در گذشته بسیاری از کارکنان آموخته‌اند که اگر بخواهند حرفی درمورد موقعیت کاری بزنند دیگر از ترقی و اضافه حقوق خبری نخواهد بود و حتی ممکن است کار خود را نیز از دست بدهند. اما با پیشرفت روزبه‌روز ایجاد جامعه‌ی مبتنی بر ارزش‌های قاطعیت، افراد نسبت به گذشته راحت‌تر می‌توانند نظر خود را بیان کنند. چراکه در روابط میان افراد به برابری طرفین توجه خاصی می‌شود و قاطعیت برای همـه کارکنان در سازمان می‌تواند سودمند بوده و نتایج سودمندتری فراهم آورد. به‌طوری‌که مدیر قاطع رابطه بهتری با کارمندانش و برخورد مؤثرتری با مافوق خود دارد.
اغلب رفتار قاطع با رفتار پرخاشگرانه اشتباه گرفته می‌شود. ازجمله تمایزات اساسی بین مدیران قاطع و مدیران پرخاشگر این است که مدیر قاطع مورداحترام دیگران قرار می‌گیرد و همانطورکه برای خودش ارزش و احترام قائل است، به دیگران نیز احترام می‌گذارد. چنین مدیری به‌جای آنکه دیگران را مجبور به تبعیت از خواسته‌های خود کند با آن‌ها مشورت می‌کند. درحالی‌که مدیران پرخاشگر به‌جای مشارکت و مشورت با کارکنانش به تابعیت محض آنان عادت کرده‌اند.
هدف از طرح موضوع قاطعیت این است که به اشخاص کمک گردد تا در روابط خود با دیگران بیشتر به اصول برابری و شرط انصاف برسند. مدیران در موقعیت‌های مختلف به روش‌هایی احتیاج دارند تا بدون آنکه به شأن و منزلت فردی صدمه وارد شود، مشکل خود را با دیگران درمیان بگذارند.
منظور از قاطعیت در مدیریت چیست؟
چگونه جدی باشیم؟ اصلا چرا باید قاطع باشیم؟ چگونه به‌عنوان یک مدیر قاطعانه رفتار کنیم؟ مهارت قاطعانه رفتار کردن یکی از مهارت‌های رفتاری ضروری و بسیار کاربردی در زندگی است که هر فردی از راه تمرین می‌تواند به آن دست یابد. زیرا وقتی شما قاطعانه رفتار می‌کنید هم‌زمان برخوردتان نیز عادلانه خواهد بود که این پاسخ دادن قاطعانه به دیگران، در تمام جنبه‌های زندگی کارآمد و مؤثر است. رفتار قاطعانه به فرد کمک خواهد کرد تا چیدمان زندگی‌اش را براساس مصلحت و صلاح‌دید خودش در دست بگیرد. فردی که چنین ویژگی را داشته باشد به‌راحتی می‌تواند برنامه زندگی‌اش را کنترل کند و بدون استرس و اضطراب بی‌مورد، احساسات صادقانه خود را ابراز کرده و حق‌وحقوقش را بدون انکار حق دیگران درخواست کند.
قاطعیت، روابط مثبت بین اشخاص و احترام آن‌ها به همدیگر را افزایش می‌دهد که قاطعیت در مدیریت به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم و نوعی مهارت در آن به‌شمار می‌رود و دستیابی به آن نیاز به تمرین دارد. مهم‌ترین چیزی که یک مدیر قاطع نیاز دارد اعتمادبه‌نفس بالا است که یک مدیر با اعتمادبه‌نفس پایین هرگز نمی‌تواند قاطعیت داشته باشد. توجه داشته باشید که قاطعیت و اعتمادبه‌نفس داشتن به این معنا نیست که هرچه می‌خواهید به‌دست بیاورید یا دیگران را مجبور کنید رفتار متفاوتی داشته باشد. ارزش قائل شدن برای نظرات و تفکراتتان، درخواست آنچه می‌خواهید و انتظار داشتن اینکه نظرات شما مورداحترام شمرده و بررسی شوند، همگی بخشی از رفتار قاطعانه را تشکیل می‌دهند.
اما برای سنجش میزان قاطعیت در افراد می‌توانید از تست پنج عامل شخصیت نئو استفاده کنید. چراکه یکی از مهم‌ترین زیرشاخص‌های ویژگی وظیفه‌شناسی در این تست قاطعیت است.
ورود به تست پنج عامل شخصیت نئو
۱۴ ویژگی مدیران قاطع
مدیر قاطع کیست؟ برای داشتن رفتار قاطعانه چه باید کرد؟ رفتار قاطعانه داشتن مهارت ابراز هیجانات، عواطف و خواسته‌ها است و به‌گونه‌ای باید باشد که منجربه آسیب زدن به دیگران نشود. همچنین داشتن رفتارهای قاطعانه در ساختن تصویر ذهنی دیگران از شما نیز سهم مهمی دارد. به‌طوری‌که وقتی دیگران شما را صاحب مرزهای روشن و تعیین‌شده‌ای بدانند کمتر در معرض آسیب و سوءاستفاده قرار خواهید گرفت. بنابراین با یادگیری مهارت‌های رفتار قاطعانه هم کمتر آسیب می‌زنید و هم کمتر مورد آسیب قرار می‌گیرید. درنتیجه قاطعیت یک مدیر می‌تواند منجربه فراهم آوردن بستری مناسب برای رشد تیم‌کاری و رسیدن به اهداف سازمان باشد.
۱ـ خواسته‌های خود را صریح و روشن بیان کنید
افراد قاطع در بیان نظرات خود هرگز تردید نمی‌کنند و درمورد احساسات خود صادق هستند و نظراتشان را بدون نگرانی از واکنش طرف مقابل، صریح و روشن بیان می‌کنند. این‌گونه افراد مدیریت احساسات را به‌خوبی بلد هستند و در موقعیت‌های مختلف می‌توانند پاسخ‌های درستی ارائه داده و با هوش هیجانی بالا به یک وضعیت پاسخ صحیح بدهند. افرادی که با صراحت و شفافیت صحبت می‌کنند به‌راحتی می‌توانند بر قدرت تأثیرگذاری و قاطعیت دیگران اثرگذاری داشته باشند. شاید دادن بازخورد غیرسازنده هم برای مدیر و هم برای اعضای تیم تجربه خوشایندی نباشد، اما با آموختن این مهارت بسیار مهم می‌توان عملکرد افراد را بهبود بخشید. درنتیجه هرچه‌قدر که در بیان خواسته‌ها و احساسات خود صریح و شفاف‌تر عمل کنید، احتمال موفقیتتان بیشتر خواهد بود.
مطلب مرتبط: ۱۲ روش ارائه بازخورد مؤثر به کارکنان برای افزایش بهره‌وری آن‌ها
۲ـ به منظم بودن کارهایتان اهمیت دهید
مدیران قاطع همواره کارها و امورشان را سروسامان داده و به نظم‌وترتیب اهمیت زیادی می‌دهند تا از به‌‌هم‌ریختگی و ازهم‌پاشیدگی کارهایشان جلوگیری شود. زیرا قاطعیت در تمام جنبه‌های زندگی آن‌ها وجود دارد و جلوی بی‌نظمی‌های آن‌ها را می‌گیرد. این‌گونه افراد نه‌تنها در کارها و فعالیت‌هایشان، بلکه در اعمال، رفتار، روش زندگی و شیوه برخوردشان با زیردستان و مردم نیز باید انضباط و مقررات را رعایت کنند تا سرمشق کارکنان خود نیز قرار بگیرند.
۳ـ به‌موقع و هوشمندانه تصمیم بگیرید
ذهن هرفردی در طول روز ظرفیت مشخصی برای تصمیم‌گیری دارد و زمانی‌که خسته می‌شود، قدرت انتخابش به‌شدت کاهش می‌یابد. بنابراین باید برنامه‌ریزی کنیم تا بتوانیم این انرژی را در راه درست تصمیم‌گیری درباره مسیر توسعه کسب‌وکار صرف نماییم. تمرین در تصمیم‌گیری می‌تواند به تقویت انتخاب کردن و قاطعانه رفتار کردن کمک بسیاری داشته باشد. به هرمیزانی که شما سعی کنید در زندگی تصمیم‌های درستی بگیرید و خود را محک بزنید، قدرت انتخابتان بیشتر خواهد شد. درنتیجه زمانی‌که با این هدف تصمیم بگیرید، بهتر می‌توانید با قاطعیت در یک موقعیت ظاهر شوید و نتیجه یک وضعیت را تغییر بدهید. همچنین وقتی تصمیم‌گیری درباره مواردی را بیش‌ازحد طولانی می‌کنید، قدرت انتخاب درست را از دست می‌دهید. بنابراین بهتر است برای تصمیم‌هایتان وقت محدودی تعیین کنید.
مطلب مرتبط: ۸ گام مؤثر برای افزایش قدرت تصمیم‌گیری
۴ـ مدیران قاطع هرگز از مشورت کردن نمی‌هراسند
مشورت کردن درمورد مسائل سازمانی با کارمندان یکی از کاربردی‌ترین ویژگی‌های قاطعیت در مدیریت است که فرد را از خودرأیی و جهالت، نجات می‌دهد. استفاده از نظرات دیگران و تحلیل و تفکر راجع به نظرات آن‌ها، بسیار مفید و تأثیرگذار است و چگونگی استخراج نظرات تبادل‌شده با دیگران، به‌خصوص زیردستان، نشان‌گر توانمندی‌های یک مدیر قاطع است. گاهی‌اوقات به علت عدم مشارکت با دیگر افراد و عمل نادرست یک مدیر، سازمان با بی‌تفاوتی و بی‌انگیزگی مجموعه‌ها نسبت به سازمان مواجه می‌گردد. بنابراین هرچقدر مشارکت دیگران در کارها بیشتر شود، ثبات مدیر و نفوذ وی نیز بیشتر خواهد شد. اما هرچه روحیه خودمحوری و عدم مشارکت در وجود مدیر بیشتر تقویت شود، کارهایش بیشتر زیر سؤال رفته و ماندگاری آن‌ها نیز کوتاه خواهد شد که این کار قاطع نبودن مدیر را نشان می‌دهد.
۵ـ مهارت «نه» گفتن را در خودتان تقویت کنید
همه می‌دانیم افرادی که راحت‌تر “نه” می‌گویند، زندگی راحت‌تری دارند. زیرا از همان ابتدا برای خود و زمانشان ارزش قائل هستند و با یک “نه” گفتن در مقابل خواسته‌های بی‌جای دیگران، خود را دچار مسائل و گرفتاری‌های بعدی نمی‌کنند. شما مسئول رفتار و اعمال خود هستید. بنابراین سعی کنید در انجام مسئولیت‌هایتان دچار اشتباه نشوید. اگر درمقابل خواسته‌های نامعقول دیگران قاطعانه رفتار کرده و بازخورد نامناسب ببینید، مسئولیت آنکه مخشمگین می‌شود، با طرف مقابل بوده و هیچ‌گونه ارتباطی به شما ندارد.
تا وقتی‌که خواسته‌های شما معقول و به‌جا است، خواهید توانست به قاطعیت خود فارغ از بازخورد دیگران ادامه بدهید. به‌طوری‌که می‌توانید محدودیت‌های خودتان را بشناسید و بدانید که چه چیزهایی باعث می‌شوند تا احساس کنید از شما سوءاستفاده شده است. بنابراین بپذیرید که انجام دادن همه کارها و راضی نگه‌داشتن همه افراد از توانتان خارج است و باید یاد بگیرید که با این قضیه کنار بیایید و همان راهی را بروید که برای شما مناسب‌تر است. درنتیجه باید رفتار قاطعانه بلد باشید و در جای مناسب و موقعیتی که شما را معذب می‌کند به‌راحتی “نه” بگویید.
مطلب مرتبط: چگونه همیشه با همه‌چیز موافق نباشیم؟
۶ـ اعتمادبه‌نفس کافی داشته باشید
مدیر قاطع با تکیه‌بر قدرت ایمان و آگاهی، به لیاقت و کفایت خودش متکی خواهد بود که در زمان فعالیت، تنها خود را مسئول کارهای خودش می‌داند و با جدیت و کوشش کافی به پیشرفت سازمان، عمل و اراده کارکنان کمک بسیاری می‌کند. زیرا مدیری که از صفت سازنده و امتیاز ارزنده اعتمادبه‌نفس بالا برخوردار باشد، به‌راحتی می‌تواند بار مشکلات مدیریت سازمان را بردوش خود گرفته و به حل مشکلات و مسائل بپردازد.
۷ـ برای خود و حقوحقوقتان ارزش قائل باشید
یکی از مهم‌ترین نکات قاطعیت در مدیریت رعایت حق‌وحقوق خود و دیگران است. رفتار، افکار، حق‌وحقوق، احساسات و خواسته‌های شما همان‌قدر مهم است که برای بقیه افراد نیز اهمیت دارد. حقوحقوقتان را بشناسید و با احترام گذاشتن به حقوق خود از آن‌ها دفاع کنید. سعی داشته باشید در محدوده ارزش‌های خودتان زندگی کنید و باور کنید که لایق این هستید که همیشه با احترام و کرامت با شما برخورد گردد و دست از عذرخواهی کردن برای هرمسئله‌ای بردارید.
۸ـ مهارت برقراری تماس چشمی مناسب را بیاموزید
برای اینکه بتوانید مدیر قاطعی باشید و حرف‌های خود را بدون ترس و درعین‌حال بدون پرخاشگری بیان نمایید، بهتر است که تماس چشمی مناسبی با فرد مقابلتان برقرار کنید. علاوه‌براین، تماس چشمی مناسب به برقراری رابطه و ایجاد درک متقابل نیز کمک خواهد کرد و به افراد نشان خواهد داد که هنگام صحبت کردن با آن‌ها برایشان ارزش قائل هستید. زیرا وقتی دائماً هنگام صحبت کردن سر خود را پایین می‌اندازید یا خود را با نگاه کردن به چیزهای دیگر مشغول نگه‌می‌دارید، به‌طور غیرمستقیم این پیام را به شخص مقابل منتقل می‌کنید که چندان از حرف‌هایی که می‌زنید مطمئن نیستید.
۹ـ برای داشتن رفتار قاطعانه زبان بدن مناسب داشته باشید
رعایت فاصله فیزیکی و موقعیت بدنی در برداشت‌هایی که از رفتار یک مدیر می‌شود بسیار تأثیرگذار است. اگر به‌دنبال برخوردی قاطعانه و درعین‌حال مسالمت‌آمیز هستید حتما لازم است که در فاصله مناسبی از شخص موردنظر خود قرار گرفته باشید. زیرا نزدیک شدن بیش‌ازحد به‌طوری‌که هنگام حرف زدن نفس‌های فرد بر روی پوست شما حس شود نشان از آن است که بیش‌ازحد نزدیک شده‌اید و می‌تواند پیام‌هایی مبتنی‌بر خشونت و اعمال فشار را به فرد متقابل منتقل نماید و درنتیجه موجب برانگیخته‌شدن واکنش‌های نامناسب از جانب وی گردد.
۱۰ـ در مقابل تحمیل ایستادگی کنید
مدیران قاطع هرگز اجازه نمی‌دهند که کسی برایشان تصمیم بگیرد و نظر خود را به آن‌ها تحمیل کند. زیرا این‌گونه افراد عکس‌العمل‌های به‌موقع و واضحی دارند و حدوحدود خود و دیگران را می‌دانند و از ورود دیگران به حریم خودشان جلوگیری می‌کنند. افراد قاطع در برخورد با موقعیت‌های مختلف با جسورانه رفتار کردن هرگز نمی‌گذارند تردید‌ها به‌جای آن‌ها تصمیم بگیرد و اوضاع را به‌دست گرفته و به‌خوبی مدیریت می‌کنند. چراکه در تصمیماتشان قاطع و محکم هستند و به هیچ‌وجه شک و دودلی را وارد زندگی‌شان نمی‌کنند.
۱۱ـ برای داشتن رفتار قاطعانه گوش دادن فعال را تمرین کنید
گوش دادن فعال یکی از اصلی‌ترین ارکان مهارت‌های ارتباطی است که به داشتن رفتار قاطعانه کمک می‌کند و به فرد این امکان را می‌دهد تا تنها شنونده منفعل نباشد و در هنگام گوش کردن با حالات چهره و تماس چشمی مناسب به فرد مقابل نشان دهد که برای حرف‌هایش ارزش قائل بوده و به او توجه بسیاری دارند. درنتیجه هنگام برقراری تعاملات قاطعانه ضروری است علاوه‌بر انتقال درست پیام به دیگران برای دریافت پیام به‌شکلی صحیح نیز ارزش قائل باشید تا بتوانید شیوه‌های درست گوش دادن را یاد بگیرید.
۱۲ـ مدیریت خشم را بیاموزید
تندی لحن و بالارفتن تن صدا یکی از علامت‌های هشداردهنده به افراد درمورد وجود خشم است. در بسیاری از مواقع افراد هنگام قرار گرفتن در موقعیت‌های پرتنش، از ترس تبدیل شدن گفت‌وگو به بحث‌ودعوا نمی‌توانند قاطعیت را تمرین کنند. بنابراین اگر فکر می‌کنید که هنگام صحبت کردن درمورد موضوعی که شما را موردآزار قرار می‌دهد، هیجانات منفی بر شما مسلط شده و کنترلتان را از دست می‌دهید. حتما بهتر است قبل از هرچیزی به یادگیری مهارت کنترل خشم بپردازید. زیرا برای قاطعیت ضروری است که مراقب بالارفتن بیش‌ازحد صدای خودتان باشید و درعین‌حال جدی بودن با صدای کاملاً رسا و لحن آرام صحبت نمایید.
مطلب مرتبط: ۱۶ مهارت ضروری برای مهار و کنترل خشم در محیط کار
۱۳ـ مدیریت زمان را به دست بگیرید
مدیریت وقت و زمان، یکی از کارهای مفیدی است که مدیران قاطع انجام می‌دهند. آن‌ها با انجام این کار به دیگران می‌فهمانند که ما می‌توانیم از میان این فرصت‌ها، فرصت دلخواه خود را انتخاب کنیم، نه اینکه فرصت‌ها ما را. همیشه وقتی پیشنهادی به شما می‌شود، سعی داشته باشید که فرصت کافی بخرید. زیرا وقتی فرصت می‌گیرید به‌راحتی می‌توانید با تمرکز بیشتر به جزئیات توجه کنید و احتمال موفقیت خود را افزایش بدهید. گاهی اتفاق می‌افتد که فردی از شما خواسته‌ای دارد و شما نمی‌توانید به‌سرعت پاسخ او را بدهید یا نمی‌دانید باتوجه به موقعیت خودتان چه پاسخی به وی بدهید.
در این مواقع با درخواست زمان از فرد مقابل برای آن موضوع، فرصت فکر کردن دارید و می‌توانید با سنجیدن جوانب، پاسخی که می‌تواند از منافع شما محافظت کند را آماده کنید. با انجام دادن چنین کاری به مخاطبتان نشان می‌دهید که برای حقوق و زمانتان ارزش قائل هستید و درنتیجه به او حق انتخاب خود را یادآور می‌شوید.
۱۴ـ نتایج تصمیم‌های مختلف خود را با یکدیگر مقایسه کنید
قطعا تصمیم‌گیری همیشه آسان نیست و حتی قاطع‌ترین افراد هم نمی‌توانند هنگام تصمیم‌گیری‌های مهم کاملا قاطعیت داشته باشند. بدون‌شک یکی از راهکارهای خوب برای انتخاب بهترین گزینه، مقایسه نتایج تصمیم‌های مختلف با یکدیگر است. رهبرانی که در مسائل تأثیرگذار بر سازمان تسلط و مهارت کافی دارند، اغلب تصمیمات خود را نه برمبنای تعصب بلکه برمبنای تجزیه‌وتحلیل دقیق می‌گیرند.
سخن نهایی
قاطعیت در مدیریت، کار یا هرچیز دیگری از درون فرد می‌آید و نمی‌توان منتظر ماند تا بعد از اتفاقات خاصی به فردی قاطع تبدیل شد. وقتی آگاهانه تمرین کنید که با قاطعیت بیشتر درمورد هرمسئله‌ای تصمیم بگیرید، به‌مرور زمان این ویژگی خاص جزئی از شخصیت شما خواهد شد و ناخودآگاه به فردی قاطع تبدیل خواهید شد. بنابراین اگر قرار است رفتار قاطعانه را یاد بگیرید و تحت‌نظر دیگران نباشید، بهتر است مخالفت منطقی را تمرین نمایید.
به‌طوری‌که اگر با نظر دیگران مخالف هستید و دوست دارید رابطه خوبتان از بین نرود، می‌توانید با لبخند زدن و سر تکان دادن، تظاهر به موافقت نکنید. یعنی به‌جای آنکه موضوع بحث را تغییر دهید اگر به نظر خودتان اطمینان دارید به‌صورت فعال مخالفت کنید. درنتیجه نگران عکس‌العمل دیگران و پیامدهای احتمالی قاطعیت رفتار خود نباشید. زیرا کمترین خاصیت آن، بهترین دستاورد شما در زندگی و به‌دست آوردن هویت مستقل شما خواهد بود.
