامی که در راه موفقیت با سختی و شکست مواجه می‌شویم، اراده کافی برای ادامه مسیر را نخواهیم داشت.
ازاین‌رو، ضعف اراده می‌تواند به مشکلی چالش‌برانگیز در مسیر موفقیت تبدیل گردد. بنابراین اگر شخصی اراده قوی نداشته باشد، قدرت ذهنی لازم جهت انجام کارهای ضروری و رسیدن به موفقیت را نخواهد داشت. به عبارتی می‌توان اراده را همچون ماهیچه‌ای ذهنی تصور نمود. یعنی اگر از آن به‌طور مرتب استفاده نمایید، خود‌به‌خود قوی می‌شود. اما اگر آن را به‌کار نیندازید، این ماهیچه ضعیف شده و مقاومت در برابر وسوسه‌های کوتاه‌مدت برایتان سخت‌تر خواهد شد و ممکن است بجای تمرکز بر اهداف بلند‌مدت، تسلیم کارهای وسوسه‌انگیز شوید.
۴ـ تلاش جهت راضی نگه داشتن دیگران
بدون شک در بسیاری از موارد، موضوع مشکل در تصمیم‌گیری جهت انجام کاری نیست و درعوض، مشکل در تصمیم‌گیری برای انجام چه کاری است؟! همه ما اغلب وظایف و درخواست‌‌ها را بدون تحقیق و بررسی کردن در همان ابتدا می‌پذیریم. بدین حال، بدون فیلتر کردن وظایف بر اساس فوریت و اهمیت، ناامیدانه در تعیین اولویت‌های خودمان گم خواهیم شد. بدین سبب این کار باعث می‌شود تا وظایفی را بپذیریم که ممکن است همیشه به اهداف ما کمک نکنند. درنهایت، در درازمدت، زمان ما بجای آنکه برای اهداف بهتری صرف گردد برای انجام این وظایف که به ما کمکی هم نکرده، از دست خواهد رفت.
به‌گونه‌ای، ما کارهای اضافی را می‌پذیریم به این امید که دیگران را به هر شکلی که امکان‌پذیر باشد، راضی نگه داریم. ما تمایلی به رفتارهای خودخواهانه نداریم و به همین علت است که در نه گفتن به تعهدات و تکالیف مختلف تردید داریم. بنابراین، تلاش جهت راضی نگه داشتن سایر افراد در این لیست از موانع اصلی پیشرفت قرار دارد.
مطلب مرتبط: ۹ گام تا ترک عادت سمی راضی نگه داشتن دیگران
۵ـ ترس از شکست
یکی از مشکلات بزرگ که سر راه پیشرفت در کار و زندگی قرار دارد، ترس از شکست است. ترس از آن دسته موانعی است که نباید دست‌کم گرفته شود. زیرا ترس بیش‌ازحد ممکن است به‌شدت مانع رشد گردد. به‌طوری‌که ترس ما را محدود کرده و باعث می‌شود تا معمولی بودن را بپذیریم و مانع خواهد شد محدودیت‌های خودمان را کنار بزنیم. همچنین امکان دارد ما را از دنبال کردن رؤیاهایمان باز دارد. به عبارتی اگر هر رخداد یا چالش به نظرمان بسیار خطرناک باشد، مستقر و منفعل و پشیمان خواهیم ماند و عادت‌هایی را برمی‌گزینیم که مانع انجام کارهای ضروری می‌گردند. فقط به این دلیل که از مواجه شدن با ترس‌هایمان هراس داریم. در برخی موارد صرفاً از شکست خوردن می‌ترسیم، گاهاً از جواب رد شنیدن و گاهی‌اوقات نمی‌خواهیم با چیزی ناشناخته مواجه شویم. در هر صورتی‌که باشد، ترس قطعاً مانع پیشرفت خواهد شد.
۶ـ عدم شناخت خود
عدم شناخت خود، یکی از موانع اساسی در رسیدن به موفقیت و پیشرفت در کار و زندگی شخصی است. هنگامی که فرد خودش را به‌درستی نمی‌شناسد، ممکن است تصمیمات نادرست بگیرد، اهداف غیرقابل دستیابی برای خود تعیین نماید و درکل به سمت پیشرفت و موفقیت پیش نرود. همچنین ممکن است به دلایلی همانند احساس ناتوانی یا ناامیدی، از مواجه شدن با چالش‌ها فرار نماید. قطعاً عدم شناخت خود، ما را به سمت زندگی با پتانسیل‌های دست‌نیافتنی سوق می‌دهد.
بدین سبب اگر برای سرافرازی و تعالی تلاش نکنیم، موفقیت و پیشرفت در کاری که انجام می‌دهیم، بسیار دشوار خواهد بود. بنابراین صحیح است که عدم شناخت خود می‌تواند یکی از عوامل تقویت‌کننده ترس از شکست و مانع رسیدن به پیشرفت باشد. علاوه‌بر آن، عدم شناخت خود در موانع پیشرفت، ممکن است از عدم آگاهی یا ناکامی در شناخت ویژگی‌های شخصیتی و ارزش‌های شخصیتی فرد ناشی گردد.
۷ـ کمال‌گرایی
قطعاً کمال‌گرایی می‌تواند مزایای خودش را داشته باشد و به ما این امکان را بدهد تا استانداردهای بالاتری را دنبال کنیم. همچنین به ما انگیزه می‌دهد تا به‌صورت مداوم پیشرفت‌های مهمی را انجام دهیم. چراکه بدون این پیشرفت‌ها، ارتقاء و نوآوری هرگز ممکن نخواهد بود. به همین علت، سطح بالای کمال‌گرایی به‌خصوص در حرفه‌های جزئیات محور، می‌تواند بسیار مفید باشد. اما ازطرفی، کمال‌گرایی نیز می‌تواند مانع بزرگی برای موفقیت و پیشرفت در کار و زندگی باشد.
این کار زمانی می‌تواند اتفاق بیفتد که در کمال‌گرایی خیلی زیاده‌روی نماییم. هر موقع که میل به تغییر موضوعی تا زمانی که بیش‌ازحد کامل شود در بین ما و اهدافمان قرار گیرد، کمال‌گرایی تبدیل به یک مشکل جدی خواهد شد. درنتیجه، تمایل ذهنی جهت ساختن چیزی فراتر از حد کمال آن، ما را از آنچه که واقعاً حائز اهمیت است، منحرف می‌نماید. بنابراین باعث می‌شود تا انعطاف‌پذیری کمتری داشته باشیم و توانایی ما برای پیشرفت‌های مهم‌تر کاهش یابد.
مطلب مرتبط: چگونه با کمال‌گرایی خود مقابله کنیم؟
راهکارهای مقابله با ترس از شکست
اعتمادبه‌نفس خودتان را تقویت کنید.
اعتمادبه‌نفس افراد می‌تواند به عنوان یکی از ابزارهای اصلی جهت مقابله با ترس از شکست محسوب گردد. زیرا تمرین‌های توسعه اعتمادبه‌نفس می‌تواند به شما کمک نماید تا به احساس قدرتمندی نسبت به خودتان و توانایی‌هایتان دست یابید. درنتیجه اعتماد به توانایی‌ها و استعدادهای خود از اهمیت بالایی برخوردار است و می‌تواند افراد را در مواجه شدن با چالش‌ها و شکست‌ها تشویق نموده و کمک کند تا از ترس از شکست فرار نمایند.
اهداف معقول و مشخصی را تعیین نمایید.
اهداف معین و قابل‌قبولی برای خودتان تعیین کنید و جهت رسیدن به آن‌ها اقدام نمایید. بهتر است اهدافی را تعیین نمایید که قابل دستیابی باشند و بهترین تلاش خود را برای رسیدن به آن‌ها بدون اینکه از خطرات و احتمالی بودن ناکامی نگران شوید، انجام دهید. معین‌سازی اهداف واقع‌گرایانه و قابل دستیابی می‌توانند افراد را به‌دنبال کار کردن بدون ترس از شکست تشویق نمایند. همچنین این اهداف می‌توانند به افراد کمک نمایند تا از نگرانی‌ها و ترس‌های ناشی از اهداف بزرگ خود فاصله بگیرند تا احساس قدرت و کنترل بیشتری بر زندگی و کارشان داشته باشند.
با افراد باتجربه و متخصص مشورت کنید.
بسیاری از اشخاص نسبت به گرفتن راهنمایی از افراد باتجربه و متخصص بی‌تفاوت هستند. جهت رسیدن به موفقیت در فعالیت‌های خود، کمک گرفتن از افراد باتجربه و متخصص امری بسیار ضروری محسوب می‌گردد و همچنین باعث کاهش ترس از شکست شما نیز می‌شود. گاهی اوقات دیدگاه سایر افراد در موردتان می‌تواند به شما کمک نماید تا خودتان را بهتر بشناسید. چراکه مشاوره با دوستان، خانواده یا مشاوران متخصص می‌تواند باعث شود که نگاهی تازه به خودتان داشته باشید. علاوه‌بر آن، درصورتی که ترس از شکست شما ناشی از عدم شناخت خودتان باشد، بهتر است با متخصصان روان‌شناسی مشورت نمایید. زیرا آن‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا نگرش بهتر و مثبت‌تری نسبت به خودتان پیدا نمایید و از نتایج و پیامدهای مثبت جهت رشد شخصی خود بهره‌مند شوید.
بر خودشناسی و خودآگاهی تمرکز داشته باشید.
خودآگاهی خودتان را بالا ببرید و به احساساتتان توجه نمایید و تلاش کنید تا به شناخت عمیق‌تری از خودتان برسید. به این فکر کنید، احساسی که دارید از کجا آمده و بهتر است با آن چه کاری انجام دهید. یا اینکه آیا احساستان شما را کنترل می‌نماید یا شما توانسته‌اید بر آن غلبه کنید؟ آگاهی از خودتان و شناخت کامل از احساسات، ارزش‌ها، نقاط قوت و ضعف، علایق و اهداف خودتان، اساسی جهت رسیدن به موفقیت است.
درنهایت با تمرکز بر خودشناسی و خودآگاهی و تحلیل دقیق خود، می‌توانید بهترین تصمیمات را بگیرید. ازاین‌رو استفاده از نتایج تست‌های شخصیتی معتبری همچون تست پنج عامل شخصیت نئو و تست آرکتایپ یونگ، برای شناخت بهتر خودتان و پیشرفت در کار و زندگی می‌تواند به کاهش ترس از شکست شما کمک بسیاری نماید. همچنین این تست‌ها می‌توانند به عنوان یک ابزار جهت رشد شخصی و توسعه فردی شما عمل نمایند. درنتیجه با تمرین خودشناسی و ذهن‌آگاهی، می‌توانید به‌راحتی برای مقابله با ترس از شکست اقدام نمایید.
در یک کلام، استفاده از ابزارهای خودشناسی تکلیف شما را با خودتان روشن می‌کند. اینکه دقیقا چه می‌خواهید؟ می‌خواهید به کجا برسید؟ چه پتانسیل‌هایی برای رسیدن به اهداف مدنظرتان دارید؟ کدام نقاط ضعف را باید در خودتان بهبود ببخشید؟ و هزاران مورد نامشهود دیگر که شما را از رسیدن به موفقیت بازمی‌دارند.
با یک شخص درمانگر مشورت نمایید.
یک فرد درمانگر می‌تواند در مسیر خودآگاهی و مقابله با ترس از شکست به شما کمک بسیاری کرده و شما را به چالش بکشد. زمانی که دلایل ترس از شکست را با کمک یکدیگر کشف کردید، به‌راحتی می‌توانید راه‌حل‌های تخصصی برای رفع مشکل دریافت نمایید و مسئولیت رفتارهایتان را بپذیرید. سپس وقتی در مسیر موفقیت قدم برداشتید، کنارتان می‌ماند و شما را تشویق می‌نماید و تا وقتی که الگوهای فکری و رفتاری ناسالمتان را کنار نگذاشته‌اید، شما را به چالش می‌کشد.
بدین سبب اگر ترس از شکست موجب آشفتگی‌تان شده و یا زندگی روزمره‌تان را مختل کرده است، حتماً از یک درمانگر کمک بگیرید. زیرا گاهی اوقات علت مشکلات در زیر سطح آگاهی ما قرار دارند و جهت رفع آن‌ها باید به ناخودآگاه برویم که این فرآیند تنها از طریق جلسات روان‌درمانی و کمک درمانگر به‌دست می‌آید.
از پرداختن به افکار منفی جدا خودداری نمایید.
تفکرات منفی سبب افزایش ترس از شکست در افراد می‌شوند و ازاین‌رو باید برای جلوگیری از شکست خود، بر افکار منفی‌تان غلبه نمایید. حتماً به یاد داشته باشید که افکار منفی نه‌تنها نمی‌توانند برای شما نتایج مثبتی به ارمغان بیاورند، بلکه باعث از بین رفتن آینده و حتی زمان حال شما نیز خواهند شد. در مقابل افکار مثبت موجب بهبود عملکرد شما، آمادگی برای ریسک کردن، ایمان به توانایی‌های خودتان و افزایش سلامتی و بهبود عملکرد شما می‌شوند. درنتیجه بهتر است بجای پرداختن به افکار منفی به افکار مثبت فکر کرده و از آن‌ها بهره خوبی ببرید.
پیشنهاد: چگونه از آسیب‌های افکار منفی و مزاحم در امان بمانیم؟
سخن نهایی
ترس از شکست یکی از موانع اصلی در راه موفقیت و رسیدن به اهداف و پیشرفت در کار و زندگی است که بسیاری از افراد با آن مواجه هستند. شما به‌راحتی می‌توانید با مدیریت و آگاهی از راهکارهای مختلف، این ترس را کنترل نمایید و به یادگیری و رشد شخصی دست یابید. بدین سبب ایجاد کردن اعتمادبه‌نفس، تغییر دیدگاه نسبت به شکست، معین‌سازی اهداف معقول و … می‌توانند کمک‌کننده شما در مقابله با ترس از شکست باشند. درنتیجه همان‌طور که درحال مقابله با ترس از شکست هستید، همواره به یاد داشته باشید که در این مسیر باید صبور بوده تا به نتیجه دلخواه خودتان برسید.
